۱۰ نکته از بررسی کارت های گرافیک RTX 3080 و RTX 3090 انویدیا که باید بدانیم

۱۰ نکته از بررسی کارت های گرافیک RTX 3080 و RTX 3090 انویدیا که باید بدانیم

یکشنبه, ۱۳ مهر ۱۳۹۹ ساعت ۲۲:۵۹

مدتی پیش کارت‌های گرافیک پرچم‌دار رده گیمینگ شرکت انویدیا عرضه شدند. در این مدت اطلاعات جالب توجهی در مورد محصولات مذکور آشکار شد که با حواشی پیش‌بینی نشده‌ای هم همراه بود. 

سرانجام پس از شایعات و انتظارات فراوان، کارت‌های گرافیک نسل آمپر انویدیا به بازارعرضه شدند و بررسی‌های تفصیلی از مدل‌ GeForce RTX 3080 و جدیدا GeForce RTX 3090 توسط کارشناسان سخت‌افزاری و سایت‌های فناوری و گیمینگ منتشر شد. همان‌گونه که انویدیا در رویداد معارفه‌ی رسانه‌ای خود در ابتدای ماهِ گذشته عنوان کرده بود، راندمان بین نسلی کارت‌های گیمینگ آمپر نسبت به نسل تورینگ پیشرفت قابل توجهی داشته و با قیمت بسیار مناسب‌تری نیز عرضه می‌شوند. همین تصور بسیاری از گیمرهای پی‌سی و حتی کاربران حرفه‌ای تولید محتوا را بر آن داشت که به سرعت کارت‌های گرافیک قدیمی و البته همچنان قدرتمند خود مثل RTX 2080/RTX 2080 Ti را بفروشند و با همان بودجه یا کمتر، نسبت به خرید یک محصول هیجان‌انگیز و سریع‌تر اقدام کنند.

اما پس از بررسی‌های عملی و جامع روی کارت‌های گرافیک جدید، بسیاری از جنبه‌های کارکردی و خصوصیاتِ این محصولات مشخص شد که در ادامه به مهم‌ترین آنها می‌پردازیم:

۱- راندمان معماری آمپر آن‌گونه که در ابتدای معرفی و در اسلایدهای انویدیا مشخص شد دو برابر نسل قبل نیست. در واقع راندمانِ کلی کارت گرافیک GeForce RTX 3080 در مقایسه با RTX 2080 هم دو برابر نشده است. بر اساس طیف متنوعی از بنچمارک‌های اجرا شده روی مدل‌های Founder’s Edition انویدیا و مدل‌های ساخته شده توسط شرکای تجاری انویدیا (AIB)، مشخص شده که RTX 3080 در پردازش‌های عادی Rasterization گرافیکی، نسبت به پرچمدار نسل تورینگ یعنی RTX 2080 Ti حدود ۲۵ تا ۳۵ درصد و نسبت به RTX 2080 بین ۵۵ تا ۷۰ درصد سریع‌تر عمل می‌کند. همچنین راندمان واحدهای پردازشی RT برای رهگیری پرتو و واحد‌های Tensor برای هوش مصنوعی نیز تا ۸۰ درصد بهبود پیدا کرده است. افزایش راندمان تا نزدیک به دو برابر تنها در برخی عناوین بازی‌ها و رزولوشن 4K و تنها در صورت استفاده‌ی همزمان از RT و DLSS مشاهده شده، یا در بازی‌هایی مانند Quake RTX که به جای Ray tracing از Path tracing برای اجرای کامل بازی با تکنیک رهگیری پرتو استفاده می‌کنند. در مجموع افزایش راندمان ۳۰ درصدی نسبت به پرچم‌دار معماری تورینگ یعنی RTX 2080 Ti که ۵۰۰ دلار گران‌تر هم بوده، ارزش خرید بالایی را برای RTX 3080 ایجاد می‌کند.

صحنه ای از اجرای بازی DOOM روی پی‌سی با آمار نرخ فریم و مقایسه کارت گرافیک RTX 3080 با RTX 2080

در ابتدای معرفی کارت‌های گرافیک گیمینگ آمپر، انویدیا به سایت دیجیتال فاندری اجازه داد که برخی بازی‌های مشخص را با تنظیمات گرافیکی معینی روی RTX 3080 اجرا کرده و راندمان آن را به صورت کلی و نه با نرخ فریم با کارت‌های گرافیک نسل تورینگ مقایسه کند. در واقع این بنچمارک‌های منتخب نمونه‌‌ی گزینش شده‌ای از بالاترین افزایش راندمان‌ها نسبت به نسل قبلی بودند و نمایانگر نسبت افزایش عملکرد در تمامِ بازی‌های دیگر نبودند. اما این تصور را ایجاد می‌کردند که باید انتظار بهبود راندمانی ۸۰ یا ۹۰ درصدی نسبت به نسل قبل را داشته باشیم.

