معرفی مستند Four Daughters | مادری به‌دنبال دو دختر پیوسته به‌داعش
در این مقاله به‌معرفی مستند Four Daughters، مستندی به‌کارگردانی کوثر بن هنیه می‌پردازیم که مستندی متفاوت است و دو ژانر مستند و فیکشن را درهم می‌آمیزد و داستانی ترکیبی از مصاحبه‌ها، فیلم‌های آرشیوی و صحنه‌های نمایشی را جلوی تماشاچی قرار می‌دهد و از شانس‌های کسب جایزه اسکار ۲۰۲۴ است.
مستند Four Daughters، یک فیلم مستند محصول سال ۲۰۲۳ است که داستان اولفا، زنی تونسی را روایت می‌کند که دو دختر بزرگ‌ترش به‌دولت اسلامیان افراطی کشور لیبی پیوستند و پس از مدتی ناپدید شدند. کارگردانی این فیلم برعهده کوثر بن هنیه بود که از بازیگران زن حرفه‌ای دعوت کرد تا نقش دختران گمشده را در مستند «چهار دختر» ایفا و درواقع داستان زندگی آن‌ها را بازسازی کنند. این فیلم مستند برنده جایزهٔ تماشاگران در بخش بهترین مستند جشنواره فیلم کن شد و تحسین منتقدان را جهت پرداخت به‌موضوعاتی چون کاوش در حافظه، تروما، بهای غرق‌شدن در ایدئولوژی و نقش مادری دریافت کرد.
در مستند Four Daughters، تماشاچی شاهد روایت زندگی زنی تونسی با نام اولفا است که دو دختر وی با نام‌های غفرانه و رحما، به‌اشخاصی رادیکال در ایدئولوژی مورد پسند خود تبدیل شدند و در سال ۲۰۱۵ به‌دولت اسلامیان افراطی کشور لیبی پیوستند. غفرانه و رحما در سال ۲۰۱۶ توسط نیروهای نظامی کشور لیبی دستگیر و زندانی شدند و نتوانستند به‌کشور مادری خود، تونس بازگردند. دراین‌میان، غفرانه دختری به‌دنیا آورد که با او در زندان زندگی می‌کند.
فیلم مستند Four Daughters، مستندی متفاوت است که دو ژانر مستند و فیکشن را درهم می‌آمیزد و داستانی ترکیبی از مصاحبه‌ها، فیلم‌های آرشیوی و صحنه‌های نمایشی را جلوی تماشاچی قرار می‌دهد. این فیلم مستند به‌بررسی مضامینی چون حافظه، آسیب‌های شدید روحی و روانی، نقش مادری و تبدیل یک بذرِ کوچک فکری به‌‌افکارِ سنگیِ ایدئولوژی و درنهایت تبدیل به‌اشخاصی رادیکال شدن و همچنین زمینهٔ سیاسی و اجتماعی کشور تونس و در تصویری بزرگ‌تر، خاورمیانه و بسیار از کشورهای آن می‌پردازد که چطور بستر مناسب یا بهتر بگوییم زمینی حاصلخیز برای رشد و نمو متعصبان در هر زمینه‌ای می‌شوند. در مستند «چهار دختر»، هند صبری، بازیگر سرشناس تونسی، نقش اولفا، مادر چهار دختر را بازی می‌کند و این فیلم ساخته‌ای مشترک و بین‌المللی از کشورهای فرانسه، تونس، آلمان و عربستان سعودی است. اگر علاقمند به‌چنین موضوعاتی باشید، در ادامه و به‌شکلی مختصر چند فیلم و مستند معرفی می‌کنیم که تِمی کمابیش یکسان با مستند Four Daughters دارند.
فیلم مستند White Right (حق سفید)، محصول سال ۲۰۱۷ که روایت داستان کارگردانِ زن مسلمانی را به‌تصویر می‌کشد که با سفیدپوستان افراطی و نئونازیسم‌ها در ایالات متحده آمریکا روبه‌رو می‌شود و برخلاف انتظار، بدون درگیری و تعصب و دشمنی، با آن‌ها دوست می‌شود و این مستند، نمایشی از انسان‌ها، فارغ از دنیای ایده‌ها و نظریه‌ها و سوگیری‌ها است. فیلم اکشن و جنایی Black Friday (جمعه سیاه)، محصول سال ۲۰۰۴ که این فیلم درام و جنایی و اکشن، تحقیقات و عواقب انفجار در شهر بمبئی در سال ۱۹۹۳ را که توسط یک گروه اسلام‌گرای تندرو سازماندهی شده بود به‌تصویر می‌کشد. فیلم مستند جنگی The Battle of Algiers (نبرد الجزیره)، محصول سال ۱۹۶۶ که یک فیلم در ژانر مستند و جنگی است و جنگ استقلال الجزایر علیه حکومت استعماری فرانسه و استفاده از جنگ چریکی و انجام رفتار تروریستی توسط هر دو طرف جنگ را به‌تصویر می‌کشد. فیلم جنگی و جنایی Hotel Rwanda (هتل رواندا)، محصول سال ۲۰۰۴ که یک فیلم زندگی‌نامه‌ای است و داستان یک مدیر هتل را روایت می‌کند که در جریان نسل‌کشی رواندا به‌بیش از هزار پناهنده توتسی از دست وحشیگری شبه‌نظامیان هوتو پناه داده است و همچنین فیلم درام، تاریخی، اکشن و جنایی Munich (مونیخ)، محصول سال ۲۰۰۵ و به‌کارگردانی استیون اسپیلبرگ که داستان تیمی از مأموران را دنبال می‌کند که مأمور ترور تروریست‌های درگیر در کشتار المپیک ۱۹۷۲ مونیخ شده‌اند.
