ایکس باکس سری ایکس؛ نگاهی به مشخصات و فناوری‌های کنسول جدید مایکروسافت

زمان زیادی تا وارد شدن به نسل نهم کنسول‌های بازی باقی نمانده است و اگر اتفاق عجیبی رخ ندهد، باید در تعطیلات سال نو (تقریبا اواخر پاییز تا اوایل زمستان سال ۹۹) منتظر عرضه شدن کنسول‌های ایکس باکس سری ایکس از مایکروسافت و پلی استیشن 5 سونی باشیم. کنسول‌هایی که از هرکدام، اطلاعاتی تا به امروز ارائه شده است؛ مایکروسافت در جریان The Game Awards 2019 بود که از ظاهر کنسولش رونمایی کرد و چندی پیش هم مشخصات فنی آن را به‌اشتراک گذاشت. در طرف دیگر، با اینکه هنوز با ظاهر کنسول سونی آشنا نشده‌ایم، ولی همین چند روز پیش بود که مارک سرنی، معمار ارشد آن، در جریان یک استریم برخی ویژگی‌های مخصوصا فنی این کنسول را شرح داد. اما پس از آنکه در مقاله‌ای مفصل جزییات فنی ارائه‌شده از کنسول سونی را در زومجی خواندید، این بار به سراغ کنسول Xbox Series X رفته‌ایم تا اطلاعات تکمیلی از ویژگی‌های فنی و فناوری‌های استفاده‌شده در آن را که در سایت ایکس‌باکس منتشر شده‌اند، باهم مرور کنیم. 

کنسول جدید مایکروسافت، چند ماه پیش رونمایی شد و این شرکت آن را ارائه سریع‌ترین و قدرتمند‌ترین کنسولش تا به امروز می‌داند؛ کنسولی که در ساخت آن، مهم‌ترین هدف جلب رضایت کاربر عنوان شده و ازاین‌رو شاهد محصولی هستیم که با قدرت بالایش در اجرای بازی‌ها و از طرف دیگر پشتیبانی از بازی‌های نسل‌های قبلی می‌تواند تجربه‌ای خوب از بازی کردن را در اختیار مخاطب قرار بدهد. پس از اعلام مشخصات فنی ایکس‌باکس سری ایکس، آستین ایوانز، کارشناس سایت دیجیتال فاندری و ویل تاتل، سردبیر ایکس‌باکس وایر این فرصت را پیدا کرده‌اند تا از نزدیک نگاهی به این کنسول بیندازند و حتی با اعضای تیم طراحی و تولیدش هم‌صحبت شوند که مقاله پیش‌رو، چکیده‌ای از آن‌ها است. 

قدرتی فراتر از همیشه

نسل بعدی کنسول‌های ایکس‌باکس، با سه ویژگی شناخته می‌شود؛ قدرت، سرعت و سازگاری با نسل‌های قبلی. اولین مورد، بحث قدرت کنسول جدید است. در گذشته، تعریف قدرت بیشتر به جهش گرافیکی خلاصه می‌شد؛ به این صورت که مثلا شاهد جهش از گرافیک ۸ بیتی به ۱۶ بیتی، دو‌بعدی به سه‌بعدی، SD به HD و درنهایت هم جهش به 4K بودیم. این روز‌ها، بازیکنان بیشتر از هر چیز به‌دنبال دریافت یک تجربه روان از بازی‌هایشان هستند و ترجیح می‌دهند اثری که بازی می‌کنند، با نرخ ۶۰ فریم و جلوه‌های بصری خوب اجرا شود. بازیسازان برای رسیدن به چنین سطحی، راه‌حل‌های خلاقانه‌ای در پیش گرفته و سعی کرده‌اند تا بالانس خوبی بین کیفیت تصویر و نرخ فریم مناسب برقرار کنند. بااین‌حال این کار همیشه به‌معنی سر و کله زدن آن‌ها با محدودیت‌هایی بوده که کنسول‌های فعلی برای‌شان ایجاد می‌کنند؛ محدودیتی که ایکس‌باکس سری ایکس سعی دارد آن را از بین ببرد و کیفیت گرافیکی چشم‌نواز را درکنار تجربه روان بازی‌ها فراهم کند. 

