پردازنده‌های سری AMD Ryzen 5000 معرفی شدند؛ سریع‌ترین CPU گیمینگ

AMD رسماً از نسل جدید پردازنده‌های دسکتاپ خود تحت عنوان سری Ryzen 5000 رونمایی کرد. شاید بهتر باشد اول از همه درمورد نحوه نام‌گذاری پردازنده‌های جدید AMD یک توضیح کوتاه داشته باشیم. روش نام‌گذاری پردازنده‌های دسکتاپ و همچنین قابل حمل AMD در طول سال‌های گذشته منجر به ایجاد سردگمی میان کاربران شده و از اینرو، این شرکت تصمیم گرفته تا با اصلاح نحوه نام‌گذاری CPUهای جدید خود، به‌نوعی رفع ابهام کرده باشد. قبلاً پردازنده‌هایی که در دستگاه‌های قابل حمل مورد استفاده قرار می‌گرفتند با نام Ryzen 4000 و مدل‌های دسکتاپ به‌عنوان سری Ryzen 3000 شناخته می‌شدند. اما حالا این روش به‌طور کلی کنار گذاشته شده و از حالا به بعد تمامی پردازنده‌های مبتنی بر سبک معماری Zen 3 به‌عنوان سری Ryzen 5000 شناخته خواهند شد.

AMD در مجموع چهار CPU جدید را معرفی کرده که همگی در تاریخ ۵ نوامبر (۱۵ آبان) در دسترس خواهند بود. اول از همه، Ryzen 9 5900Xرا داریم که با طراحی ۱۲ هسته و ۲۴ رشته خود، ۴.۸ گیگاهرتز سرعت کلاک را فراهم کرده و ۷۰ مگابایت حافظه کش آن به ۶۴ مگابایت L3 و ۶ مگابایت L2 تقسیم می‌شود. ضمن اینکه توان مصرفی این پردازنده ۱۰۵ وات اعلام شده و نهایتاً قیمت آن ۵۴۹ دلار تعیین شده است.

مدل بعدی Ryzen 7 5800X نام دارد که یک CPU هشت هسته‌ای ۱۶ رشته با ۴.۷ گیگاهرتز سرعت کلاک است و ۳۲ مگابایت حافظه L3 کش در آن تعبیه شده است. شاخص TDP در این مدل نیز ۱۰۵ وات معرفی شده و با قیمت ۴۴۹ دلار به فروش خواهد رسید. بعد از آن پردازنده Ryzen 5 5600Xداریم که مدل ارزان‌قیمت این سری به حساب می‌آید. این CPU که با قیمت ۲۹۹ دلار به فروش خواهد رسید، ۶ هسته پردازشی و ۱۲ رشته دارد و سرعت کلاک آن به ۴.۶ گیگاهرتز می‌رسد. در این مدل از ۳۲ مگابایت حافظه کش از نوع L3 استفاده شده و توان مصرفی آن ۶۵ وات اعلام شده است.

اما بالاتر از همه این موارد، Ryzen 9 5950Xرا خواهیم داشت. یک پردازنده ۱۶ هسته‌ای با ۳۲ رشته که سرعت بوست کلاک آن به ۴.۹ گیگاهرتز می‌رسد. ۷۲ مگابایت حافظه کش L2 + L3 در این چیپ تعبیه شده و توان مصرفی آن ۱۰۵ وات معرفی شده است. قیمت سی پی یو پرچم‌دار AMD، ۸۰۰ دلار تعیین شده و این مدل نیز درکنار سه مورد دیگر در تاریخ ۱۵ آبان به بازار عرضه خواهد شد.

همان‌طور که مشاهده می‌کنید، AMD تعداد هسته‌های پردازشی CPUهای خود را نسبت به نسل گذشته ثابت نگه داشته است. ضمن اینکه هریک از رده‌های معرفی شده، از نظر میزان حافظه کش و توان مصرفی در یک سطح قرار دارند. AMD قبلاً هم اعلام کرده بود که میزان استفاده از منبع تغذیه سیستم در چیپ‌های مبتنی بر سبک معماری Zen 3 با Zen 2 برابر خواهد بود که احتمالاً ثابت ماندن تعداد هسته‌ها دلیل آن است.

