بهترین مستندهای ورزشی
در این مطلب به معرفی بهترین فیلمهای مستند ورزشی پرداخته‌ایم. از مستندی با محوریت بوکس تا مستند دیگو مارادونا. با ما همراه باشید.
درام‌های ورزشی یکی از انواع فیلمهای داستانی هستند که اگر سناریوی قدرتمندی داشته باشند و خوب ساخته شوند، می‌توانند بسیار جذاب باشند. حال این داستان‌ها ممکن است مثل راکی چندان براساس واقعیت نباشند، یا همچون فورد دربرابر فراری اقتباسی از یک رخداد یا قهرمان واقعی باشند. دسته‌ی دوم سهم زیادی در سینما دارند و زندگی قهرمانان و حتی تیم‌های مختلفی دستمایه‌ی ساخت فیلمهای داستانی شده است که بعضا نتیجه‌اش فیلمی دیدنی بوده و بیشتر اوقات حاصلش فیلمی بوده که از نظر جذابیت حتی نزدیک به اصل ماجرا نشده است.
دانلود از آپارات | تماشا از یوتیوب
دراین‌میان اما شاید بی‌واسطه ترین و واقعی‌ترین روایت از داستان قهرمانان واقعی را بتوانیم در بین مستندهای ورزشی پیدا کنیم. اکثر فیلمهای داستانی خوب ورزشی محدود به چند ورزش خاص هستند، اما مستندهای ورزشی گستردگی بیشتری دارند و درمیان رشته‌های ورزشی مختلف به‌دنبال سوژه‌ها و قصه‌های جذاب می‌گردند تا با نگاه دقیق و مستند خودشان، آن‌ها را برای‌مان تعریف کنند. در این مطلب تلاش کرده‌ایم تا ۱۰ مورد از بهترین مستندهای ورزشی را به شما معرفی کنیم. از لنس آرمسترانگ و آرنولد تا منچستریونایتد و آیرتون سنا. همراه زومجی باشید.
۱۰- Senna
سنا
کارگردان: آصف کاپادیا
بازیگران: آیرتون سنا، رجیینالدو لمه، ران دنیس
متاکریتیک: ۷۹ | راتن تومیتوز: ۹۳
اگر علاقه‌مند به مستندهای ورزشی هستید اما علاقه‌ای به مدل مرسوم مستندها که با نریتورها روایت می‌شوند یا پر هستند از مصاحبه با اشخاص مختلف ندارید و در عوض از مستندهای آرشیوی با تصاویر کاملا واقعی خوش‌تان می‌آید، این مستند مخصوص شما است. فیلم داستان زندگی راننده‌ی افسانه‌ای فرمول یک یعنی ایرتون سنا (Ayrton Senna) را روایت می‌کند. که طی حادثه‌ی ناراحت کننده و دلخراشی در طول مسابقه‌ی جایزه بزرگ سن مارینو در سال ۱۹۹۴ جان خودش را از دست داد. سازنده‌ی فیلم هم آصیف کاپادیا است که مستندهایش جوایز زیادی را برده‌اند و این مستند او هم نگاهی مجذوب کننده به زندگی، مسابقات و رقابتهای یکی از محبوب‌ترین و تحسین شده ترین‌های تاریخ فرمول یک دارد.
۹-Iverson
آیورسن
کارگردان: زاتلا بیتی
بازیگران: الن آیورسن، تام بروکا، لری براون
تهیه کنندگان: زاتلا بیتی، تد فی
اگر به بسکتبال علاقه داشته باشید و بازی‌های آلن ایورسن را دیده باشید، می‌دانید که چه بازیکن فوق‌العاده و البته رُکی بود. که خب این مستند هم در این رابطه کاملا حق مطلب را ادا می‌کند. مستند ایورسن به شرح زندگی و میراث یکی از بهترین بازیکنان تاریخ رقابتهای NBA می‌پردازد. از دوران کودکی و نوجوانی دشواری که ایورسن پشت سر گذاشته است، که پر است از قصه‌هایی همراه‌با جرم و مواد مخدر، تا موفقیت‌هایش در مسابقات NBA و حتی رسیدن به فینال مسابقات. خلاصه که این مستند خوب را به هیچ وجه از دست ندهید، چرا که درست به اندازه‌ی کراس اورهای آلن ایورسن جذاب است.
