بهترین روایت داستانی سال ۲۰۱۸ از نگاه زومجی

اگرچه خط داستانی «فلورنس» چیزی است که قبلا بارها و بارها نمونه‌اش را دیده‌ایم، اما نکته‌ی تحسین‌آمیزِ این بازی نحوه‌ی استفاده از فرم برای تزریقِ تازگی به این داستان قدیمی و ایجاد فرصتی برای تجربه کردنِ آن از زاویه‌ای جدید است. این موضوع «فلورنس» را به بازی‌ای تبدیل کرده که فقط داستان نمی‌گوید، بلکه از خودش می‌پرسد چگونه می‌تواند داستانش را از طریقِ قابلیت‌های منحصربه‌فردِ مدیوم بازی روایت کند که به شکل دیگری غیرممکن است؟ این احاطه بر فُرم، آن را با وجودِ جثه‌ی کوچکش به بازی‌ای بدل کرده که می‌تواند کلاسِ درسِ خوبی برای یاد گرفتنِ هنرِ داستانگویی به زبانِ بازی‌های ویدیویی باشد. «فلورنس» معنای تازه‌ای به لمس کردنِ صفحه‌های موبایل‌مان با نوک انگشتانمان می‌بخشد. در زمانی که لمس کردنِ موبایل‌هایمان به یکی از پُرتکرارترین و عادی‌ترین کارهای دنیا تبدیل شده، «فلورنس» به تک‌تک ضربات‌مان روی صفحه معنا می‌بخشد و از آن به عنوان ریسمانی برای متصلِ کردن‌مان به درگیری درونی شخصی شخصیتِ اصلی‌اش استفاده می‌کند؛ چه صحنه‌ای که باید عکسِ دوتایی فلورنس و کریش را برداشته و آن را برای منتقل شدن به انباری، در جعبه بگذاریم و چه صحنه‌‌ی فوق‌العاده‌ی عکس از هم‌پاشیده‌ و تکه‌تکه‌شده‌ی فلورنس و کریش در آغوش هم که هرچه سعی می‌کنیم تا قطعاتش را کنار هم جور کنیم، مثل قطعات پازلی که دیگر جا نمی‌رود، به محض اینکه انگشت‌مان را از رویشان برمی‌داریم، همچون کاغذی پاره پاره شده روی سطح آب از هم فاصله می‌گیرند. و به این ترتیب «فلورنس» نوک انگشتان‌مان را به پورتالی تبدیل می‌کند که از طریق آن می‌توانیم عمیق‌ترین احساساتِ کاراکترهایش را در عادی ترین لحظاتِ زندگی‌شان به طور مستقیم احساس کنیم. این دستاورد کمی نیست.

«اسپایدرمن» از همان سکانسِ آغازینش ثابت می‌کند که رازِ ماندگاری این کاراکتر را فهمیده است؛ منظورم همان لحظه‌ای است که چشمِ پیتر به محض گذاشتنِ نقابش روی سرش به هشدارِ صاحبخانه‌اش درباره عقب افتادن اجاره‌ خانه‌اش می‌افتد و با یکی از اسپایدرمنی‌ترین انتخاب‌های ممکن روبه‌رو می‌شود: دنبالِ فیسک برود یا اجاره خانه‌اش را قبل از سر در آوردن اثباب اثاثیه‌اش در خیابان پرداخت کند؟ پیتر اولی را انتخاب می‌کند و مدتی بعد یکی از بهترین مراحلِ بازی به بی‌خانمان شدنِ پیتر و تلاشش برای جستجو دنبالِ ماشین‌های زباله‌ی شهر برای پیدا کردن کوله‌پشتی‌اش اختصاص دارد؛ اسپایدرمن‌بودن بدون دردسرهای آدم‌های عادی نیست. بهترین داستان‌های مرد عنکبوتی درباره‌ی مبارزه‌ی او با خودش است. و این یعنی پیروزی‌های او همزمان بدون باخت هم نیست. او اگر مرد عنکبوتی را انتخاب کند، در قالب پیتر پارکر شکست می‌خورد و اگر پیتر پارکر را انتخاب کند، به وظایفش به عنوان مرد عنکبوتی نمی‌رسد و اینسامنیاک که خیلی خوب این نکته را فهمیده است، لحظه لحظه‌ی بازی‌اش را با این دوگانگی پُر کرده است. اینسامنیاک با «اسپایدرمن» نامه‌ی عاشقانه‌ای برای این کاراکتر نوشته است. اینسامنیاک می‌داند که اسپایدرمن‌بودن در کنار تمام لذت‌هایش، سخت است؛ اصلا قهرمان‌بودن، سخت است. بنابراین اگرچه او در طول بازی تمام تلاشش را می‌کند تا به همه کمک کند، سعی می‌کند تا دکتر اُکتویس را بعد از قطع شدنِ سرمایه‌اش بدون چشم داشت کمک کند؛ سعی می‌کند به عمه می کمک کند؛ سعی می‌کند تا به مارتین لی کمک کند تا خودش را رستگار کند. اما در نهایت چه اتفاقی می‌‌افتد؟ دکتر اُکتویس به هیولایی تبدیل می‌شود که نیویورک را به یک دنیای آخرالزمانی تبدیل می‌کند، مارتین لی کمپینِ آزبورن را بمب‌گذاری می‌کند و عمه می هم که... یکی جلوی گریه‌های من را بگیرد! شهر نجات پیدا می‌کند، اما چرا پیتر احساس کسی که باخته است را دارد؟