به‌گفته جیسون رونالد، از اعضای تیم سازنده ایکس‌باکس سری ایکس، با اینکه ایکس‌باکس سری ایکس قدرت پردازش گرافیکی بسیار بالایی دارد و از مواردی مثل ری‌تریسینگ سخت‌افزاری هم پشتیبانی می‌کند، مایکروسافت بر این باور است که قرار نیست نسل جدید بازی‌های ویدیویی فقط با گرافیک بهتر و رزولوشن بالاتر تعریف شود. تیم سازنده می‌دانست که باید بتواند کنسولی بسازد که قدرت اجرای بازی‌ها در نرخ ۶۰ فریم و رزولوشن 4K را به‌راحتی داشته باشد و محدودیت‌های بازیسازان را از بین ببرد. بااین‌حال آن‌ها حتی خودشان را به چالش کشیدند تا بتوانند پشتیبانی از نرخ فریم ۱۲۰ را هم هدف بگیرند. جدا از این، کنسول جدید با این ذهنیت طراحی شده تا نیازهای بازی‌های بلاک‌باستر، آثار رقابتی eSports و حتی خواسته‌های بازیسازان مستقل ولی خلاق را هم در نظر داشته باشد و رفع کند. 

برای رسیدن به چنین سطحی، مایکروسافت تصمیم گرفت تا دوباره به سراغ AMD برود؛ شرکتی که سابقه بیش از ۱۵ سال همکاری با مایکروسافت را از زمان ایکس‌باکس 360 تا به امروز دارد. سباستین نوسبان، از مدیران AMD، توضیحاتی در راستای این همکاری ارائه می‌کند:

برای بازیسازان، ایکس‌باکس سری ایکس به‌لطف نوآوری‌هایی که در زمینه فناوری داشته، یک کنسول ایده‌آل است و بخشی از این اتفاق به‌لطف قدرت خام پردازنده شخصی‌سازی شده این کنسول رخ داده است؛ پردازنده‌ای متشکل از CPU هشت هسته‌ای AMD Zen 2 و GPU از نوع RNDA 2. این معماری‌های نسل جدید، سطح جدیدی از قدرت و عملکرد را در اختیار توسعه‌دهنده‌ها قرار می‌دهند تا بتوانند تجریباتی خلق کنند که پیش از این ممکن نبود و همینطور برای خودِ AMD هم زمینه فکر کردن به نسل بعدی اکوسیستم DirectX را فراهم می‌کند که می‌تواند موجب پیشرفت هرچه بیشتر صنعت بازی شود. 

از طرف دیگر، ایکس‌باکس سری ایکس بیش‌ترین پیشرفت را از حیث بهبود عملکرد SOC (System on a Chip یا همان سیستم روی یک تراشه) و طراحی API در بین نسل‌های مختلف کنسول‌های مایکروسافت داشته است و برای AMD، این یک افتخار است که مایکروسافت تصمیم گرفته در این زمینه با ما همکاری کند. ایکس‌باکس سری ایکس بدون شک سردمدار نوآوری‌های فنی در این نسل است. 

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های ایکس‌باکس سری ایکس که بازیکنان هم به‌وضوح تاثیر آن را مشاهده خواهند کرد، پشتیبانی سخت‌افزاری از Raytracing است که باعث می‌شود مخصوصا نورپردازی‌ها به مراتب زیباتر و طبیعی‌تر از هر تکنولوژی قبلی باشند. برای درک عملی تاثیر این ویژگی، کلیتون واگت، کارگردان فنی بازی ماینکرفت، در جلسه ارائه جزییات فنی کنسول حضور داشت و تاثیر ری‌تریسینگ را روی بازی ماینکرفت نشان داد. 

 با مقایسه بین حالت فعال و غیرفعال Raytracing در تصاویر بالا، کاملا می‌توان بهبود نورپردازی‌ها و جزییات را مشاهده کرد. برای مثال طبق توضیح واگت، به‌لطف این فناوری بسته با فاصله بازیکن از اجسام، کیفیت سایه‌ها فرق می‌کند، می‌توان یک درخشش خاص و طبیعی را درکنار گدازه‌های آتش مشاهده کرد که حتی روی اجسام اطراف هم بازتاب آن‌ها دیده می‌شود. حتی ماه هم تابش خاص خودش را دارد. همه این‌ها، بی‌اغراق یک سری تغییرات اساسی را در ظاهر ماینکرفت به‌وجود می‌آورند که نتیجه آن‌ها، گیرایی بیشتر بازی برای بازیکن خواهد بود. علاوه‌بر این، به‌لطف Raytracing عبور نور از اجسام شفافی مثل شیشه‌ها هم به‌مراتب طبیعی‌تر از قبل می‌شود و مثلا در ماینکرفت، حین عبور از یک راهرو که پنجره‌هایی دارد، به شکلی کاملا واقع‌گرایانه می‌توان عبور نور از شیشه و پخش شدنش در محیط را مشاهده کرد. Raytracing حتی تاثیرش را روی کیفیت آب هم در ماینکرفت گذاشته بود؛ چرا که اکنون نور مهتاب از آب عبور می‌کند و فضای شگفت‌انگیزی در اعماق آن به‌وجود می‌آورد.