اما چندی بعد و پس از رسیدن به موعد رسمی انتشار نقدها و بررسی‌های فنی این محصولات توسط سایت‌ها و آزمایشگاه‌های معتبر، مشخص شد که افزایش راندمان در نسل آمپر با وجود در خور ستایش بودن، در حدی که ابتدا تصور می‌شد نیست و خصوصا در برخی از بازی‌ها فقط در رزولوشن 4K و تنظیمات بالا بیشترین نمود را پیدا می‌کند. علت آن هم این است که برخی از بازی‌ها در دقت‌های 1080p و حتی 2K روی سریع‌ترین پردازنده‌های کنونی هم تا حدی گلوگاه می‌شوند و به کارت گرافیکی اجازه‌ی عرض اندام و استفاده از حداکثر توانِ خود را نمی‌دهند، در نتیجه افزایش راندمان در این رزولوشن‌ها در برخی بازی‌ها، از متوسطِ بدست آمده نیز تا حد قابل توجهی کمتر می‌شود. حتی افزایش راندمان بین نسلی آمپر نسبت به تورینگ هم بر خلاف ادعای انویدیا، جزو بالاترین رکوردهای ثبت شده در نسل‌های گذشته محسوب نمی‌شود.

نمودار گرافیکی از میزان افزایش عملکرد راندمان بین نسل‌های کارت گرافیکی انویدیا

مقایسه‌ی ارتقای راندمان میان‌نسلی در بین پرچم‌دار‌های مختلف کارت‌های گرافیکی انویدیا از گذشته تاکنون

در نظر داشته باشید که آمارهای فوق از افزایش عملکرد بین نسلی، تنها شامل راندمان پردازش‌های عادی در واحدهای Shader است و مقایسه‌ی سرعت پردازش در واحدهای RT و Tensor بین دو نسلِ اخیر انویدیا را در بر نمی‌گیرد، بنابراین منعکس کننده‌ی میزان افزایش راندمان در تکنیک‌های رهگیری پرتو و ارتقای تصویر DLSS نیستند.

نام کارت گرافیکیNVIDIA GeForce RTX 3090NVIDIA GeForce RTX 3080NVIDIA GeForce RTX 3070
معماری تراشهAmpereAmpereAmpere
مدل تراشهGA102-300GA102-200GA104-300
پروسه‌ی ساخت8nm8nm 8nm 
تعداد ترانزیستورها28Billion28Billion17.4Billion
هسته‌های CUDA1049687045888
توان رهگیری پرتو69TFLOPs58TFLOPs40TFLOPs
فرکانس پایه1395MHz1440MHz1500MHz
فرکانس بوست1725MHz1710MHz1725MHz
توان محاسباتی35.7TFLOPs29.7TFLOPs20.45TFLOPs
ظرفیت حافظه 24GB GDDR6X10GB GDDR6X8GB GDDR6
سرعت حافظه19.50Gbps19.00Gbps16.00Gbps
رابط حافظه384bit320bit256bit
پهنای باندِ حافظه936GB/s760GB/s512GB/s
اتصالات برق12Pin12Pin8Pin
توان حرارتی350W320W220W
شروع قیمت$1499US$699US$499US

مشخصات مدل‌های معرفی شده از نسل ۳۰۰۰ انویدیا مبتنی بر معماری آمپر

۲- راندمان کارت گرافیک RTX 3090 تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد بهتر از RTX 3080 است. کارت گرافیک RTX 3090 کارتی بود که انویدیا از همان ابتدای معرفی آن را برای گیمرهای معمولی در نظر نداشت و قیمتی برای آن تعیین کرد که عملا آن را در رده‌ی محصولات تایتان قرار داد. اما این کارت غول‌‌پیکر هم با وجود بهره‌مندی از ۲۴ گیگابایت حافظه‌ی پرسرعت GDDR6X و تعداد واحد‌های پردازشی بیشتر، تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد بالاتر از GTX 3080 در بازی‌های مختلف در نمودارها ظاهر شد و ثابت کرد که با وجود قیمتی که نسبت به RTX 3080  بیشتر از دو برابر بالاتر در نظر گرفته شده، خرید معقول و مناسبی حتی برای گیمرهای حرفه‌ای و پی‌سی‌های رده بالا محسوب نمی‌شود.

