تحلیل کنفرانس مطبوعاتی مایکروسافت در E3 2015
به طور معمول شاید دو نوع کنفرانس مطبوعاتی «موفق» داریم. اولی آنهایی هستند که با موجی از غافلگیری‌های پشت‌سرهم جیغ و هورای تماشاگران را به بیرون می‌ریزند و دومی آنهایی هستند که شاید در حد اولی تماشاگران را هیجان‌زده و از خود بی‌خود نمی‌کنند، اما آنقدر نمایش بی‌نقص، چشم‌اندازِ آینده‌نگرانه و ریتمِ جذابی را ترتیب می‌دهند که آدم به زور و زحمت می‌تواند به آنها ایراد بگیرد و اگر هم ضعفی در آن پیدا کند، آنقدر قوی نیست که تماشاگر را با احساس تلخی رها کند. کنفرانس مطبوعاتی مایکروسافت در همایش E3 2015 از نوع دوم بود. اگرچه مغزهایمان با نمایشی دیوانه‌کننده به دیوار نپاشید، اما این نباید گول‌مان بزند تا به سرعت و بدون تحلیل، جایگاه و موقعیت مایکروسافت و آینده‌ای که در پیش دارند را نادیده بگیریم و آنها را به ارائه‌ی کنفرانسی متوسط محکوم کنیم. فقط کافی است تکه تکه‌ی کنفرانس مایکروسافت را با در نظر گرفتنِ برنامه‌ی بلندمدت آنها و راهی که در این مدت برای احیای ایکس‌باکس‌وان پشت سر گذاشته‌اند، مورد بررسی قرار دهید تا کاملا درک کنید بخش سرگرمی مایکروسافت چقدر هوشمندانه و دو‌ست‌داشتنی ظاهر شد. همان صفاتی که چند سالی است برای کنفرانس‌‌های مطبوعاتی و سیاست‌های سونی استفاده می‌کنیم.
مایکروسافت هرسال با دست پُر و قول‌های فراوان راهی E3 می‌شد. حداقل تا رونمایی فاجعه‌بار از ایکس‌باکس‌وان در دو سال پیش. اما امسال حامل احساس متفاوتی بود. امسال مایکروسافتِ ویژه‌ای را طلب می‌کرد. همین موقع، سال پیش، پیام مایکروسافت واضح بود: ایکس‌باکس‌وان دیگر یک «دستگاهِ سرگرمی اتاق نشیمن» نیست. در E3 2014 مایکروسافت ثابت کرد که حالا این یک کنسول بازی‌های ویدیویی است. با وجود ایکس‌باکس‌وانی که حسابی از پلی‌استیشن۴ عقب افتاده است، با وجود مایکروسافتی که ارتباطات و همکاری‌هایش با کمپانی‌های ثانویه را نسبت به نسل قبل به سونی واگذار کرده است، با وجود پلی‌استیشنی که دارد برای تبدیل شدن به تجربه‌ی گیمینگِ غالب بر این نسل، تهدیدبرانگیز ظاهر می‌شود، مایکروسافت می‌بایست به سیم آخر می‌زد و هرکاری از دستش برمی‌آمد، می‌کرد تا هرچه سریع‌تر این فاصله را کمتر کند. آنها از سال پیش، قیمت ایکس‌باکس وان را کاهش دادند و یک‌سری انحصاری‌های عالی هم منتشر کردند و البته این وسط، توانستند به سرعت خودی درمقابل سونی نشان دهند و دوباره به عنوان رقیبی جدی شناخته شوند. در این میان، آیا خبری از کینکت بود؟ من که یادم نمی‌آید. شما چطور؟
حالا در E3 2015 مایکروسافت می‌بایست کار را تمام می‌کرد و نسبت به سال پیش، یک قدم به جلو برمی‌داشت. آنها می‌بایست امسال نیز روی آن ایده‌ها و تفکرات مشتری‌پسند تاکید می‌کردند. اما آیا آنها به این هدف رسیدند؟ بستگی دارد از چه زاویه‌ای به این سوال نگاه کنید، اما در اینکه کنفرانس مایکروسافت، مراسمی مستحکم و تمیز بود، شکی نیست. برای اینکه به درکی درست از کنفرانس مایکروسافت برسیم، باید ببینیم (۱) آنها چه کاری باید می‌کردند. (۲) آیا حواس‌شان به انجام این کارها بود یا نه. مایکروسافت برای موفقیت به یک‌سری نمایش‌ها و رونمایی‌های پرطرفدار و خیلی بزرگ احتیاج داشت. درکنار این، آنها می‌بایست اشتباه‌هاتشان را جبران می‌کردند، اعتماد مردم را دوباره جلب می‌کردند و خودشان را در وضعیتی امن و مطمئن قرار می‌دادند. درنهایت، ما به عنوان کسانی که احتمالا می‌خواهیم به ایکس‌باکس‌وان کوچ کنیم، باید ببینیم درکنار «حال»، آنها برای آیندهی کنسول‌شان چه نقشه‌هایی کشیده‌اند.