بازی دیگری که قدرت ایکس‌باکس سری ایکس روی آن نمایش داده شده، Gears 5 است. استودیو کوالیشن یک دموی فنی از این بازی را روی ایکس‌باکس سری ایکس اجرا کرده که درواقع تنظیمات Ultra نسخه پی‌سی در آن اعمال شده و جالب است بدانید که تیم سازنده برای این کنسول حتی برخی بهبود‌های بیشتر را در مقایسه با این سطح تنظیمات نسخه پی‌سی مثل رزولوشن بالاتر بافت‌ها و Volumetric Fog در نظر گرفته است. در این نسخه همچنین میان‌پرده ابتدایی بازی در حالت ۶۰ فریم و 4K اجرا می‌شود (در ایکس‌باکس وان ایکس در حالت ۳۰ فریم اجرا می‌شد) که نتیجه آن، این است که بازیکنان حین ورود به گیم‌پلی از میان پرده‌ها، تجربه بهتری را مشاهده خواهند کرد. 

بهبود‌های دیگری مثل زمان لودینگ بسیار سریع‌تر و فراهم شدن امکان فعال کردن برخی ویژگی‌ها که قبلا در نسخه ایکس‌باکس وان ایکس امکان فعال کردن‌شان نبود، از دیگر تاثیرات ایکس‌باکس سری ایکس روی گیرز ۵ هستند. از جمله این ویژگی‌های فعال‌شده می‌توان به Contact Shadows که عمق بهتری به‌تصویر می‌بخشد، نورپردازی طبیعی‌تر در سایه‌زنی‌ها و موارد دیگر اشاره داشت. به‌گفته مایک رِینر، کارگردان فنی استودیو کوالیشن، بازی در حال حاضر روی کنسول جدید مایکروسافت با نرخ ۱۰۰ فریم بر ثانیه اجرا می‌شود و هدف توسعه‌دهندگان این است که برای حالت‌های چندنفره، نرخ ۱۲۰ فریم بر ثانیه را هم فراهم کنند و تجربه‌ای روی کنسول‌ها ارائه بدهند که قبلا مشابهش دیده نشده است. اما می‌دانید از همه این‌ها جالب‌تر چیست؟ اینکه کوالیشن برای فراهم کردن امکان اجرای بازی روی کنسول جدید و اعمال همه این تغییرات تنها به چند هفته زمان نیاز داشته است و این بدین معنی است که ایکس‌باکس سری ایکس، راحتی بازیسازان در کار با این کنسول را هم در نظر گرفته است. نسخه بهبود‌یافته گیرز ۵ قرار است در زمان عرضه Xbox Series X برای آن در دسترس باشد و بازیکنانی که نسخه ایکس‌باکس وان را خریداری کرده‌اند، آن را رایگان دریافت خواهند کرد.

سرعت

ویژگی مهم دیگر ایکس‌باکس سری ایکس، سرعت خواهد بود که به‌گفته مایکروسافت، تعریف‌های زیادی دارد. دستگاه‌های مدرن، انتظار ما را از مقوله سرعت‌عمل بالا برده‌اند و خیلی‌هایمان ترجیح می‌دهیم تا حین کار با مثلا گوشی یا دیگر وسایل امروزی، بتوانیم خیلی سریع بین تجربه‌های مختلف سوییچ کنیم. همین انتظارات منجر به این شده‌اند تا تیم طراحان Xbox Series X، با این دید به سراغ کنسول بروند که نتیجه‌اش، باعث شود بازیکنان بیشتر مشغول بازی کردن با دستگاه خود باشند نه صبر کردن. یک عامل تأثیرگذار مهم در این راستا، استفاده از SSD است. مایکروسافت با علم بر اینکه دیگر هارد‌ دیسک‌های قدیمی پاسخگوی نیاز‌های امروزی نیستند، می‌دانست که باید به سراغ SSD‌ها برود و در این راستا تصمیم گرفت تا این کار را به‌گونه‌ای انجام دهد که نتیجه، فراتر از صرفا لودینگ سریع‌تر در بازی‌ها باشد. 

