نقد فیلم مادی گرایان (Materialists) | چگونه ازدواج کنیم؟

سال ۲۰۲۳ بود که فیلم زندگی‌های گذشته (Past Lives) به‌عنوان یکی از برترین درام‌های سال معرفی شد. این فیلم آنقدری خوب بود که در مراسم اسکار برای نامزدی جایزه بهترین فیلمنامه و فیلم غیرانگلیسی زبان حضور داشت. اما نکته‌ی جالب‌ این بود که زندگی‌های گذشته اولین تجربه‌ی کارگردان‌اش بود و تقریبا کسی هم سلین سونگ را نمی‌شناخت. این فیلم آنقدر لطیف و دلچسب بود که کسی باورش نمی‌شد سونگ در اولین تجربه‌ی کارگردانی خودش چنین اثر محشری را بسازد البته همیشه در میان فیلم اولی‌ها شگفتی‌های زیادی را می‌توان جست‌وجو کرد.

حالا مادی‌گرایان (Materialists) دومین تجربه‌ی کارگردانی اوست. هر دو فیلم سلین سونگ یک جهان‌بینی و یک ایده‌ی مشترک را دنبال می‌کنند، به‌همین دلیل اصلا زود هم نیست که بگوییم سونگ قدم در مسیر یک فیلمساز صاحب سبک بودن برداشته، چیزی که همین حالا هم به آن رسیده است. سونگ حالا در این فیلم شانس‌اش را با بازیگران غیرکر‌ه‌ای امتحان می‌کند. در ادامه نقد را با مقایسه‌ی این دو اثر با یکدیگر و اینکه مادی‌گرایان (Materialists) توانسته انتظارات را از سونگ با توجه به فیلم قبلی‌اش یعنی زندگی‌های گذشته (Past Lives) برآورده کند یا نه؟

ایده‌ی فیلم همانند فیلم قبلی سلین سونگ بسیار ساده و بدون پیچش‌های عجیب‌ و غریب است. یک ایده‌ی سرراست که دوباره روابط میان زوج‌ها را هدف قرار می‌دهد. بدون شک اگر ایده‌ی این فیلم متعلق به کارگردان دیگری بود، مادی‌گرایان یک اثر لوس و به درد نخور از آب درمی‌آمد. از آن فیلم‌هایی با رسم یک مثلث عشقی آبکی که تنها هدف‌اش کشاندن مخاطب به سینما و پلتفرم‌های نمایش است. فیلم قبلی سونگ نیز چنین حالتی داشت. اگر ایده‌ی زندگی‌های گذشته متعلق به فرد دیگری بود، فیلم شبیه قصه‌های عاشقانه‌ای می‌شد که قهرمان‌اش از سر شکست عشقی سر به دیوار می‌کوبد.

مادی‌گرایان شبیه فیلم زندگی‌های گذشته درگیر یک مثلث عشقی است. هر دو قهرمان زن این فیلم‌ها، در دو راهی یک انتخاب قرار دارند. یکی‌شان باید بین عشق قدیم و جدید یکی را انتخاب کند و دیگری باید بین یک زندگی مرفه و یک زندگی فقیرانه دست به انتخاب بزند. مادی‌گرایان با یک افتتاحیه‌ی جذاب شروع می‌شود. انگار ماقبل تاریخ است و مردی می‌خواهد دل یک زن غارنشین را ببرد. مرد غارنشین برای زن گل آورده و از یک غنچه‌ی آن برای عشق زندگی‌اش حلقه درست می‌کند. این ردوبدل احساسات نشان از این دارد که عشق از زمان‌های گذشته برای هر دو طرف خرج برداشته است.

بعد از این سکانس وارد زندگی لوسی می‌شویم، زن مجردی که در یک آژانس عشق‌یابی کار می‌کند و وظیفه‌اش بهم رساندن کیس‌های ازدواج است. او قانونی برای خودش دارد یا اصلا ازدواج نکند و سر قرار نرود و یا اینکه با فرد پولداری ازدواج کند که همه‌ی مخارج‌اش را بپردازد. لوسی و همکارانش به رابطه و قرار گذاشتن به چشم یک بیزنس و معامله نگاه می‌کنند. بازار عنوانی است که آن‌ها برای محل آشنایی آدم‌ها به کار می‌برند. معیارهای مشتریانشان هم بسیار جالب است انگار می‌خواهند چیزی را معامله کنند.