خب، راستش مایکروسافت کم و بیش تمام این ماموریت‌ها را با موفقیت به پایان رساند. از بازی‌های مستقلِ کنجکاوی‌برانگیزی که بخش قابل‌توجه‌ای از زمان کنفرانس را به خودشان اختصاص داده بودند گرفته تا انحصاری‌های رنگارنگِ جدیدی که امسال منتشر می‌شود. این درحالی بود که مایکروسافت تکنولوژی واقعیتِ‌افزوده‌اش، هولولنز را نیز در عمل روی صحنه برد و اجازه داد تا نیم‌نگاهی به آیندهی دیوانه‌وارشان بیاندازیم. تمام اینها باعث شد تا به این نتیجه برسیم که اگر سال پیش تماما درباره‌ی تلاشِ مایکروسافت برای تغییر طرز دیدمان نسبت به ایکس‌باکس وان بود، امسال درباره‌ی پایبندبودن به آن قول‌ها و خلق هویتی خلاقانه و رونمایی از آیندهی دلربایشان بود. اما با تمام اینها، هر کنفرانس و مراسمی، به یک مشتِ دردناکِ محکم احتیاج دارد که ناگهان صورت مخاطب را نشانه برود و در عرض چند دقیقه، آن کمپانی را به پیروز میدان تبدیل کند و نگاه همه را به سوی آنها برگرداند. خب، مشتِ محکمِ مایکروسافت چه بود؟ هولولنز. نه، حالا حالاها به عرضه‌ی هولولنز و دیدن قابلیت‌های خفنش مانده است. آیا اصلا مایکروسافت یکی از این مشت‌ها را داشت؟
بزرگترین مجموعه ایکس‌باکس کنفراس را کلید زد. تریلر گیم‌پلی خوش رنگ و لعابِ «هیلو ۵: نگهبانان» و نمایش بخش چندنفره‌اش، به‌طرز قابل‌انتظاری عالی به نظر می‌رسید. اگر چه این همه هیجان و افسانه‌هایی که از دنیای «هیلو» وجود دارد، برای تازه‌واردهای ایکس‌باکس رسوخ‌پذیر و درک‌کردنی نیست، اما بازی اینقدر زیبا بود که آماتورترین ایکس‌باکس‌بازها را نیز به خودش جذب کند. اما نکته‌ی جالب مراسم وقتی بود که مایکروسافت به‌طرز فوق‌العاده‌ای بعد از این نمایش، به انحصاری جدیدش تغییر مسیر داد و از بازی علمیخیالی ReCore، ساختهی کیجی اینافونه رونمایی کرد. ماجرایی درباره‌ی دختری تنها با روباتش که از سوی سازندگان بازی‌هایی مثل «متروید پرایم» و «مگامن» می‌آید. چنین نمایشی نشان می‌دهد مایکروسافت بالاخره آماده است تا خلاقیت‌شان را به انعطاف بیاندازند و بیرون از محدوده‌ی محافظه‌کارانه‌شان عمل کند. این موضوع وقتی ثابت شد که موجی از بازی‌های گوناگون، حالت معمولِ تک‌رنگِ ایکس‌باکس را درهم شکستند. بازی دزد دریایی‌محورِ چندنفره‌ی آنلاینِ استودیوی Rare، «دریای دزدان» (Sea of Thieves) و ساختهی استودیوی موتیگا، «غول‌پیکر» (Gigantic) سطلی از رنگ و طعم را به مراسم پاشیدند.
البته این تازه شروع کار بود. بدون‌شک، تمرکز مایکروسافت روی این بازی‌های مستقلِ عجیبی که به‌طرز حیرت‌انگیزی زیبا هستند، ریتم همایش را به خوبی عوض کرد. از بازی فضایی استودیوی فول‌برایت، سازنده‌ی «خانه‌ی گم‌شده»، Tacoma و فانتزی اسرارآمیزِ استودیوی آرورا44، Ashen گرفته تا بازی نقاشی‌وارِ Beyond Eyes و بازی Cuphead که آدم را یاد انیمیشن‌های دیزنی می‌اندازد. همه و همه به جای یک مونتاژ سریع و درهم‌برهم، معرفی کامل و جداگانه داشتند. باز دوباره باید بگویم که چنین بازی‌های ریزه‌میزه اما هنری یادآور همان مایکروسافتِ تغییریافته‌ای است که مشخصا فکر و تلاش زیادی را صرف بهبودِ هویتِ خلاقانه و گسترشِ چشم‌اندازش کرده است. ما که همه می‌دانیم «Halo 5» چه موجود درنده‌ای خواهد شد یا «Rise of the Tomb Raider» چگونه فک‌هایمان را خواهد انداخت. اصل‌کار پشتیبانی از همین بازی‌های مستقل‌گونه است که باید جدی گرفته شوند.
