DNS چیست و چه اهمیتی دارد؟

از آنجا که کاربران ایرانی به صورت روزمره با بروز انواع اختلالات اینترنتیِ عمدی و سهوی از داخل کشور دست به گریبان هستند و انواع و اقسام تحریم‌‌های مختلف در دسترسی به سرویس‌های نرم‌افزاری را هم از سرویس‌دهنده‌های خارجی تجربه می‌کنند، دانستن مبانی کارکرد اینترنت و تعاریف پایه‌ای آن می‌تواند در رفع برخی از این مشکلات و دور زدن محدودیت‌ها راهگشا باشد. امروزه کمتر کاربر اینترنت، گیمر کنسولی یا پی‌سی را می‌توان یافت که حداقل یک‌بار با DNS و تنظیماتِ آن مواجه نشده باشد و برای تنظیم آدرس IP جدید روی آن تلاش نکرده باشد. در این مقاله قصد داریم به صورت پایه‌ای به DNS و کارکرد آن بپردازیم.

تعریف DNS 

شاید بدانید که تمام رایانه‌های متصل به اینترنت فارغ از اینکه سرویس‌دهنده یا سرویس‌گیرنده باشند، دارای یک آدرس اینترنتی منحصربه‌فرد به نام IP هستند و هنگامی که با هم ارتباط برقرار می‌کنند، از طریق این آدرس یکدیگر را پیدا می‌کنند. آدرس‌های IP شماره هستند (مثل 192.8.168.1 در استاندارد IPv4)، اما به‌خاطر سپردن تمامِ این شماره‌های اختصاصی نیاز نیست و کاربران اینترنت تنها نام دامنه (Domain name) مانند Zoomg.ir را برای ورود به یک سایت وارد مرورگر می‌کنند و مستقیم به سایت مورد نظر هدایت می‌شوند. در اینجا سرویس‌دهنده‌ی DNS (مخفف Domain Name System به معنای سیستمِ نام دامنه) وارد عمل می‌شود و آدرس دامنه را به آدرس IP مترادفِ آن تبدیل می‌کند. در واقع DNS، یک دفترچه تلفنِ مخصوص آدرس‌های اینترنتی است که نام‌های رایج دامنه را جستجو کرده و شماره‌ی آی‌پیِ مربوط به آن را تحویل می‌‌دهد.

DNS چگونه کار می‌کند؟

در یک عملیات جستجوی DNS، ابتدا آدرس اینترنتیِ تایپ شده توسط کاربر باید از ۴ سرور عبور کند تا IP مورد نظر بدست آید. این ۴ سرویس‌دهنده با همکاری یکدیگر آدرس IP را بدست آورده و به سرویس‌گیرنده باز می‌گردانند که شامل مراحل زیر است:

۱- DNS recursor: ابتدا این سرور که DNS resolver هم گفته می‌شود، دستور جستجو را از کلاینتِ DNS (یا همان سیستم کاربر) دریافت می‌کند. سپس این سرور با سرورهای DNS دیگر ارتباط برقرار می‌کند تا آدرس IP درست را پیدا کند. بعد از دریافت درخواست از سرویس‌گیرنده، خود این سرور مثل یک کلاینت رفتار می‌کند و درخواست جستجوی DNS را به سه نوع سرویس‌دهنده‌ی اینترنتی DNS دیگر ارسال می‌کند: root nameservers، top-level domain nameservers و سرانجام authoritative nameservers که در مراحل بعدی شرح داده شده‌اند. این نوع DNS مثل یک کتابدار در یک کتابخانه رفتار می‌کند.

۲- Root nameservers: این نوع از DNS برای محدوده‌ی ریشه‌ی DNS (DNS root) در نظر گرفته شده‌ و وظیفه‌اش پاسخ‌گویی به درخواست‌هایی است که در رکورد ریشه‌ی DNS ذخیره کرده است. این پاسخ شامل فهرستی از سرورهای authoritative nameservers به همراه top-level domain مربوطه است. این مدل DNS را می‌توان به عنوان فهرستی از قفسه‌‌های مختلف شامل دسته‌بندی‌های مجزا در نظر گرفت که به کمک آن می‌توان به محل یافتنِ آدرس نزدیکتر شد.

۳- TLD namesevers: یا همان Top-level domain nameserver که به نوع مشخصی از آدرس‌‌های اینترنتی اختصاص داده شده و می‌توان آن را قفسه‌ای در یک کتابخانه در نظر گرفت. مثلا برای zoomg.ir، سرور TLD ما "ir" است.

