نقد فیلم The Witches - جادوگران
رابرت زمکیس با فیلم The Witches ثابت می‌کند که استفاده گسترده از جلوه‌های ویژه پر زرق و برق هم نمی‌تواند مشکلات فیلم جدیدش را پنهان کند. در ادامه با زومجی و نقد این فیلم همراه باشید.
کارنامه رابرت زمکیس شاید بیش از هر چیزی برای ساخت سه‌گانه فیلم Back to the Future (بازگشت به آینده) و سپس فیلم Forrest Gump که برای آن اسکار بهترین کارگردانی را دریافت کرد، شناخته شود. کارنامه‌ای که در آن می‌توان فیلم‌های تحسین شده و خوبی مثل فیلم Cast Away، فیلم Flight و فیلم The Walk یافت و درکنار آن آثار متوسط و ضعیفی مثل انیمیشن Beowulf، انیمیشن The Polar Express، فیلم Allied و فیلم Welcome to Marwen نیز دیده می‌شوند. مدتی پیش بود که متوجه شدیم زمکیس قرار است بازسازی فیلم The Witches را کارگردانی کند و حالا باتوجه‌به دو فیلم اخیرش، بسیاری منتظر این بودند که ببینند زمکیس آیا می‌تواند با اقتباسی از رمان رولد دال دوباره به روزهای خوب گذشته بازگردد یا قرار است مسیر دو فیلم اخیرش را در این فیلم نیز دنبال کند. او اینبار به سراغ فیلمی رفته که قبلا هم یک اقتباس براساس آن تولید و در سال ۱۹۹۰ روی پرده‌های سینما رفته بود و اتفاقا توانسته بود تحسین منتقدان را نیز جلب کند. پس در ادامه با زومجی همراه باشید تا ببینیم زمکیس آیا توانسته اقتباسی قابل قبول از رمان دال تولید کند یا یک اثر ناامید کننده را ارائه کرده است.
زمانی‌که از یک بازسازی صحبت می‌کنیم شاید سؤال اول این باشد که این بازسازی قرار است چه چیز جدیدی را ارائه دهد؟ به‌خصوص زمانی‌که یک اقتباس موفق هم قبلا ساخته شده و هرچقدر هم که فاصله بین زمان ساخت و انتشار دو اثر وجود داشته باشد، اما به هرحال یک مقایسه بین این دو اثر وجود خواهد داشت. بازسازی فیلم The Witches در ابتدا قرار بود یک اقتباس وفادارتر نسبت به اقتباس اول باشد، اما فیلم در همان ابتدا نشان داد که خیلی هم اثری وفادار نیست و زمکیس تغییراتی را در داستان ایجاد کرده است. مهم‌ترین تغییر این فیلم نسبت به رمان، تغییر زمان و مکان اتفاقات و شخصیت اصلی داستان است که در نسخه زمکیس اتفاقات فیلم از انگلستان به آلاباما سال ۱۹۶۸ تغییر یافته و شخصیت اصلی نیز یک کودک آمریکایی-آفریقایی شده است که در رمان دال شخصیت اصلی یک پسر بچه انگلیسی نروژی‌تبار است. صد البته زمانی‌که صحبت از بازسازی می‌شود این چیز خوبی است که فیلمساز بخواهد تغییراتی را در منبع اقتباس دهد و اثری متفاوت و با ایده‌های تازه تولید کند، اما آیا فقط همین موضوع کافی هست؟
مشکل اصلی بازسازی فیلم The Witches وفاداری یا عدم وفاداری به رمان آن نیست، مشکل فیلم درست اینجا است که مشخص نیست چه هدفی را دنبال می‌کند. فیلم با اینکه تلاش کرده تا حال و هوای رمان را حفظ کند، اما در طول فیلم نمی‌داند که هدفش جلب نظر مخاطبان کودک است یا هدفش این است نظر مخاطبان بزرگسال را جلب کند. فیلم در ابتدا تلاش می‌کند تا تعادلی بین این موضوع ایجاد کند و مثلا ما شاهد خانه کوچکی در محله فقیر نشین هستیم که شخصیت اصلی داستان پس از مرگ والیدنش قرار است در آن با مادر بزرگش زندگی کند. بااین‌حال، زمکیس تصمیم گرفته تا درون خانه را حالتی فانتزی و کارتون‌گونه ساخته و اثری از یک خانه واقع‌گرایانه را شاهد نیستیم. دقایق ابتدایی فیلم بهترین بخش آن است در طول آن شاهد تلاش مادر بزرگی هستیم که می‌خواهد دوباره نوه‌اش را به زندگی بازگرداند و زمکیس به خوبی توانسته یک فضای فانتزی و خانوادگی را ایجاد کند. مشکلات فیلم دقیقا از جایی شروع می‌شود که شخصیت اصلی با اولین جادوگر مواجه شده و شاهد رفتن مادر بزرگ و نوه‌اش به هتلی لوکس و مجلل هستیم.