یکی از جوانبی که با مشاهده مشخصات ارائه شده از پردازنده‌های Ryzen 5000 قابل استنباط است، فرکانس بالاتری است که AMD قادر به ارائه آن خواهد بود. این شرکت قبلاً در سری X به مقادیر ۴.۴ و ۴.۵ و ۴.۶ و نهایتا ۴.۷ گیگاهرتز دست پیدا کرده بود که از پردازنده‌های شش هسته‌ای تا ۱۶ هسته این شرکت را در بر می‌گرفت. بعد از آن هم مدل‌های XT را داشتیم که یک با جهش کوچک به ارقام ۴.۵ و ۴.۷ برای طراحی ۶ تا ۱۲ هسته‌ی CPUهای این شرکت دستیابی پیدا کرده بودند.

AMD با معرفی سبک معماری Zen 3 به سرعت‌های کلاک بالاتری دست پیدا کرده که از ۱۰۰ تا ۲۰۰ مگاهرتز بالاتر از نسل قبل است. درحالی‌که این مقادیر یک پیشرفت متوسط را نشان می‌دهد، باید به این نکته توجه داشت که این ارتقاء بدون تغییر در گره فرایند به‌دست آمده است. چیپ‌های جدید Ryzen 5000 همچنان از گره تولیدی ۷ نانومتری TSMC استفاده می‌کنند.

نکته‌ی مهمی که در سبک معماری Zen 3 باید به آن توجه کرد، تغییراتی است که AMD در نحوه طراحی هسته‌ها اعمال کرده است. این شرکت در توضیحات خود اعلام کرده که طراحی پردازنده‌های Zen 3 کاملاً جدید بوده و ارائه کننده یک جهش بزرگتر در مقایسه با Zen و Zen 2 هستند. توسعه‌دهندگان این شرکت در تلاش برای بهبود عملکرد CPUها، تمامی قسمت‌های آن را مورد بازبینی قرار داده که یکی از بزرگ‌ترین تغییراتی که در اینجا می‌توان به آن اشاره کرد، تغییر نحوه عملکرد ماژول‌های CCX است.

مدار چیپلت‌های پردازنده‌های Zen 2 که از هشت هسته پردازشی تشکیل می‌شدند، به ۲ قسمت ۴ هسته‌ای CCX با ۱۶ مگابایت حافظه کش L3 تقسیم شده بودند. Zen 3 این سبک طراحی را به‌نوعی یکپارچه سازی کرده و حالا هریک از تریپلت‌های ۸ هسته‌ای آن یک CCX یگانه را دارا بوده و به‌صورت یکپارچه به ۳۲ مگابایت کش L3 دسرسی دارند. AMD اظهار داشته که این کار تأخیر در عملکرد هسته‌ها و حافظه را به‌طور قابل توجهی کاهش داده و به عملکرد گیمینگ پردازنده کمک شایانی می‌کنند. AMD در ادامه توضیحات خود به این نکته اشاره کرده که بهبود IPC پردازنده‌های Zen 3 در مقایسه با Zen 2 به‌طور متوسط به ۱۹ درصد می‌رسد.

ضمن اینکه این شرکت ارتقاء عملکرد پردازنده‌های Zen 3 در هر وات را نسبت به Zen 2 تأیید کرده و این میزان را در مقایسه با نسل اول، ۲.۴ برابر می‌داند. AMD با قاطعیت اعلام می‌کند که پردازنده قدرتمند این شرکت ۲.۸ برابر کارآمدتر از Core i9-10900K بوده که باتوجه به استفاده‌ی اینتل از سبک معماری ۱۴ نانومتری نسل Skylake چندان هم غیرمنتظره به نظر نمی‌رسد.

کلیه‌ی مباحث مربوط‌به اتصالات در پردازنده‌های Zen 3 با نسل قبلی خود تفاوتی نخواهد داشت. بنابراین همان پیکربندی خطوط PCIe 4.0 و پشتیبانی از حافظه مشابهی که به‌عنوان مشخصات پایه در DDR4-3200 باقی می‌ماند تا سرحد DDR4-3733 به نسبت یک به یک را خواهیم داشت. AMD تأیید کرده که تمامی مباحث مربوط‌به حافظه پردازنده‌های Zen 2 با Infinity Fabric برای Zen 3 نیز صدق خواهد کرد. بنابراین همان کیت‌های حافظه پیشنهادی برای نسل قبل در این نسل نیز قابل ارائه خواهند بود.