۸- Icarus
ایکاروس
کارگردان: برایان فوگل
بازیگران: برایان فوگل، مارک مونرو
متاکریتیک: ۶۸ | راتن تومیتوز: ۹۴
سفت بنشینید که این مستند برنده‌ی اسکار، قرار است حسابی شگفت زده‌تان بکند. برایان فوگل، سازنده‌ی این مستند که دوچرخه سواری آماتور هم هست، در ابتدا قصد داشت مستندی بسازد که در آن نشان بدهد که می‌شود با استفاده از دوپینگ در مسابقات برنده شود و بعد از آزمایش‌ها هم هیچکس پی به دوپینگ کردن او نبرد. اما به‌طور اتفاقی وقتی از گرگوری رودچنکف (Grigory Rodchenkov) که رئيس آزمایشگاه ضد دوپینگ روسیه در زمان المپیک مسکو بود، درخواست کمک می‌کند، به یک رسوایی بزرگ پی می‌برد. این رسوایی چیزی نیست جز گسترده‌‌ترین دوپینگی که جهان ورزش تاکنون به خود دیده است. رودچنکف مسئول آزمایش‌های ضد دوپینگ بود آن هم زمانی‌که دولت روسیه طرح دوپینگی را تصویب کرد که منجر به ۱۳ مدال طلا برای روسیه شد. جالب این است که تا پیش از این مستند کسی متوجه این موضوع نشده بود. مستندی که اگر مسیر عادی خودش را طی می‌کرد، شاید چیزی جز مستندی کسل کننده نمی‌شد، اما درنهایت به پرده‌برداری از یک رسوایی بزرگ منجر شد.
۷- Pumping Iron
تپش آهن
کارگردان: جرج باتلر، رابرت فیوری
بازیگران: آرنولد شوارتزنگر، لو فرینگو، فرانکو کولومبو
متاکریتیک: ۷۲ | راتن تومیتوز: ۹۱
می‌رسیم به مستندی درباره‌ی دنیای پر از رقابت پرورش اندام، با حضور دو چهره‌ای که بعدها خیلی مشهور شدند، یعنی آرنولد شوارتزنگر و لو فریگنو (Lou Ferrigno). این فیلم که در سال ۱۹۷۵ ساخته شد ولی به خاطر مشکلات مالی و نبود سرمایه گذار دو سال دیرتر به نمایش درآمد، به بررسی قهرمانی آرنولد در مسابقات مستر المپیا، آن هم برای ششمین سال متوالی می‌پردازد. تپش آهن بیشتر از اینکه درمورد ماهیچه‌های پرورش یافته و هیکل‌های بزرگ و ورزشکاری باشد، درمورد آدم‌هایی است که این ورزش را به این سطح رساندند. فیلم همچنین هم از نظر تجاری و هم از دید منتقدان فیلم موفقی بود. و البته آرنولد را هم به اهالی سینما معرفی کرد و پس از آن دیگر پیوند عمیقی بین آرنولد و سینما شکل گرفت.
۶- Stop at Nothing: The Lance Armstrong Story
هرگز توقف نکن: داستان لنس آرمسترانگ
کارگردان: الکس هولمز
بازیگران: رید آلبرگاتی، شریل کرو، رودی جولیانی
احتمالا داستان لانس آرمسترانگ را شنیده‌اید، مردی که سرطان را شکست داد و هفت بار برنده توردو فرانس شد. البته براساس گزارش ۱۰۰۰ صفحه‌ای کمیته ضد دوپینگ او تمام موفقیت‌های بزرگ ورزشی‌اش را با چیزی که از آن به‌عنوان پیچیده‌ترین دوپینگ تاریخ یاد می‌شود به‌دست آورده است. مستندها و برنامه‌های زیادی برای پرده‌برداری و پرداختن به این موضوع ساخته شده‌اند، اما می‌شود گفت که این مستند ساخته‌ی الکس هولمز بهترین‌شان است. این مستند نگاهی بی پرده به تمام دروغ‌ها و ماجراهای مربوط‌به آرمسترانگ دارد و سعی می‌کند رازها و پیچیدگی‌های ماجرای از عرش به فرش افتادن این قهرمان سابق توردو فرانس را حل کند.
