بیوگرافی بهمن فرمان آرا

بهمن فرمان‌آرا که در این قسمت از سری مطالب بیوگرافی سراغ بررسی کارنامه وی رفته‌ایم، متولد سومین روز بهمن ۱۳۲۰ است. وی در شهر اصفهان به دنیا آمد. برای تحصیلات به لندن و هنرکده هنرهای دراماتیک رفت. بهمن فرمان‌آرا برای فیلمسازی به امریکا سفر کرد و در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، در حوزه سینما تحصیل کرد و از سال ۱۳۴۵ به ایران بازگشت. کار سینمایی را به‌نوعی با نگارش نقد در مجله انگلیسی تهران ژورنال آغاز کرد. از دو سال بعد، یعنی سال ۱۳۴۷ در تلویزیون ملی مشغول به‌کار شد. وی سابقه حضور به‌عنوان کارشناس سینمایی در برنامه‌هایی مانند «فانوس خیال» و «جهان سینما» را دارد. فرمان‌آرا فیلم‌سازی را با فیلم‌های کوتاه «نوروز و خاویار» و «تهران کهنه و نو» آغاز کرد. بهمن فرمان‌آرا اولین فیلم سینمایی خود را در سال ۱۳۵۳ با نام «خانه قمر خانم» ساخت. «خانه قمر خانم» محمد آذری و محمدتقی اسماعیلی را به‌عنوان نویسنده داشت. از بازیگران فیلم سینمایی «خانه قمر خانم» می‌توان به پروین ملکوتی، علی اکبر آقاجانی، محمود بهرامی اشاره کرد و تهیه موسیقی اولین فیلم سینمایی بهمن فرمان‌آرا برعهده مجتبی میرزاده بود. دومین فیلم سینمایی بهمن فرمان‌آرا یک فیلم اقتباسی بود و در سال ۱۳۵۳ ساخته شد. فرمان‌آرا در این سال فیلم سینمایی «شازده احتجاب» را کارگردانی کرد که اقتباسی از رمان «شازده احتجاب» نوشته هوشنگ گلشیری است و گلشیری شخصا نویسندگی آن را برعهده داشت. فیلم سینمایی «شازده احتجاب» در بخش جانبی پانزده روز با کارگردانان جشنواره کن در سال ۱۹۷۵ به نمایش درآمد. از بازیگران فیلم می‌توان به جمشید مشایخی و فخری خوروش اشاره کرد. داستان فیلم روایتی از روزمرگی یک شازده قاجار است. رمان «شازده احتجاب»، رمانی مدرن است که در آن مدام بین تفکرات و خیالات شازده و بگومگوهای وی با اطرافیانش جابه‌‌جا می‌شویم. از دیگر وجوه مدرن رمان می‌توان به شخصیت پردازی مدرنیستی شازده اشاره کرد. شخصیتی دورافتاده از اجتماع، منزوی و ضعیف با روانی گسیخته.

بهمن فرمان‌آرا سومین فیلم خود را نیز با اقتباسِ یکی از داستان‌های هوشنگ گلشیری ساخت. فیلم سوم فرمان‌آرا «سایه‌های بلند باد» نام داشت و با اقتباس از داستان «معصوم اول» ساخته شد. نویسندگی این فیلم سینمایی برعهده هوشنگ گلشیری بود. بهمن فرمان‌آرا علاوه‌بر کارگردانی، تهیه کننده فیلم سینمایی «سایه‌های بلند بالا» نیز بود. این فیلم سینمایی با بازی بازیگرانی مانند فرامرز قریبیان و سعید نیکپور ساخته شده است. این فیلم سینمایی البته توقیف شد. بهمن فرمان‌آرا از سال ۱۳۵۹ به کانادا رفت. وی در آن‌جا مدیرعامل شرکت سیرکل ونکوور شد. پس از آن به لس‌آنجلس رفت و در تولید فیلم با فیلمسازانی مانند پل نیومن، جان شلزینجر، الیور استون، دنیس آرکند و مارتین اسکورسیزی همکاری کرد. وی در دوران مدیرعاملی و تهیه‌کنندگی شرکت گسترش پیشنهاد همکاری را از فیلم‌سازانی مانند ارسن ولز برای «آن سوی وزش باد» و استیون اسپیلبرگ برای «برخورد نزدیک از نوع سوم» درخواست سرمایه‌گذاری داشته است. بهمن فرمان‌آرا در سال ۱۳۶۰ به ایران بازگشت.

فرمان‌آرا فیلم بعدی خود را در سال ۱۳۷۸ جلوی دوربین برد. این فیلم «بوی کافور، عطر یاس» نام داشت. وی در این فیلم، علاوه‌بر کارگردانی، نویسنده نیز بود. تهیه‌کننده «بوی کافور، عطر یاس» مرتضی شایسته بود. «بوی کافور، عطر یاس» در جشنواره‌های فجر، خانه سینما، استانبول، برلین و فیلم‌های ایرانی مرکز فیلم شیکاگو برنده جایزه شد و در جشنواره‌های دیگری مانند مونترال، نیویورک، سیاتل و سن فرانسیسکو حضور داشت. بهمن فرمان آرا فیلم بعدی خود را سه سال بعد با نام «خانه‌ای روی آب» ساخت که همزمان تهیه‌کننده و کارگردان آن بود. فرمان‌آرا در «خانه‌ای روی آب» با هدیه تهرانی، عزت الله انتظامی، جمشید مشایخی و رضا کیانیان همکاری کرد. «خانه‌ای روی آب» به‌عنوان بهترین فیلم بیستمین جشنواره فیلم فجر انتخاب شد. وی تا چهار سال فیلم نساخت و بالاخره در سال ۱۳۸۴ «بک بوس کوچولو» را کارگردانی کرد. فرمان‌آرا در این فیلم باز هم با هدیه تهرانی، رضا کیانیان و جمشید مشایخی همکاری کرد. بهمن فرمان‌آرا در سال ۱۳۸۶ فیلم سینمایی «خاک آشنا» را ساخت. فیلمی که برای دوسال توقیف بود. وی تا سال ۱۳۹۲ دست به فیلمسازی نزد و در این سال فیلم «دلم می‌خواد» را ساخت. فیلمی با بازی مهناز افشار و محمدرضا گلزار که در سال ۱۳۹۷ روی پرده رفت. آخرین فیلم ساخته‌شده‌ی این کارگردان تا به امروز «حکایت دریا» است که در سال ۱۳۹۵ ساخته شده و تاکنون اکران نشده است. از بازیگران «حکایت دریا» می‌توان به علی نصیریان، لیلا حاتمی و فاطمه معتمدآریا اشاره کرد. بهمن فرمان آرا علاوه‌بر فیلم‌سازی، سابقه کارگردانی مستند و بازیگری را هم دارد. وی در سال ۱۳۸۹ مستند «کنسرتی که اجرا نشد» را ساخت. او در دو فیلم خودش یعنی «بوی کافور، عطر یاس» و «حکایت دریا» و همچنین فیلم سینمایی «مجبوریم» به کارگردانی رضا درمیشیان بازی کرده است. در ادامه به مرور فهرست‌وار جوایز و نامزدی‌ها و تجربه‌های وی در مقام کارگردان و تهیه‌کننده پرداخته‌ایم.

فیلم‌سازی

تهیه‌کنندگی

برخی از جوایز و نامزدی‌ها

---