کارت گرافیک انویدیا GeForce RTX 3090 روی کنده‌ی درخت

به نظر بسیاری از کارشناسان، بهتر بود که کارت RTX 3090 با نام‌گذاری قدیمی و در دسته‌ی کارت‌های حرفه‌ای تایتان قرار بگیرد، چرا که مزیت آن در بازی‌ها نسبت به RTX 3080 ناچیز است و نسبت به برچسب ۱۵۰۰ دلاری در نظر گرفته شده و توجه به نسبت قیمت به راندمان، حرفی برای گفتن ندارد. از طرف دیگر حافظه‌ی ظرفیت بالای این کارت گرافیکی، دست کاربران شاغل به تولید محتوای با کیفیت در رزولوشن‌های بالا را برای پردازش بسیار سریع‌تر ویدیوهای خام و با حجم‌های بالا باز می‌گذارد و در پردازش‌های محاسباتی سنگین نیز بسیار کارآمد عمل می‌کند. اما در هر حال به نظر می‌رسد که ایده‌‌ی قرار دادن کارتی با مشخصات RTX 3090 در رده‌ی کارت‌های گرافیک گیمینگ بیشتر برای به چالش کشیدنِ AMD با حداکثر قوای ممکن در معماری آمپر بوده است و نه لزوما برای بهره‌مند سازیِ گیمرها. در غیر این‌ صورت، ارائه‌ی کارت گرافیکی با همین تراشه و حافظه‌ی ۱۲ گیگابایتی می‌توانست گزینه‌ی بسیار مناسب‌تری را در برابر گیمرها قرار دهد و با قیمت بسیار مناسب‌تری هم عرضه شود.

۳- کارت‌های گرافیکی آمپر تا مدت مدیدی با کمبود عرضه در سطح جهان مواجه خواهند بود. حتی قبل از معرفی و عرضه‌ی کارت‌های گرافیکی RTX 3080 و RTX 3090 هم شایعات زیادی حاکی از محدودیت‌هایی در تولید و عرضه‌ی این کارت‌ها در ابتدای ورود به بازار منتشر شده بود که بعد از رسیدن به روز عرضه به سرعت رنگ واقعیت گرفت و تا جایی نمود پیدا کرد که بسیاری از افراد، عرضه‌ی رسمی این محصولات را صوری یا اصطلاحا paper launch برآورد کردند. نه تنها محصولات RTX 3080 در سایت انویدیا در تنها چندین ثانیه ناموجود شد، بلکه سایت‌های فروش اینترنتی که این کارت‌ها را از برند‌های مختلف آماده برای فروش داشتند هم با ترافیک غیر قابل پیش‌بینی و هجوم کاربران با درخواست‌های خرید مواجه شده و برای مدتی از دسترس خارج شدند. نتیجه این شده که موجودی این محصولات تنها در کسری از ساعت به سرعت به فروش رسید و پس از روز عرضه و تا زمان نگارش این مقاله دیگر هیچ اثری از کارت‌های RTX 3080/RTX 3090 را در هیچ فروشگاه فیزیکی و آنلاین نمی‌توان یافت.

فهرستی از مدل‌های مختلف RTX 3080 انویدیا در فروشگاه آنلاین که موجود نیستند

عدم موجودی مدل‌های مختلف RTX 3080 انویدیا در فروشگاه‌های آنلاین دنیا

برخی از تحلیلگران و فاش‌کنندگانِ مرتبط با دست‌اندرکاران این صنعت گفته بودند که موجودی کارت‌های گرافیک GeForce RTX 3080 در روز عرضه برای تمام فروشگاه‌های دنیا، تنها رقمی بین ۲۰ هزار تا ۳۰ هزار عدد بوده است که طبیعتا در مدت کوتاهی هم از سطح بازار ناپدید شده است. جالب این که خبری از اکانت توئیتری شرکت زوتاک منتشر شده بود که نشان می‌داد تنها در موعد پیش‌فروشِ کارت گرافیک RTX 3080 زوتاک در زیرمجموعه‌ی شرکت آمازون در آلمان، حدود ۲۰ هزار سفارش برای این محصول در همان ابتدای عرضه ثبت شده بوده که این شرکت اعلام کرد قادر به پاسخ‌گویی و تحویل این تعداد سفارش حتی در میان مدت هم نخواهد بود.