درواقع اینطور نیز هست. هر کدام از مشتریان این شرکت چیزی را درخواست می‌کنند. دموکرات باشد، سفیدپوست باشد، تنها ۲۷ سال‌اش باشد، قدش بلند باشد، بیشتر از ۱۰۰ هزار دلار دربیاورد، تناسب اندام داشته باشد، چشم‌هایش درشت باشد و... . همه چیز تنها یک معامله است و هر کدام از این آدم‌ها هرچه آپشن‌هایشان بیشتر و بهتر باشد در بازار رقابت امتیاز بیشتری دارند. آن‌هایی هم که از این طربق با یکدیگر ازدواج می‌کنند، اصلا یکدیگر را دوست ندارند و تنها بخاطر شرایط یکسان‌شان وارد رابطه شده‌اند.

مثلا یکی از مشتریان لوسی روز ازدواج، پشیمان می‌شود؛ چراکه می‌فهمد تنها بخاطر حسادت خواهرش دست به این کار زده است. او می‌خواهد شوهر پولدار، خوشتیپ، قدبلند و جذاب‌اش را توی صورت خواهرش بکوبد. ماجرای مادی‌گریان زمانی به اوج خود می‌رسد و نقطه عطف اولیه را رد می‌کند که یک مرد به اصطلاح اسب تک شاخ عاشق لوسی می‌شود و لوسی نیز پیشنهاداش را قبول می‌کند. هری که نقش‌اش را پدرو پاسکال بازی می‌کند، سرمایه‌دار بزرگی است که پنت‌هاوس دارد و برای اینکه در بازار بماند عمل جراحی قد انجام داده است. او به‌خاطر قد بلندش جرات پیشنهاد به لوسی را پیدا کرده است.

لوسی در ابتدا فکر می‌کند که این رابطه از روی عشق است اما تنها یک معامله از سمت هری است. هری هم شبیه همه‌ی مشتریان او در شرکت است. نه هری عاشق لوسی است و نه لوسی عاشق هری. این دو نفر تنها در حال معامله کردن هستند. قرار است چیزهایی را با چیزهای دیگری مبادله کنند. این مبادله‌ی خصوصیات و ویژگی‌ها پایه و اساس زندگی همه‌ی آئم‌هایی است که در شرکت لوسی با هم قرار می‌گذارند و ازدواج می‌کنند. اما در مقابل نامزد سابق لوسی جان که نقش‌اش را کریس ایوانز بازی می‌کند قرار دارد. او در این بازار عملا هیچ شانسی ندارد. هری یک گارسون ساده‌ای است که همخانه دارد و هنوز کاری برای زندگی‌اش نکرده است.

در پایان فیلم هم، دوباره به نقطه‌ی ابتدایی روایت برمی‌گردیم، لوسی از خودش می‌پرسد که انسان‌های اولیه برای عاشق شدن دنبال اشتراکات سیاسی و اجتماعی بوده‌اند؟ مثلا برایشان دموکرات بودن و یا جمهوری خواه بودن مهم بوده؟ یا اینکه به‌طرز فکر یکدیگر در برابر تغییرات اقلیمی احترام می‌گذارند یا نه؟ مادی‌گرایان فیلمی است با پرداختی حساب‌شده، سونگ برای ساخت این فیلم همه‌ی جوانب ساختار اجتماعی را سنجیده است. با دیدن این فیلم شما به مسئله‌ی ازدواج و قرار گذاشتن به‌طرز متفاوت‌تری خواهید اندیشید.

مادی‌گرایان نسبت به فیلم قبلی سونگ یعنی زندگی‌های گذشته ناپخته‌تر است. اولا اینکه شخصیت‌پردازی زندگی‌های گذشته در سطح دیگری کار می‌کرد و قهرمان زن قصه ارتباط بهتری با مخاطب داشت و می‌شد بهتر او را شناخت. اما لوسی چارچوب وجودی‌اش را کمتر ارائه می‌دهد و ما تقریبا نمی‌دانیم که چطور او به یکباره وارد رابطه‌ی مجدد با نامزد سابق‌اش می‌شود. نکته‌ی دوم اینکه در فیلم قبلی این کارگردان، لحن فیلم اصلا تغییری نمی‌کرد و مخاطب با چالش‌های دراماتیکی بیشتری روبه‌رو بود اما اینجا ما تفاوت‌های لحنی متعددی را تجربه می‌کنیم. با اینحال مادی‌گرایان فیلمی قابل قبول است که ارزش دیدن را دارد.