«سلست» درباره‌ی مشکلاتی همچون افسردگی، از خودبیزاری و وحشت از اجتماع است. و اینها مشکلاتی هستند که با مشت و لگد زدن به آدم‌بدها حل نمی‌شوند. بلکه به اندیشین به خود و گلاویز شدن با آنها در میدانِ نبرد درونی خودمان نیاز دارند. مدلین در مسیرش با نماینده‌ای از روانِ سرکوب‌شده‌اش روبه‌رو می‌شود که «بخشی از من» نام دارد؛ «بخشی از من» که حکم نسخه‌ی شیطانی مدلین را دارد، درباره‌ی پوچی تلاشش برای رسیدن به قله با او حرف می‌زند و ترغیبش می‌کند که دست از تلف کردنِ وقتش بکشد. اما هر وقت «بخشی از مدلین» ظاهر می‌شود روی گیم‌پلی هم تاثیر می‌گذارد و این باعث می‌شود تا بازی‌‌کننده هم از او بترسد. با حضور او، بازی رنگ عوض کرده و گلیچی می‌شود. ناگهان پیدا کردن راه درست سخت‌تر می‌شود و تحت تعقیب قرار گرفتنِ مدلین توسط خودِ شیطانی‌اش، وحشت و فوریتی به مراحل اضافه می‌کند که بازی را استرس‌زاتر از چیزی که هست می‌کند. اما «بخشی از من» بیش از اینکه یک آنتاگونیستِ تنفربرانگیز که باید سرش را از بدنش جدا کنیم باشد، بخشی از هویتِ مدلین است که او باید با او آشتی کند، ترس و اندوهی که در فراسوی بدجنسی‌اش قرار دارد را درک کند و با در آغوش کشیدنِ تاریکی‌ کاملا طبیعی انسانی‌اش، به آدم کامل‌تری تبدیل شود. این فقط یک نمونه از تکنیک‌هایی که «سلست» برای داستانگویی از طریق گیم‌پلی و گذاشتن‌مان به جای شخصیت اصلی‌اش انجام می‌دهد است و دقیقا آن را به چیزی تبدیل می‌کند که هیچ مدیوم دیگری چیزی شبیه به آن را نمی‌تواند انجام بدهد و به خاطر این دستاوردش، جزو بهترینِ روایت‌های داستانی ۲۰۱۸ قرار می‌گیرد.

کریتوس به خوبی می‌داند که او به عنوان قاتلی که اسمش مترادف با نابودی و مرگ و سوءاستفاده از قدرتِ خدایی‌اش است، آخرینِ کسی است که باید مسئولیتِ بچه‌ای مثل آترئوس را برعهده داشته باشد. بنابراین هرچه بازی‌های قبلی درباره‌ی روشنِ شدن موتور ماشین کشتارجمعی کریتوس از ثانیه‌ی اول تا آخر و لذت بردن از قدرتِ مرگبار او بود، بازی جدید درباره‌ی پشیمانی و غصه خوردنِ کریتوس از آن روزها و تلاشش برای کنترل کردنِ خشمش و شکستنِ چرخه‌ی تکرارشونده‌ی خشونت و انتقام است. همزمان داستانگویی محیطی در بالاترین درجه‌اش در این مجموعه قرار دارد. کوری بارلوگ فقط کریتوس را به اسکاندیناوی منتقل نکرده، فقط پس‌زمینه‌ها و هیولاها و کاراکترها را با اسطوره‌شناسی نورس عوض نکرده، بلکه لحظه لحظه‌ی بازی شاملِ حس غوطه‌وری تکان‌دهنده‌ای است که اجازه می‌دهد خُرد شدن برف‌های کوهستان را زیر پاهایمان احساس کنیم و فضای جادویی و واکینگی اطراف‌مان را بو بکشیم. حالا کریتوسی که حتی در مقابلِ کرونوس و گایا هم بزرگ بود، به گونه‌ای به تصویر کشیده می‌شود که گویی فقط یکی از عناصرِ کوچک یک هستی گسترده است؛ از بازگویی اسطوره‌های نورس توسط میمیر در حال قایق‌سواری روی رودخانه‌های میدگارد تا استفاده از اسطوره‌شناسی نورس به عنوان پایه‌ای برای ارائه‌ی برداشتِ غیرمنتظره‌ی خودش از آن. God of War از لحاظ داستانی دقیقا همان چیزی بود که این مجموعه برای بالغ شدن به آن نیاز داشت و بدون‌شک جایی در بین بهترین‌های امسال دارد.