مایکروسافت با کنار هم قرار دادن تمام این موارد، به معماری جدید کنسولش که Velocity نام دارد دست پیدا کرد؛ معماری که حاصل ارتباط نزدیک بین عوامل سخت‌افزاری و نرم‌افزاری است و مایکروسافت آن را یک معماری انقلابی و کاملا بهینه برای اجرای بازی‌ها می‌داند. اندو گوسسن، یکی از افرادی که روی جنبه‌های فنی کنسول جدید کار کرده، بر این باور است که CPU مغز این کنسول، GPU قلب آن و معماری Velocity هم روح ایکس‌باکس سری ایکس است:

معماری Velocity، سرعت شگفت‌انگیزی را به ارمغان می‌آورد و یکی از نوآوری‌های واقعا اساسی کنسول جدید است. این معماری انقلابی در ساخته شدن بازی‌هایی با جهان بسیار بزرگ و پرجزییات خواهد بود. 

یکی از تاثیرات اصلی این ویژگی‌ها، روی بازی‌های جهان‌باز خواهد بود؛ جایی که در سال‌های گذشته آثاری مثل Final Fantasy XV، Assassin’s Creed Odyssey و Red Dead Redemption 2 انتظارات‌مان را از جهان این نوع بازی‌ها بالاتر برده‌اند و خب برای اینکه بتوانیم حتی شاهد جهان‌هایی به مراتب بهتر و پرجزییات در بازی‌های اینچنینی باشیم، نیاز به قدرت پردازشی بالاتر در کنسول‌ها و امکان استریم شدن سریع‌تر محتویات بازی‌ها داریم. مثلا در گذشته بازیسازان برای اینکه در آثار جهان‌باز لود شدن تدریجی دنیا و بافت‌ها را از بازیکن پنهان کنند، ایده‌های خلاقانه‌ای مثل قرار دادن صحنه‌های استفاده طولانی از آسانسور یا طراحی راهرو‌های طولانی برای رسیدن به مقصد را استفاده می‌کردند که به‌لطف قدرت و سرعت کنسول جدید، دیگر نیازی به این‌ها نخواهد بود و عملا بازیسازان می‌توانند زمان‌های لودینگ بین محیط‌ها را از بین ببرند و مثلا سیستم Fast Travel واقعا سریع و فوری را در بازی قرار دهند. 

اما همان‌طور که اشاره شد، سرعت در ایکس‌باکس سری ایکس صرفا به سرعت اجرای بازی‌ها خلاصه نمی‌شود. مورد دیگری که تیم طراحی کنسول توجه ویژه‌ای به آن داشته، بحث ازبین‌بردن تأخیر (Latency) در حین اجرای بازی‌ها بوده است. موردی که مخصوصا در بازی‌های رقابتی و تجربه حرفه‌ای بازی‌ها عامل شدیدا مهمی به‌حساب می‌آید و تیم ایکس‌باکس هم اقداماتی برای به حداقل رسیدن این تأخیر‌ها انجام داده است. گوسسن در این مورد می‌گوید:

ما عوامل مختلفی را که می‌توانند موجب تأخیر در تجربه بازی‌ها شوند، در نظر گرفتیم. از تأخیرِ موجود در ارتباط بین کنترلر و کنسول گرفته تا تاخیری که ناشی از ارتباط کنسول با نمایشگر می‌شود و خب سعی کردیم آن‌ها را کاهش دهیم. 

اعضای تیم توسعه، در این راستا یک سری فناوری‌های جدید خلق کرده‌اند؛ فناوری‌هایی مثل Dynamic Latency Input (DLI). آن‌ها همچنین در تعریف مشخصات HDMI 2.1 هم نقش داشته‌اند و یک سری ویژگی‌های گیمینگ برای این استاندارد در نظر گرفته‌اند؛ مواردی مثل پشتیبانی از رفرش‌ریت ۱۲۰ هرتز، رفرش ریت متغیر (VRR) و حالت تأخیر کم اتوماتیک (ALLM). جالب است بدانید که تیم سازنده کنسول حتی در دو سال گذشته با تولید‌کننده‌های بزرگ تلویزیون هم همکاری کرده تا مطمئن شود که نمایشگر‌ها آمادگی پشتیبانی از ویژگی‌های کنسول جدیدش را دارند. هرچند نمی‌توان گفت که تک تک این اقدامات چه تاثیری روی کاهش تأخیر خواهند داشت، ولی وقتی همه آن‌ها درکنار هم جمع شوند، نتیجه پدید آمدن تجربه‌ای بسیار روان و سریع خواهد بود. 