۵- Hoop Dreams
رویاهای حلقه
کارگردان: استیو جیمز
بازیگران: ویلیام گیتس، آرتور آگی، اما گیتس
متاکریتیک: ۹۸ | راتن تومیتوز: ۹۸
این فیلم درمورد دو جوان بسکتبالیست دبیرستانی است که رویای بازی در NBA را در سر می‌پرورانند. البته این فقط ظاهر قضیه است، فیلم چیزی فراتر از این موضوع است. این مستند درواقع نگاهی است به مسائل نژادی و مشکلات اقتصادی در آمریکا و تاثیراتی که بر جامعه دارد. فیلم در طول پنج سال همراهی با زندگی این دو نوجوان ساخته شده است و دومین فیلم غیر داستانی تاریخ است که موفق به دریافت اسکار برای بهترین تدوین شده است. همچنین فیلم هم در گیشه و هم از نظر منتقدان فیلم بسیار موفقی بود. حتی راجر ایبرت از این مستند به‌عنوان بهترین فیلم سال ۱۹۹۴ نام برد، اینکه چه فیلمهای دیگری در سال ۹۴ میلادی نمایش داده شدند را خودتان بهتر می‌دانید. اگر به هر طریقی علاقه‌مند به ورزش هستید، تماشای این مستند باید جزء برنامه شما باشد.
۴- Diego Maradona
دیگو مارادونا
کارگردان: آصف کاپادیا
بازیگران:دیگو آرماندو مارادونا، کلودیا ویافانیه، پله
متاکریتیک: ۷۸ | راتن تومیتوز: ۸۹
احتمالا تا همین حالا هم خیلی از شما منتظر یک مستند فوتبالی بودید، پس بیشتر از این منتظرتان نمی‌گذاریم و می‌رویم به سراغ مستندی از اگر نگوییم بهترین، یکی از بهترین فوتبالیست‌های تاریخ، یعنی دیگو آرماندو مارادونا. در این‌جا آصف کاپادیا به سراغ تراژدی معروف دیگو مارادونا رفته است، ستاره‌ای که با استقبال کم نظیری به ناپولی رفت، قهرمان جهان شد، اولین قهرمانی‌های ناپولی در لیگ را برای‌شان کسب کرد و آن‌قدر بزرگ شد و بالا رفت که مردم ناپل حتی عکسش را در کلیساها کنار عکس مسیح می‌گذاشتند و خیلی‌های‌شان در مسابقه بین ایتالیا و آرژانتین در جام جهانی، آرژانتین را تشویق می‌کردند. اما مارادونای قدیس خیلی خودداری به خرج نداد و حاشیه‌ها و مسائل مختلف، مثل اعتیادش به کوکائین و ارتباطش با مافیای محلی، تصویر این ابر بازیکن را مخدوش کرد و درنهایت این خود مارادونا بود که بزرگ‌ترین آسیب را به دیگو زد. ولی با همه‌ی این اوصاف، کیست که او را دوست نداشته باشد و بتواند چشم روی بزرگی او ببندد؟
۳- The Class of 92
کلاس ۹۲
کارگردان: بنجامین ترنر، گیب ترنر
بازیگران: دیوید بکام، رایان گیگز، نیکی بات
راتن تومیتوز: ۱۰۰
لیورپولی‌های جمع ببخشند؛ این یکی مستندی است که از راتن تومیتوز امتیاز ۱۰۰ گرفته است و درباره‌ی زندگی حرفه‌ای ۶ نفر از اسطوره‌های فراموش نشدنی منچستر یونایتد است . فوتبالیست‌هایی که از نوجوانی باهم در مقاطع پایه رشد کرده‌اند و از همان زمان تا دوران حضور در تیم بزرگسالان منچستر، به موفقیت‌های بزرگی در یونایتد رسیدند. این اسطوره‌ها کسانی نیستند جز، دیوید بکام، رایان گیگز، پل اسکولز، نیکی بات، فیل نویل و گری نویل. این مستند به موفقیت‌های پرشمار این ستاره ها با منچستر یونایتد از قهرمانی FA Cup جوانان در سال ۱۹۹۲ تا قهرمانی تاریخی و دراماتیک در لحظات پایانی لیگ قهرمانان ۱۹۹۹ که منجر به سه‌گانه‌ی تیم رویایی سر الکس فرگوسن شد می‌پردازد. درمورد این مستند به جرات می‌شود گفت که آن‌قدر خوب و جذاب است که احتمالا حتی طرفداران تیم فوتبال لیورپول هم از دیدنش پشیمان نخواهند شد. اگر هم منچستری هستید که حتما ببینیند و لذتش را ببرید و البته، حسرت این را بخورید که دیگر فرگوسنی روی نیمکت ندارید.