احتمالاً با ارائه مشخصات قیمت پردازنده‌های Ryzen 5000 به این نکته پی بردید که تمامی مدل‌های این نسل گران‌تر از نسل‌های گذشته خواهند بود. به طوری که هر محصول به نسبت مدل هم رده خود، یک افزایش ۵۰ دلاری را در قیمت خود مشاهده می‌کند. بنابراین مثلاً جایی که Ryzen 7 3800X در زمان عرضه با قیمت ۴۰۰ دلار به فروش می‌رسید، Ryzen 7 5800X با ۴۵۰ دلار فروخته می‌شود. این افزایش قیمت از جهات مختلفی منطقی به نظر می‌رسد. ضمن اینکه بارها مشاهده شده قیمت پردازنده‌ها با گذشت زمان پایین‌تر خواهند آمد. بنابراین می‌توان گفت که حداقل برای یک مدت زمان کوتاه، پردازنده‌های جدیدتری با اختلاف قیمت بیشتری نسبت به مدل‌هایی که جایگزین آن‌ها می‌شوند، به فروش خواهند رسید.

ضمن اینکه در این نسل هیچگونه مدل ارزان‌قیمت‌تری (بدون پسوند X) ارائه نمی‌شود. در زمان معرفی CPUهای Zen 2، مدل‌های ارزان‌قیمت‌تر 3700X و 3600 به‌عنوان نسخه‌های ضعیف‌تر و کندتر 3800X و 3600X عرضه شدند. اما به نظر می‌رسد که اینبار خبری از این موارد نخواهد بود. بااین‌حال همچنان امکان عرضه نسخه‌های ارزان‌قیمت‌تر پردازنده‌های Zen 3 در آینده وجود دارد. اما آنچه که مسلم است، این است که در زمان عرضه CPUهای نسل جدید، خبری از آن‌ها نخواهد بود.

AMD تقریباً تمام وقت معرفی پردازنده‌های جدید خود را به صحبت درباره عملکرد گیمینگ آن‌ها اختصاص داد و واضح است که AMD در نظر دارد تا در این نسل نه‌تنها در بحث بهره‌وری، بلکه در ارائه عملکرد گیمینگ نیز بر تخت سلطنت بنشیند. معمولاً داده‌های بنچمارکی که توسط خود شرکت ارائه می‌شوند، نباید کاملاً قطعی و قابل اتکا در نظر گرفته شوند؛ بنابراین قبل از اینکه به تعدادی از این موارد اشاره شود، این نکته را در نظر داشته باشید. اما در هرحال باید گفت که AMD اظهارات جسورانه‌ای را مطرح کرده است.

AMD در چارت ارائه عملکرد محصولات جدید خود ادعا می‌کند که سری Ryzen 5000 سریع‌ترین پردازنده‌های موجود در بازار هستند. تست‌های انجام شده، با استفاده از یک پردازنده گرافیکی RTX 2080 Ti و حافظه DDR4-3600 در حداکثر تنظیمات گرافیکی و رزولوشن 1080p صورت گرفته‌اند.

پردازنده Ryzen 9 5900x در بسیاری از بازی‌هایی که عملکرد آن‌ها به توان CPU محدود می‌شود، ۲۵ درصد سریع‌تر از Ryzen 9 3900 XT ظاهر شده و این اختلاف در برخی موارد مانند League of Legends و CS GO به ۵۰ درصد می‌رسد. این آمار و ارقام توسط AMD منتشر شده و هنوز توسط کاربران آزمایش نشده است.

در بحث رقابت، AMD انتظار دارد تا i9-10900k را در اکثر بازی‌ها پشت سر بگذارد. جالب اینجا است که AMD در بازی‌هایی مانند Far Cry New Dawn که قبلاً در آن‌ها ضعف نشان داده است، حالا ادعای برتری می‌کند.

AMD در سایر بازی‌هایی که در این تست مورد استفاده قرار گرفتند، به‌طور کلی محصول جدید خود را ۵ درصد بالاتر از بهترین CPU اینتل قرار می‌دهد. سخنگوی این شرکت اظهار داشته که انتظار ندارد AMD در تمام بازی‌ها اینتل را شکست دهد، اما آن‌ها عقیده دارند که تقریباً در تمامی موارد اختلاف نزدیک بوده و در برخی از آن‌ها نیز پیروزی قابل‌توجه بوده است. البته که باید دید نتایج بنچمارک پردازنده‌های جدید AMD در تست‌ها عملی کاربران به چه شکلی خواهد بود؛ اما این شرکت در نسل جدیدِ محصولات خود، موضع خود را از یک رقیب سرسخت به برنده قاطع رقابت تغییر داده است.