البته که آنها بلاک‌باسترهایشان را نیز فراموش نکرده بودند. «خیزش مهاجم مقبره» حالا طوری با برند مایکروسافت جفت‌و‌جور شده است که امکان ندارد با دیدن این بازی، یاد ایکس‌باکس‌وان نیافتید. درحالی که رسما اعلام شد که می‌توانیم مادهای «Fallout 4» که روی پی‌سی ساخته شده‌اند را روی ایکس‌باکس‌وان بازی کنیم. قبلا انتظار داشتم سونی محتواها و ویژگی‌های انحصاری «فال‌آوت۴» را به چنگ بیاورد، ولی این نشان می‌دهد مایکروسافت بالاخره اهمیت این جور قراردادها را فهمیده و شدیدا به دنبال آنها راه افتاده است. همین قابلیت به‌ظاهر ساده ممکن است خیلی را همین الان دو دل کرده باشد. شاید این ویژگی کسانی که هنوز مطمئن نیستند باید کدام نسخه را بخرند را متقاعد کند که ایکس‌باکس‌وان محل بهتری برای کشیدن شیره‌ی «فال‌آوت۴» است. ویدیوی شروع مراسم که ترکیبی دایره‌وار از «هیلو ۵»، «فورتزا ۴»، «مهاجم مقبره»، «فیبل: افسانه‌ها» و «چرخ‌های جنگ۴» بود، به سادگی لُپ حرف مایکروسافت را جمع‌بندی کردند. اینکه یادتان باشد، انحصاری‌های استوار مایکروسافت، اینقدر قدرتمند و اینقدر آشنا هستند. اینها بازی‌های بزرگی هستند که همه یکی پس از دیگری، درایو کنسول‌هایتان را پُر می‌کنند.
سپس، می‌رسیم به پرده‌برداری از کنترلر جدید و فریبنده‌ی جدید ایکس‌باکس وان که به‌شکل مدهوش‌کننده‌ای مریض بود و می‌تواند دروازه‌ی بزرگ و بی‌سابقه‌ای را به روی شخصی‌سازی کنترلر کنسول‌ها باز کند. هولولنز، حرکت موفق دیگری از سوی مایکروسافت بود که خوب موقعی به نمایش درآمد و مهم‌تر، خیلی واضح معرفی شد. با اینکه هنوز تمام دنیا طعم هدست‌های واقعیت مجازی را نچشیده است، اما نمایش مایکروسافت از آیندهی «Minecraft» بازی کردن با هولولنز، تکنولوژی آنها را در عرض چند دقیقه به دنیا نشان داد. بدون اینکه کسی لازم باشد حتما نمایشگری روی سرش بگذارد، تا تجربه‌ی آن را درک کند. هولولنز فعلا تکنولوژی تکمیل‌شده‌ای نیست که خیلی زود بتوانیم آن را در فروشگاه‌ها ببینیم. اما مایکروسافت با نمایش آن (۱) نشان داد ایکس‌باکس‌وان به چه سمت و سوی جذابی می‌رود و (۲) از این طریق رسانه‌های غیرگیمی را نیز برای بازتاب کنفرانسش، به سوی خود جذب کرد. هولولنز از آن تکنولوژی‌هایی است که جدا از رسانه‌های تخصصی بازی، مطبوعاتِ عمومی را هم مجبور به حرف زدن درباره‌ی آن لحظه از مراسم می‌کند و کاری می‌کند تا آنها درباره‌ی مغزهایی بنویسند که در هنگام ارتباط مجری دمو با دنیای دیجیتال منفجر شدند.