فیلم درست پس از دقایق ابتدایی دیگر دقیقا نمی‌داند که هدفش ارائه یک فیلم فانتزی تاریک با کمی چاشنی کمدی هست یا اینکه می‌خواهد اثری را ارائه دهد که کاملا خانوادگی و مورد پسند افراد کم سن و سال باشد. از زمان ورود جادوگران به داستان فیلم در هر لحظه می‌بینیم که فیلم در حال حرکت در مسیر جدی شدن است، اما به یکباره لحن و مسیر فیلم دوباره تغییر می‌کند. فیلم انقدر در این موضوع به این شاخه و آن شاخه می‌پرد که عملا فیلم فراموش می‌کند که وفاداری به یک رمان صرفا به معنای این نیست که خط یا کلیت داستان را حفظ کنیم و نه خبری از تاریکی و فضای کریپی و وهم‌آور رمان دال هستیم و نه اینکه قرار است پیام آن که نباید افراد کم سن و سال به هر فرد بزرگسالی به‌راحتی اعتماد کنند، در طول فیلم مشاهده شود. در مجموع فیلم تلاش کرده تا فضایی دوستانه و خانوادگی را جایگزین المان‌های داخل رمان کند و همین موضوع باعث شده تا The Witches به اثری سطحی‌تر و بی‌هویت‌تری تبدیل شود و بیننده احساس کند که فیلم خودش هم دقیقا نمی‌داند که دنبال چه چیزی است.
اما از این موارد که عبور کنیم به جادوگران می‌رسیم که قرار است نقش مهم و کلیدی در داستان و اتفاقات داشته باشند و زمکیس در فیلم تصمیم گرفت تا نسخه خودش را ارائه کند که دقیقا یکی از بدترین تصمیمات وی در مورد فیلم نیز بوده است. برخلاف منبع اصلی که جادوگران از نظر ظاهری قابل تشخیص نیستند، زمکیس تصمیم گرفته تا کنار دهن آن‌ها یک خط اضافه کند که باعث می‌شود دهن آن‌ها مثل پنی‌وایز در فیلم It بسیار بزرگ‌تر شود و ظاهری ترسناک‌تر و کریپی‌تری به آن‌ها ببخشد. متاسفانه با اینکه در ابتدا شاید از نظر ظاهری کمی این موضوع ترسناک به‌نظر برسد، اما تلاش زمکیس و تیمش خیلی هم موفق نبوده است. با وجود همه تفاوت‌ها و شباهت‌ها نسبت به منبع اقتباس، جادوگران بازسازی فیلم The Witches قرار نیست اصلا باعث شود شما کمی از آن‌ها بترسید یا نگرانی بابت آن‌ها به شما دست دهد. درواقع نه‌تنها جادوگران فیلم قرار نیست یک تهدید بزرگ یا خطرناک در فیلم تبدیل شوند، بلکه جادوگر اعظم هم چندان سرنوشت متفاوتی ندارد و این شخصیت بیشتر فدای درجه سنی فیلم شده است.