کسانی که داستان جان مارستون را بازی کرده باشند، می‌دانند چه سرانجامی در انتظارِ باند داچ است؛ ما می‌دانیم که داچ بالاخره از مسیرش خارج می‌شود و عقلش را از دست می‌دهد. ما می‌دانیم که جان مارستونی که نسخه‌ی جوان‌ترش را در این بازی می‌بینیم، یک روز مجبور می‌شود تا دار و دسته‌ی داچ را تعقیب کرده و همراهانِ قدیمی‌اش که با آنها نان و نمک خورده بود از جمله خود داچ را بکشد. ما می‌دانیم که جان بعد از رستگاری در حال محافظت از خانواده‌اش می‌میرد. Read Dead Redemption 2 درباره‌ی این است که چگونه به آن نقطه رسیدیم. هر بار که کاروانشان راه می‌افتد، داچ قول می‌دهد که اوضاع بهتر خواهد شد. که این‌ بار آنها همان بهشتِ موعودی که می‌خواهند را پیدا می‌کنند و بالاخره یک جا سکنا می‌گزینند. فقط باید مقدار بیشتری پول به دست بیاورند. فقط باید سرقتِ بعدی را با موفقیت اجرا کنند. در ابتدا اعضای باند با تصورِ این آرزوها به سگ‌دو زدن و تحمل کردن سختی‌ها ادامه می‌دهند، اما به تدریج دروغ‌های داچ واضح‌تر می‌شود و هرچه او بیشتر سعی می‌کند تا آنها را مخفی کند، تابلوتر و توخالی‌تر می‌شوند. داچ در حال طرفدار جمع کردن با ارائه‌ی رویای بهشتِ دست‌نخورده‌ای است، اما نمی‌داند که اگر بهشتی هم وجود دارد، او و باندش با وجود از بین بُردن هر چیزی که لمس می‌کنند، هیچ بهشتی از دستشان در امان نیست. به مرور زمان دورویی داچ آن‌قدر غیرقابل‌انکار می‌شود که آرتور و دوستانش برای روی برگرداندن از این حقیقتِ ترسناک، دست به هر کاری برای توجیه کردنِ هم‌پیمانی‌شان با داچ انجام می‌دهند. البته از آنجایی که با بازی‌ای از راک‌استار طرفیم، داستانگویی در آن به شخصیت‌های اصلی‌اش خلاصه نشده، بلکه در سرتاسر دنیای زنده‌اش یافت می‌شود. آمریکای Red Dead 2، کشوری است که در حال ترمیم یافتن از جنگ داخلی است؛ جایی که زنان هنوز اجازه‌ی رای دادن ندارند و جایی که سرخ‌پوستان و فرهنگشان به‌طرز سازمان‌یافته‌ای در حال ریشه‌کن شدن است و ممکن است در گشت و گذارهایتان به‌طور اتفاقی به گردهمایی‌های کو کلاکس کلن برخورد کنید. همه‌چیز در خط داستانی اصلی بازی با دقت و وزن و انسانیت مورد پرداخت قرار گرفته است و خبری از هجو و کمدی موجود در دیگر سری راک‌استار یعنی Grand Theft Auto نیست. از تماشای تئاتر عجایب در تالار مجللِ سینت دنیس تا گفتگو وسط طبیعت در کنار آتش و زیرِ آسمان پُرستاره‌ی شب. کالبد دنیای غول‌آسای Red Dead Redemption 2 به روحی به همان اندازه بزرگ برای زنده شدن نیاز داشته و راک‌استار کار بزرگی در زمینه‌ی داستانگویی برای دمیدنِ روح به درون آن انجام داده است؛ کارِ ارزشمندی که این بازی را از نظر تیم زومجی به بهترین روایت داستانی سال ۲۰۱۸ تبدیل می‌کند.