پیش بینی می‌شود که موجودی و وضعیت عرضه‌ی این محصولات پس از چند هفته و از نیمه‌ی دوم ماه اکتبر و نوامبر (اواخر مهرماه و اوایل آبان‌ماه) در سطح بازار جهانی بهبود پیدا کند.

۴- گفته می‌شود که شرکت انویدیا از قبل نیز از بالا بودن تقاضا برای این محصولات آگاهی داشته و انتخاب قیمت پایه‌ی ۷۰۰ دلاری برای RTX 3080 با توجه به کمبود شدید آن در بازار و تقاضای بسیار بالا بیشتر جنبه‌ی تبلیغاتی به خود گرفته است، چرا که تعداد بسیار اندکی از گیمرها توانستند این محصولات را با قیمت MSRP یا قیمتی نزدیک به آن تهیه کنند. بسیاری از کارت‌های سفارشی و ساخت شرکای تجاری انویدیا بر مبنای تراشه‌های آمپر هم با قیمتی حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ دلار بالاتر از قیمت رسمی اعلام شده برای کارت‌های Founder’s Edition به فروش رسیدند.

قیمت برخی مدل های موجود از کارت گرافیک RTX 3080 در بازار دوبی

در بازارهای غیر رسمی و بازار خاورمیانه هم با توجه به موجودی بسیار نازل، در حال حاضر قیمت مشاهده شده برای کارت‌های گرافیک RTX 3080 از برندهای مختلف بسته به مدل از ۴۰۰۰ تا ۶۵۰۰ درهم امارات در نوسان است که با احتساب نرخ روز ارز به صورت تقریبی و بدون محاسبه‌ی هزینه‌های جانبی، به قیمتی حدود ۳۲ تا ۵۳ میلیون تومان بالغ می‌شود، مبلغی که به طرز شگفت‌آوری نزدیک به دو برابر بیش از نرخ پایه‌ی ۷۰۰ دلاری تعیین شده برای این محصول است. همچنین مدل ASUS TUF RTX 3090 Gaming نیز با قیمت ۷۵ میلیون تومان تنها یک ساعت پس از عرضه در یکی از سایت‌های فروش داخلی به اتمام رسید. با توجه به کمبود عرضه پیش‌بینی می‌شود که این قیمت‌های کاذب پس از افزایش عرضه، بهبود موجودی و کم شدن هزینه‌های جنبی به تدریج کاهش خواهد یافت و حداقل به قیمتی نزدیک به قیمت جهانی اعلام شده خواهد رسید. اما این که چند هفته یا چند ماه برای این اتفاق باید صبر کرد آنچنان قابل پیش‌بینی نیست و به عملکرد انویدیا و شرکای سازنده‌اش در تولید تراشه‌ی گرافیکی و سرعت مونتاژ کارت گرافیکی در خطوط تولید وابسته خواهد بود.