درنهایت آخرین تاثیر سرعت کنسول را می‌توان در تجربه‌های کاربری مشاهده کرد؛ اولین مورد در این زمینه بحث لودینگ سریع‌تر بازی‌ها به‌لطف SSD است که پیش‌تر هم به آن اشاره کردیم و یکی دیگر از این موارد قابلیت Quick Resume جدید کنسول است؛ قابلیتی که به‌لطف آن بازیکنان خیلی راحت می‌توانند بازی‌هایشان را از همان جایی که رها کرده بودند ادامه بدهند و مخصوصا اینکه این امکان همزمان برای چند بازی هم فعال خواهد بود. براساس بررسی‌های صورت‌گرفته در تیم سازنده، هر بازیکن به‌طور میانگین در طول ماه سه یا چهار بازی مختلف را تجربه می‌کند و ویژگی Quick Resume این امکان را فراهم خواهد کرد تا خیلی راحت بتواند بین ان‌ها سوییچ کند و تجربه بازی‌هایش را از همان جایی که رها کرده بود، از سر بگیرد. همچنین از آنجایی که اطلاعات بازی‌ها مستقیما در SSD داخلی کنسول ذخیره خواهد شد، حتی پس از خاموش کردن آن، کشیدنش از برق یا حتی آپدیت کردن کنسول هم قادر خواهید بود تجربه بازی‌ها را بدون نیاز به صبر کردن محسوس ادامه بدهید! برای مثال یکی از افرادی که کنسول را تست کرده، برای مدت یک هفته آن را از برق کشیده و پس از این مدت بدون نیاز به تجربه لودینگ محسوسی توانسته بود بازی‌اش را ادامه دهد. 

سازگاری با نسل‌های قبلی

اما آخرین ویژگی از ویژگی‌های سه‌گانه ایکس‌باکس سری ایکس، بحث سازگاری آن با نسل‌های قبلی است. در نسل هشتم و روی کنسول ایکس‌باکس وان، مایکروسافت نشان داده که اهمیت زیادی برای این مسئله قائل است و ویژگی‌هایی مثل Backward Compatibility هم ناشی از همین رویکرد بوده‌اند. از آنجایی که طراحان کنسول خودشان را پیش از هرچیز گیمر می‌دانند، بر این باور هستند که بازیکنان همگی یک سری خاطرات گیمینگ، بازی‌ها و مجموعه‌های محبوب دارند که ترجیح می‌دهند حتی با پیشرفت تکنولوژی و گذر از نسل‌ها هم کماکان بتوانند آن‌ها را بازی کنند. به‌طوریکه به‌گفته رونالد گوسسن، زمانی‌که فیل اسپنسر در جریان E3 2015 ویژگی Backward Compatibility را معرفی کرد، واکنش جامعه کاربران کنسول شگفت‌انگیز بود. 

به همین دلیل هم برای نسل جدید، اعضای تیم طراحی کنسول می‌دانستند که باید در این زمینه حتی بهتر از قبل هم عمل کنند و نتیجه تلاش‌های آن‌ها، این است که هزاران بازی مختلف شامل آثار ایکس‌باکس وان، ایکس‌باکس 360 و ایکس‌باکس اورجینال قرار است با کیفیتی بهتر از قبل روی کنسول جدید اجرا شوند. 

به‌گفته مدیر ارشد واحد Backward Compatibility، کنسول جدید این امکان را فراهم می‌کند تا بازیکنان بهبود‌های زیادی را در بازی‌های قدیمی که روی این کنسول اجرا می‌شوند شامل لودینگ و اجرای سریع، کیفیت تصویری و رزولوشن بهتر و موارد دیگری از این دست تجربه کنند. همچنین این سازگاری با نسل‌های قبلی فقط محدود به بازی‌ها نیست و لوازم جانبی ایکس‌باکس وان، فایل‌های ذخیره و پیشرفت‌های بازیکنان و به‌قول خود اعضای تیم توسعه کنسول، میراث گیمینگ شما در نسل‌های گذشته، همگی به نسل جدید کنسول منتقل می‌شوند. علاوه‌بر این حتی سیستم جدید امکان تجربه چندنفره بازی‌ها به شکل بین نسلی ایکس‌باکس وان و ایکس‌باکس سری ایکس را فراهم می‌کند و به‌لطف قابلیتی به اسم Smart Delivery، شما کافی است فقط یک نسخه از یک بازی را خریداری کنید و بتوانید آن را روی ایکس‌باکس وان و ایکس‌باکس سری ایکس داشته باشید. 

به هر حال، مایکروسافت سعی کرده تا ایکس‌باکس سری ایکس قوی‌ترین و بهترین کنسول خود تا به امروز باشد و ویژگی‌هایی که باهم مرور کردیم هم این کنسول را به محصولی جذاب تبدیل می‌کنند. در پایان، نوبت شما است تا نظرات خودتان را در مورد قابلیت‌های کنسول و قدرت سخت‌افزاری آن با زومجی به‌اشتراک بگذارید.