۴- Authoritative nameserver: این آخرین سرور DNS در مراحل چهارگانه بازیابی آدرس اینترنتی است که سرانجام آدرس IP واقعی متناظر با درخواست جستجوی دامنه‌ی کاربر را تحویل می‌‌دهد. این همان دیکشنری خاصی در قفسه‌ی ارجاع شده است که نام دامنه‌ی درخواست شده و IP مربوطه را در خود ذخیره کرده و پاسخ آن را هم به کتابدار (DNS recursor) می‌فرستد.

در نمودار زیر ترتیب مراحل درخواست دسترسی به نام یک دامنه تا آخرین مرحله از تحویل آدرس IP توسط DNS را به ترتیبِ مشخص شده با اعداد آبی‌رنگ مشاهده می‌کنید:

ذخیره DNS در مرورگرها و سیستم عامل

سیستم عامل و مرورگر می‌توانند رکوردهای DNS را از طریق کش کردن آن ذخیره کنند. ذخیره‌سازی در حافظه‌ی کش از انجام عملیات تکراری برای دسترسی به سایت‌‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین زمان تاخیر دسترسی به سایت را کاهش می‌‌دهد. بسیاری از سایت‌‌ها ممکن است به صورت مکرر مورد دسترسی قرار گیرند که در اینجا DNS Cache می‌تواند نیاز برای دسترسی به سرور DNS برای بدست آوردن آدرس IP را مرتفع کند.

تنظیمات DNS در پلتفرم‌های مختلف

کنسول‌های PS4/PS4 Pro و پلی استیشن 5

• از منوی کنسول به بخش Setting و سپس Network وارد شده و گزینه‌ی Setup Internet Connection را بر اساس نوع ارتباطی که با مودم روتر خود دارید (کابلی یا بی‌سیم) و از بینِ یکی از گزینه‌های Wi-Fi یا LAN Cable انتخاب کنید:
• گزینه‌ی Custom را زده و سپس نام Network مورد نظر را انتخاب کنید. 
• در بخش IP Address Setting گزینه automatic را انتخاب کنید و سپس برای DHCP Host Name هم Do Not Use را گزینش کنید تا به DNS برسید.
• حالا از این بخش می‌توانید Primary DNS و Secondary DNS را با آدرس آی‌پی دلخواه جایگزین کنید.
• با زدن Next گزینه‌ی MTU Setting را روی Automatic و Proxy Server را روی Do Not Use تنظیم کرده و Test internet Connection را انتخاب کنید.

کنسول ایکس باکس وان

• با زدن دکمه Xbox به Setting و سپس به All Setting رفته و گزینه Network را انتخاب کنید.
• در بخش Advanced Setting ابتدا Change Setting و سپس DNS Setting را کلیک کنید.
• به جای گزینه‌ی Automatic روی Manual رفته و آدرس DNS-های اولیه و ثانویه دستگاه را با آدرس‌‌های مورد نظر خود جایگزین کنید. سپس Enter را انتخاب کنید.
• در پایان با زدن دکمه B روی کنترلر تنظیمات را ذخیره کنید.

کنسول‌‌های ایکس باکس سری ایکس و سری اس

• ابتدا به بخش Configuration در منوی کنسول وارد شوید.
• در قسمت General گزینه‌ی Network Configuration را انتخاب کنید.
• روی گزینه‌ی Advanced Setting کلیک کرده و سپس DNS Setting را انتخاب کنید.
• با تغییر از Automatic به Manual می‌توانید DNS-های دلخواه را برای سرورهای اولیه و ثانویه جایگزین کنید.

سیستم عامل‌های مایکروسافت ویندوز 7، ویندوز 8.1، ویندوز 10 و ویندوز 11

• در منوی استارت ویندوز Control Panel را تایپ کرده و سپس Enter را بزنید تا پنجره‌ی تنظیمات باز شود.
• گزینه‌ی Network and Internet و سپس اولین گزینه یعنی Network and Sharing center را انتخاب کنید.
• در پنل سمت چپ پنجره Change adapter setting را کلیک کنید.
• در اینجا رابط‌های شبکه‌ی موجود در سیستم نمایش داده می‌شوند. رابط شبکه‌ای را که فعال بوده و با آن متصل هستید انتخاب کنید.
• روی رابط مدنظر شبکه کلیک راست کرده و آخرین گزینه یعنی Properties را انتخاب کنید.
• از آیتم‌های تیک خورده در میان پنجره‌ی جدید گزینه‌ی Internet Protocol Version 4 را انتخاب کرده و در پایین کلید Properties را فشار دهید.
• به جای گزینه‌ی پیش‌فرض Obtain DNS Server address automatically، گزینه‌ی Use the following DNS Server addresses را انتخاب کنید.
• در اینجا آدرس‌‌های اولیه و ثانویه DNS مدنظر را وارد کرده و سپس کلید OK را فشار دهید.

---