به‌مستند Four Daughters بازگردیم که اولفا حمرونی تونسی در ماه آوریل ۲۰۱۶ زمانی‌که افراط‌گرایی دو دختر نوجوانش، رحما و غفرانه چیخائویی را به‌صورت عمومی اعلام کرد، به‌شهرتی بین‌المللی رسید و نام وی تیتر خبرگزاری‌های سراسر جهان شد. در آن زمان هر دو دخترِ نوجوان اولفا حمرونی، کشور تونس را ترک کرده بودند تا درکنار دولت اسلامی (داعش) در لیبی بجنگند. حمرونی علناً از مقامات تونس به‌دلیل عدم جلوگیری از خروج دخترش رحما از کشور انتقاد کرد. پس از دستگیری این دو دختر جوان توسط نیروهای نظامی لیبیایی، مقامات تونسی باز هم واکنشی رسمی نشان ندادند. همچنین گفته می‌شود که مقامات کشور تونس جلوی حمرونی را گرفته‌اند تا از کشور خارج نشود و خود به‌دنبال دخترانش در لیبی نگردد تا افکار عمومی و رسانه‌های آزاد، موضوع را تمام‌شده قلمداد کنند.
مستند Four Daughters برای رقابت در بخش نخل طلای جشنواره فیلم کن ۲۰۲۳ انتخاب شد، جایی که اولین نمایش جهانی خود را در تاریخ ۱۹ مه ۲۰۲۳ داشت. این دومین شرکت یک اثر از کشور تونس در رقابت اصلی کن از زمان فیلم بلند عبدالطیف بن عمار، یعنی فیلم A Simple Story (یک داستان ساده) محصول سال ۱۹۷۰ است. این فیلم توسط شرکت Jour2Fête در تاریخ ۵ ژوئیه ۲۰۲۳ در کشور فرانسه اکران شد و همچنین این فیلم مستند در تاریخ ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۳ توسط شرکت HAKKA Distribution در کشور تونس اکران شد. مستند «چهار دختر» در بیست‌و‌هشتمین جشنواره بین‌المللی فیلم بوسان به‌بخش «نمایش مستند» دعوت شد و در اکتبر ۲۰۲۳ در این جشنواره به‌نمایش درآمد. گفتنی است شرکت کینو لربر در تاریخ ۲۷ اکتبر ۲۰۲۳ فیلم را به‌صورت محدود در سینماهای ایالات متحده آمریکا اکران کرد. این فیلم مستند به‌عنوان نماینده کشور تونس برای حضور در بخش بهترین فیلم بلند خارجی‌زبان در نودوششمین دوره جوایز اسکار انتخاب شده است و یکی از ۱۵ فیلم فینالیست در فهرست نهایی ماه دسامبر برای بهترین فیلم بلند خارجی‌زبان و بهترین فیلم مستند بود و باید منتظر ماند و دید در فهرست نهایی مراسم اسکار قرار می‌گیرد یا خیر.
کوثر بن هنیه، کارگردان تونسی است که جوایز متعددی را برای فیلم‌های مستند و داستانی خود دریافت کرده است. او بیشتر برای ساخت فیلم‌های Beauty and the Dogs (زیبایی و سگ‌ها)، محصول سال ۲۰۱۷ شناخته می‌شود که این فیلم به‌عنوان نامزد بهترین فیلم خارجی‌زبان تونس در نودویکمین دوره جوایز اسکار حضور داشت و همچنین فیلم The Man Who Sold His Skin (مردی که پوستش را فروخت)، محصول سال ۲۰۲۰ که در بخش بهترین فیلم بلند خارجی‌زبان در نودوسومین دوره جوایز اسکار نامزد دریافت جایزه شد. آخرین ساختهٔ کوثر بن هنیه، همین فیلم مستند Four Daughters که برنده جایزهٔ تماشاگران در بخش بهترین مستند در جشنواره فیلم کن شد.