اما AMD در مباحث غیرگیمینگ مانند تولید محتوا و ورک‌لود‌های سنگین نرم افزارهایی مانند سالیدورک نیز ادعا می‌کند که سریع‌تری پردازنده‌های تک رشته بازار را در اختیار دارد. این شرکت در مقایسه R9 5950X با پرچم‌دار نسل گذشته و همچنین 10900K اینتل، به ترتیب ۲۷ و ۶ درصد برتری را تأیید می‌کند.

در پایان باید به منظور تأیید داده‌های AMD و قضاوت درباره عملکرد واقعی آن، فعلاً منتظر بنچمارک‌های مستقل بمانیم. طبیعتاً مانند تمامی داده‌های ارائه شده توسط شرکت‌های تولید کننده، انتظار می‌رود که در این مورد نیز کمی اغراق مشاهده شده باشد. بنابراین برای تأیید صحت این آمار، باید منتظر قضاوت منابع بی‌طرف باشیم.

به نظر می‌رسد که AMD از اتفاقاتی که در پردازنده‌های نسل اول Zen تجربه کرده، کاملاً درس گرفته و اینبار رویکرد به مراتب واضح‌تر و سرراست‌تری را برای ارتقاء به نسل جدید ارائه می‌کند. در ابتدای کار، Zen 3 از مادربوردهای فعلی پشتیبانی می‌کند. هریک از آپدیت‌های BIOS برای این بوردها که شامل کد AGESA 1.0.8.0 یا جدیدتر از آن باشد نیز امکان پست و بوت داخل سیستم‌هایی که پردازنده‌های Zen 3 روی آن نصب هستند را خواهند داشت.

AMD بعد از آن اظهار داشته که به منظور ارائه بهترین تجربه ممکن از پردازنده‌های Zen 3 یک آپدیت BIOS دیگر برای AGESA 1.1.0.0 خواهد داشت که در حوالی تاریخ عرضه آن‌ها در پنجم نوامبر منتشر می‌شود. ظاهراً برخی بوردها از همین الان هم این کد را دریافت کرده و آپدیت را منتشر کرده‌اند. اما انتظار می‌رود که اکثر بوردهای سری 500 تا زمان عرضه پردازنده‌های جدید این آپدیت را دریافت کنند. درمورد بوردهای سری 400 مانند B450 و X470 نیز AMD انتظار دارد تا از ژانویه ۲۰۲۱ یک BIOS بهتر برای آن‌ها عرضه شود.

تاجایی که اطلاع داریم، فعلاً خبری از بوردهای سری 600 نخواهد بود. بنابراین در زمان عرضه پردازنده‌های جدید AMDفقط با سری 400 و 500 کار خواهیم داشت. باتوجه‌به آنچه که در محصولات Zen 3 دیده شد، باید به این نکته اشاره داشت که پشتیبانی از مادربوردهای سری 400 برای این نسل بسیار حیاتی محسوب می‌شود.

در پایان یک نگاه کوتاه به عملکرد پردازنده‌های گرافیکی جدید Radeon RX 6000 داشتیم که درکنار یکی از پردازنده‌های سری Ryzen 5000 به اجرای یک بازی می‌پرداخت. ضمن اینکه چند نمودار بنچمارک نیز از آن به نمایش گذاشته شد.

آنچه که در تصویر زیر نیز مشاهده می‌شود، بازی‌های Borderlands 3 ، Call of Duty: Modern Warfare و Gears of War 5 هستند که در رزولوشن 4K با بالاترین تنظیمات گرافیکی اجرا می‌شوند. تمامی این بازی‌ها با نرخ فریم 60FPS و بالاتر قابل اجرا بوده و هنوز مشخص نیز که این داده‌ها توسط کدامیک از مدل‌ها به ثبت رسیده است. اما عملکرد ارائه شده مشابه چیزی است که از GeForce RTX 3080انویدیا دیده شده است.

ما در تاریخ ۲۸ اکتبر اطلاعات بیشتری از سری Radeon RX 6000 را به‌دست خواهیم آورد. اما ظاهراً AMD تصمیم داشته تا در زمان رونمایی از CPUهای جدید خود نیز یک تیزر کوتاه را به نمایش بگذارد.

این تمامی اطلاعاتی بود که از معرفی پردازنده‌های جدید Zen 3 توسط AMD به‌دست ما رسیده است. نظرات خود را درباره مشخصات و عملکرد نسل جدید CPUهای AMD با زومجی در میان بگذارید.