۲- Free Solo
صعود انفرادی
کارگردان: جیمی چین، الیزابت چای واشارهی
بازیگران: الکس هانولد، سنی مککندلس، تامی کالدول
متاکریتیک: ۸۳ | راتن تومیتوز: ۹۷
حتما با حسی که وقتی در لبه‌ی ساختمانی بسیار بلند ایستاده‌اید به شما دست می‌دهد آشنا هستید. خب این همان حسی است که در سراسر طول تماشای این مستند خواهید داشت. فیلم تلاش الکس هانولد برای فتح صخره‌ی ۹۰۰ متری «ال کاپیتان» را آن هم به روش فری سولو نشان‌مان می‌دهد. جهت اطلاع آن عزیزانی که اطلاعاتی درباره‌ی فری سولو ندارند باید گفت که، اصلا چیز خاصی نیست، کل قضیه این است که شما بدون هیچ طناب یا وسیله‌ی ایمنی دیگری از بعضی از بلندترین و عمودی‌ترین صخره‌ها بالا می‌روید، به همین سادگی. یعنی یا موفق می‌شوید یا حتی با یک اشتباه کوچک، غزل خداحافظی را می‌خوانید. البته این مستند درمورد اسپایدرمنی از دل قصه‌های ابر قهرمانی داستان سرایی نمی‌کند، صحبت از مرد درونگرا و بسیار متواضعی است که البته به وقتش یک کله خراب تمام عیار است. اسکاری هم که گرفتید نوش جانتان.
پیش از آن که به معرفی بهترین مستند ورزشی از نگاه زومجی بپردازیم، به نام چند مستندی اشاره می‌کنیم که می‌تنوانستند در این فهرست جای بگیرند:
- Next Goal Wins 2014
- Katie 2018
- Beyond The Mat 1999
۱- When We Were Kings
وقتیکه پادشاه بودیم
کارگردان: لئون گست
بازیگران: محمد علی کلی، جرج فورمن، جیمز براون
متاکریتیک: ۸۳ | راتن تومیتوز: ۹۸
از دست ندهید
اما برویم سراغ انتخاب اول‌مان برای این فهرست، شماره‌ی یک مستندی است که از دید بسیاری از منتقدین یکی از بهترین مستندهای تاریخ است، آن‌هم نه فقط در حوزه‌ی مستندهای ورزشی. مستندی درمورد مسابقه‌ی معروف «غرش در جنگل» که در سال ۱۹۷۴ در دسته‌ی سنگین وزن، بین محمد علی کلی و جورج فورمن در جمهوری کنگوی امروزی برگزار شد. لیون گست (Leon Gast) برای ساختن این مستند ۲۰ سال زمان گذاشت و انصافا مستند درخشانی هم ساخته است، سال ۱۹۹۶ هم جایزه‌ی اسکار بهترین مستند را برای همین فیلم دریافت کرد. «وقتیکه پادشاه بودیم» پر است از تصاویر فیلم‌برداری شده و واقعی، و کلی مصاحبه‌ی درست و حسابی با قهرمانانی بزرگ، که شما رو به عصر طلایی مسابقات سنگین وزن بوکس می‌برد و همین‌طور شما را از خیلی نزدیکتر با دو تن از بهترین و افسانه‌ای ترین بوکسورهای تاریخ آشنا می‌کند.