اما بالاخره می‌رسیم به همان مشتِ دردناکِ محکمی که در نهایت تعیین‌کننده‌ی پیروز میدان است. حتما تاکنون حدس زده‌اید که مشت مایکروسافت وقتی زده شد که آنها اعلام کردند، ایکس‌باکس وان به زودی از فهرست بازی‌های گذشته‌ی ایکس‌باکس360 پشتیبانی می‌کند. لحظه‌ی کلیدی کنفرانس مایکروسافت نه نمایش تاریک «Gears of War 4» بود و نه رونمایی همیشه غیرمنتظره‌ی «دارک سولز ۳» (Dark Souls 3)، بلکه رونمایی همین قابلیتِ فوق‌العاده بود که اگر مایکروسافت اراده کند تا ته این تصمیم برود، هزاران هزار بازی جلوی روی کاربران ایکس‌باکس وان می‌گذارد. این یکی از همان حرکت‌های شدیدا مشتری‌پسندِ سونی بود که حالا از سوی مایکروسافت دیدیم. عادت کرده بودیم سونی، سیاست‌های مایکروسافت را بردارد و نوعِ بهترشان را ارائه دهد. اما این‌دفعه نوبت مایکروسافت بود که در این زمینه یک تمام‌کننده‌ی خونین روانه‌ی سونی کند. این اتفاق وقتی افتاد که مایکروسافت به‌شکل غیرمستقیمی به سرویس PlayStation Now سونی اشاره کرد و گفت که این ویژگی ما نه دردسرهای استریم کردن بازی‌ها را دارد و نه لازم است برای بازی‌هایی که دارید، پول بدهید. البته به این زودی‌ها نمی‌توان نتیجه‌گیری کرد. سران مایکروسافت برای اینکه این ویژگی را به امتیازی واقعا ارزشمند تبدیل کنند، موانع زیادی جلوی روی‌شان دارند. به دست آوردن اجازه‌ی مالکان بازی‌ها یک طرف قضیه است و در طرف دیگر، بین حرف زدن تا عمل کردن فاصله‌ی زیادی وجود دارد. اگر مایکروسافت این قابلیت را به همین راحتی که به نظر می‌رسد، به دست مشتری برساند، زمین‌های از دست داده‌ی زیادی از میدان‌نبرد کنسول‌ها را بازپس می‌گیرد.
جدا از این حرف‌ها، مایکروسافت پاییز رویایی و جذابی را برای دارندگان کنسول‌شان ترتیب داده است. درحالی که سونی تا پایان سال چیز چندان دندا‌ن‌گیری برای عرضه ندارد و باید به کالکشنِ سه‌گانه‌‌ی «آنچارتد» اکتفا کند، ایکس‌باکس وان میزبان طیف وسیعی از ژانرها است. از رانندگی مسابقه‌ای تا اکشن تیراندازی اول‌شخص علمیخیالی گرفته تا اکشن ماجراجویی با حضور لارا کرافت. شاید پلی‌استیشن 4 در بحبه‌ی فصل کریسمس یک «آسمان هیچکس» (No Man’s Sky) هم به خود ببیند، اما به جز اینها افقِ نزدیکِ این سیستم خشک و خالی به نظر می‌رسد. حرف مایکروسافت در کنفرانسش همین بود. اینکه اگر همین الان به ایکس‌باکس‌وان‌داران بپیوندید، به زودی بازی‌های عظیمی کنسول‌تان را درمی‌نوردند. احساس می‌کنم مایکروسافت خیلی آینده‌نگرانه و اندیشمندانه کنفرانس امسالش را برنامه‌ریزی کرد. مراسم سونی به‌طرز دیوانه‌واری میخکوب‌کننده‌تر بود. وقتی همایش را با چیزی مثل «آخرین نگهبان» (The Last Guardian) شروع کنید، چه انتظار دیگری می‌توان داشت. اما همه‌ی این بازی‌های خوشمزه‌ی سونی سال بعد در زمان نامعلومی منتشر می‌شوند. مایکروسافت چیزهای مثل 3 Crackdown و Quantum Break را به سال بعد منتقل کرد. چون می‌خواهد برای E3 2016 برگ‌‌برنده‌های دومش را رو کند. سونی برای E3 سال بعد چه چیزی دارد؟ آیا باید همین بازی‌ها را دوباره نمایش دهد؟
روی هم رفته، کنفرانس مایکروسافت شاید زلزله‌وار نبود، اما برنامه‌ریزان دانه به دانه نکته‌ها را رعایت کرده بودند تا مراسم حوصله‌سربر نشود، طرفداران خوشحال بشوند و دیگران برای ایکس‌باکس وان هیجان‌زده شوند. بازی‌های انحصاری تکان‌دهنده‌ای که زیاد منتظرمان نمی‌گذارند، بازی‌های مستقلِ خوشگل، یک کنترلرِ شیک و حرفه‌ای، قابلیت پشتیبانی از بازی‌های گذشته و نیم‌نگاهی به آینده با هولولنز، می‌تواند برای ایمان آوردن بی‌ایمانان به ایکس‌باکس وان کافی باشد و به آنها ثابت کند که این کنسول یک آیندهی واقعی جلوی خودش می‌بیند. کنفرانس امسال مایکروسافت، قوی‌ترین کنفرانس آنها در چند سال اخیر بود. بدون‌شک، بعد از مدت‌ها حضور مایکروسافتِ واقعی را احساس کردیم. فقط به خاطر اینکه، خود مایکروسافت هم درک کرده که آینده کجاست و چگونه باید به آن رسید.
تهیه شده در زومجی