بازسازی فیلم The Witches با درجه سنی PG تولید شده است و همین موضوع باعث شده تا دست تیم سازنده برای ارائه یک نسخه کم نقص‌تر از شخصیت جادوگر اعظم چندان باز نباشد. مشکل دیگر این است که برای خلق شخصیت جادوگران از جلوه‌های ویژه گسترده‌ای استفاده شده است که این موضوع باعث شده تا به‌جای شخصیتی کریپی و ترسناکی مثل اقتباس سال ۱۹۹۰ که شاهد یک گریم کامل و بسیار کریپی و ترسناک بودیم، بیشتر با یک شخصیت CG که خیلی هم طبیعی نیست، مواجه شویم. این موضوع ضربه خیلی جدی و بدی به کلیت جادوگران زده و یکی از بدترین ایده‌های به‌کار رفته در جادوگران نسخه زمکیس است. مشکل دیگر نحوه صحبت کردن آن‌ها است. لهجه و نوع صحبتی که برای این نسخه از جادوگران خلق شده این احساس را به بیننده القا می‌کند که با شخصیت‌هایی مصنوعی طرف هستند. با اینکه ممکن است هدف این بوده باشد که این نوع صحبت کردن باعث ایجاد یک چهره نسبتا ترسناک‌تر از آن‌ها شود، اما این موضوع دقیقا مانند CG شدن شخصیت‌ها نتیجه عکس داده است.
نکته‌ای که حداقل در مورد فیلم تا حد زیادی ناامید شدم، بازی و عملکرد ان هتوی بود که برخلاف انتظارم نتوانست حتی باعث ارائه یک نسخه جذاب از جادوگر اعظم شود. ان هتوی نه‌تنها یک لهجه پر از اغراق در فیلم داشت، بلکه بازی بسیار پر از اغراق و غیر واقعی را نیز در طول تمام دقایق حضورش ارائه داد که چه بخواهیم و چه نخواهیم بازی هتوی حتی به عملکرد کم نقص و به یادماندنی آنجلیکا هیوستون در فیلم سال ۱۹۹۰ نزدیک نمی‌شود. اگرچه بخشی از مشکلات جادوگران به‌خصوص جادوگران اعظم به‌خاطر جلوه‌های ویژه بیش از حد و غیر ضروری و همچنین درجه سنی فیلم است، اما خود هتوی هم نتوانسته عملکردی جذاب را ارائه دهد و درنهایت یک بازی در بهترین حالت متوسط را از وی شاهد هستیم و به شکلی که نه‌تنها چند سال بعد، بلکه چند روز پس از تماشای بازسازی فیلم The Witches هم ممکن است هرگز در مورد حضور و بازیش صحبت نکنیم. شاید اکتاویا اسپنسر بهترین بخش تیم بازیگری فیلم باشد، اما نوه وی که نقش مهمی هم در اتفاقات فیلم دارد نیز به یکی از مشکلات فیلم تبدیل شده است.
همچنین کریس راک به‌عنوان کسی که قرار است اتفاقات فیلم را روایت کند نیز با همان لحن و مدل همیشگی صحبتش در فیلم حضور دارد و قرار نیست چیز جدیدی به بازسازی فیلم The Witches اضافه کند. بازسازی فیلم جادوگران درنهایت به اثری تبدیل می‌شود که در پایان نه هویتی پیدا می‌کند و نه مسیر مشخصی در فیلم دارد و شاهد اثری هستیم که بیشتر با خود سؤال می‌کنیم که چه دلیلی برای ساخت آن وجود داشته است؛ به‌خصوص زمانی‌که یک اقتباس بسیار خوب و با کیفیت از آن قبلا تولید و منتشر شده است. همچنین این فیلم نه‌تنها قرار نیست باعث یک بازگشت برای زمکیس تبدیل شود، بلکه روزهای تاریک این کارگردان دوست داشتنی را تیره‌تر می‌کند و حتی حضور ستارگانی مثل ان هتوی هم نتوانسته فیلم را نجات دهد. در پایان بازسازی فیلم The Witches اثری است که اگر فیلمی ندارید یا بخواهید با اعضای خانواده تماشا کنید، گزینه بدی نمی‌تواند باشد و حداقل ممکن است یکبار اعضای خانواده یا گروهی از افراد کم سن و سال را سرگرم کند، اما اگر بخواهید یک اقتباس با کیفیت از رمان رولد دال بخواهید تماشا کنید، بهتر است قید تماشای نسخه بازسازی و ۲۰۲۰ فیلم را بزنید و مستقیما فیلم The Witches محصول سال ۱۹۹۰ با نقش‌آفرینی درخشان آنجلیکا هیوستون را تماشا کنید.
