نقد انیمیشن نژا ۲ (Ne Zha 2) | پرفروش ترین انیمیشن غیر انگلیسی تاریخ

سال ۲۰۱۹ بود که قسمت اول این انیمیشن به سینماها آمد. انیمیشنی که با تکیه بر فلسفه چینیان و تائوئیسم، داستانی را روایت می‌کرد که در هسته‌ی مرکزی خود به جهان باورهای قدیمی چینیان و سبک و روش زندگی آن‌ها وفادار بود. این انیمیشن در سال ۲۰۱۹ لقب پرفروش‌ترین انیمیشن تاریخ سینمای چین را به خود اختصاص داد و بعد از آنکه در سراسر دنیا هم به کلی سود رسید، عنوان پرفروش‌ترین انیمیشن غیرآمریکایی را بدست آورد. نژا با وجود اینکه انیمیشنی چینی بود و خارج از استودیوهای مهم انیمیشن‌سازی آمریکا ساخته شده بود، بازارهای خارج از چین را تصاحب کرد و نشان داد که قصه‌های بومی تا چه اندازه می‌توانند برای بازارهای جهانی جذاب و منحصربفرد باشند.

این انیمیشن ریشه‌های اسطوره‌ای شخصیت نژا را روایت می‌کند. نژا در باورهای مردمی چین، یک الهه‌ی نگهبان و محافظ است. داستان این انیمیشن برداشت آزادی است از یک رمان چینی به نام «اعطای نشان خدایان» که در قرن شانزدهم نوشته شده است. در این رمان نویسنده به معرفی خدایان اساطیری فرهنگ باستان چین می‌پردازد. داستان این شخصیت در سینمای چین بارها و بارها مورد اقتباس قرار گرفت اما هیچکدام نتوانستند به چنین موفقیتی برسند.

در ادامه داستان فیلم لو می‌رود

وقتی که قسمت دوم نژا اکران شد همانند قسمت اول‌اش، تحسین گسترده‌ی منتقدان را با خود همراه کرد. این انیمیشن حتی از نظر فروش درون بیرون ۲ را هم پشت سر گذاشت و به پردرآمدترین انیمیشن تاریخ سینما تبدیل شد. جالب اینجاست که تاکنون چنین اتفاقی برای هیچ انیمیشن غیرانگلیسی زبانی نیفتاده است. داستان قسمت اول از این قرار بود که بعد از جدا شدن روح‌های خیر و شر در قالب دو گوی مروارید، پادشاه می‌خواست که قدرت‌ گوی خیر را به پسرش منتقل کند و براساس حرف‌های پیشگویانه اسمش را نژا بگذارد. اما اتفاقی افتاد و روح‌ گوی شرارت به پسر پادشاه منتقل شد و گوی خیر هم به اژدهای اسیر زیر اقیانوس رسید. درنتیجه پسر پادشاه با قدرت‌های شیطانی به دنیا آمد. پادشاه برای کنترل نیروی شیطانی نژا از طلسمی استفاده کرد که او را تنها سه سال زنده نگه می‌داشت حالا پادشاه باید راهی برای حل این موضوع پیدا می‌کرد.

حالا دو شخصیت اصلی این قصه درگیر بحران به‌شدت بزرگ‌تری شده‌اند. کهن‌الگوی خیر و شر خیلی بیشتر از قسمت قبلی خاصیت دراماتیکی به خود گرفته و روایت اصلی را پیش می‌برد. خیر و شر دو الگوی قدیمی و البته همیشگی در روایت‌های سینمایی هستند که در این انیمیشن بواسطه‌ی وجود یک لحن اساطیری‌ قدرتمند به‌طرز خیلی مشهودی به چشم می‌آیند. گویی این نبرد، نبرد نهایی زمین است و حالا قرار است که همه‌ی موجودات هستی جبهه‌ی خود را مشخص کنند. علاوه‌بر این‌ها انیمیشن Ne Zha 2 نسبت به قسمت قبلی خود از لحاظ کیفیت عناصر سبک بصری پیشرفت چشم‌گیری داشته و خود را به استانداردهای انیمیشن‌های هالیوودی نزدیکتر کرده است.

این انیمیشن بخاطر دیدگاه‌های فلسفی و اساطیری‌اش از جنبه‌ی اسطوره‌ای و تائوئیسم قابل بررسی است اما قبل از هر چیز به‌سراغ بررسی آن از جنبه‌ی درام خواهیم رفت و از این مسیر آن را به چالش خواهیم کشید. اول اینکه با شروع این قصه و در همان دقایق ابتدایی ریتم پایین آن مخاطب را کلافه خواهد کرد. بالا بودن تعداد دیالوگ‌ها حوصله مخاطب را سر می‌برد و از تنش‌ها می‌کاهد. علاوه‌بر این ما با روایتی طرف هستیم که نمی‌تواند روی یک موضوع خاص تمرکز کند. قصه‌ی شلوغ نژا تمرکز مخاطب را از بین خواهد برد. فیلم قبل از اینکه کار خود را با یک سکانس به‌همراه شخصیت‌هایش تمام کند، به‌سمت دیگری از روایت می‌رود و کارش را با کارکترهای دیگر ادامه می‌دهد که همین باعث شلوغی غیرمنطقی نژا خواهد شد.

همه‌ی این ضعف‌ها در نهایت منجر به بهم ریختگی ساختار درام می‌شود. مخاطب کم‌کم متوجه می‌شود که روایت انسجام درونی مناسبی ندارد و نمی‌تواند خط داستانی را درک کند؛ و تا انتها با شخصیت‌های اصلی قصه جلو برود. علت همه‌ی این ضعف‌ها از جائی آب می‌خورد که فیلمساز، بیش از هر چیز توجه زیادی به عناصر تائو و المان‌های اساطیری نشان می‌دهد. بجای اینکه شخصیت‌ها از لحاظ مصالح درام پرداخت شوند با تکیه بر تائو به جلو حرکت می‌کنند که این اتفاق نژا را تبدیل به یک کتابچه‌ی راهنمای فلسفه چینیان می‌کند نه یک انیمیشن با ریتم مناسب. حتی سفر قهرمانی شخصیت اصلی قصه نیز چندان به چشم مخاطب نمی‌آید و اصلا مراحل‌اش به دل نمی‌نشیند.

همانطور که گفته شد این انیمیشن طبق فلسفه‌ی چینیان ساخته شده است. یین‌یانگ، نیلوفر آبی مقدس، کارما، زندگی‌های گذشته و آینده، اژدهاهای نگهبان، آسترولوژی و... در روایت نژا حضور دارند که ای کاش همه‌ی این ایده‌ها به‌عنوان یک زیرمتن کار می‌کردند نه اینکه جلوتر از درام حرکت کنند. درنهایت انیمیشن نژا تبدیل به روایتی درباره‌ی عشق، دوستی، فداکاری و خانواده می‌شود. قصه‌ای درباره‌ی فساد گروه‌های قدرتمند که با استفاده از نفوذ خود دست به قتل و غارت می‌زنند. نژا انیمیشنی، پرقدرت مخصوصا در بحث فنی و سبک بصری است اما تنها مشکل‌اش این است که نمی‌تواند همه‌ی ایده‌های خودش را پرداخت کند.