۵- کارت‌ گرافیک RTX 3080 با حافظه‌ی دو برابری نیز به بازار عرضه خواهد شد. در تعداد متناوبی از اسناد شرکای سازنده، گونه‌ای از مشخصات مربوط به محصولات مبتنی بر RTX 3080 مشاهده شده که بر عرضه‌ی مدل ۲۰ گیگابایتی دلالت داشتند. به نظر می‌رسد که مدل ۲۰ گیگابایتی قبل یا بعد از عرضه‌ی محصولات شرکت ای‌ام‌دی بر مبنای Navi 21 و Navi 22 که احتمالا حافظه‌ی گرافیکی بالاتری خواهند داشت به بازار عرضه شود. کارت‌های گرافیکی نسل جدید AMD با معماری RDNA 2 قرار است پیشرفت قابل توجهی نسبت به محصولات قبلی داشته و با کارت‌های گرافیکی آمپر انویدیا هم در قیمت و هم در راندمان به رقابتی سخت بپردازند. این کارت‌های گرافیکی رده بالا با تراشه‌های حافظه‌ی GDDR6 معمولی، اما در عوض با ظرفیت‌های بالاتر نسبت به کارت‌های گرافیک انویدیا به بازار عرضه خواهند شد و قیمت پایین‌تری هم برای آنها تعیین خواهد شد. به همین جهت انویدیا احتمالا مترصد این است که کارت گرافیک RTX 3080 با ظرفیت حافظه‌ی بالاتر را همزمان با عرضه‌ی RTX 3070 برای رقابت بیشتر با محصولات ای‌ام‌دی به سرعت روانه‌ی بازار کند.
۶- راندمان بیشتر کارت‌های مبتنی بر آمپر در ازای مصرف توان بیشتر فرآهم شده است. توان مصرفی کارت‌های پرچم‌دار نسل تورینگ در رده‌ی ۲۰۰ تا ۲۵۰ واتی بود، در حالی که کارت‌های رده بالای آمپر با ۳۲۰ و ۳۴۰ آمپر رده بندی شده‌اند که افزایش ۳۰ تا ۴۰ درصدی مصرف توان را نشان می‌دهد. بنابراین کاربران به منبع تغذیه‌ی قدرتمند‌تری نسبت به گذشته نیاز دارند و احتمالا تعداد قابل توجهی از کاربران نیز همزمان با ارتقای کارت گرافیکی، باید منبع تغذیه‌ی جدیدی نیز برای پی‌سی مخصوص بازی خودشان تهیه کنند. ملزومات مورد نیاز برای پاور از محدوده‌ی مدل‌های ۵۵۰ و ۶۰۰ واتی به محدوده‌ی ۷۰۰ و ۷۵۰ واتی افزایش پیدا کرده و حتی برای برخی از مدل‌های اورکلاک شده با TDP نزدیک به ۴۰۰ وات نیز مدل ۸۵۰ واتی توصیه شده است.

مصرف توان کارت های RTX 3080 و RTX 3090 انویدیا در مقایسه با نسل های گذشته

در سوی دیگر به نظر می‌رسد که معماری RDNA 2 در عین افزایش راندمان زیاد، در مصرف توان بهینه‌تر عمل کند و گفته شده که مصرف کارت‌های گرافیکی رده بالای Navi 21 در محدوده‌ی ۲۵۰ یا ۳۰۰ وات باشد. بخشی از این امر به دلیل استفاده از تراشه‌های GDDR6 با مصرف کمتر نسبت به تراشه‌های GDDR6X، از همین حالا محقق شده به نظر می‌رسد.

۷- افزایش توان محاسباتی معماری آمپر نسبت به نسل تورینگ و حتی کنسول‌های بازی به معنای همان میزان افزایش راندمان نیست. حتما می‌دانید که معماری آمپر به خاطر استفاده از دو واحد پردازشی FP32 در برابر یک واحد در معماری تورینگ، قدرت پردازش محاسباتی بسیار بالاتری پیدا کرده است و به همین خاطر توان پردازشی آن با معیار ترافلاپس افزایش فاحشی نسبت به نسل گذشته داشته است. مثلا توان محاسباتی RTX 3080 برابر با ۲۹.۷ ترافلاپس عنوان شده که در مقایسه با توان ۱۳.۴ ترافلاپسی کارت RTX 2080 Ti حدود ۲۲۱ درصد افزایش نشان می‌دهد. اما اکنون می‌دانیم که تفاوت راندمان این دو کارت گرافیکی در باز‌ی‌ها اصلا در این بازه نیست و بسیار کمتر و تنها حدود ۲۵ تا ۳۵ درصد است. افزایش راندمان بدست آمده در واحدهای محاسباتی معماری آمپر، در واقع بیشتر در پردازش‌های Compute، نرم‌افزارهای ماینینگ ارزهای دیجیتال، برنامه‌های پردازش محتوای ویدیویی مثل Blender و پلاگین‌های گرافیک سه‌بعدی مثل V-Ray نمود پیدا می‌کند.

نمودار گرافیکی مقایسه راندمان کارت گرافیک RTX 3080 با کارت های نسل قبلی در پردازش پلاگین V-Ray برای 3DMAX

۸- پلتفرم‌ مبتنی بر پردازنده‌ی رده بالای اینتل هنوز هم برای سیستم مخصوص بازی در رده‌ی بالا به پلتفرم ای‌ام‌دی برتری دارد. پس از مقایسه‌های بنچمارک‌های اجرا شده روی سریع‌ترین پلتفرم‌های اینتل و ای‌ام‌دی نشان می‌دهد که راندمان Core i9 10900K هنوز هم بسته به رزولوشن و موتور بازی، بین ۲ تا ۲۰ درصد بالاتر از Ryzen 9 3950X ظاهر می‌شود. با این که بسیاری از سایت‌های سخت‌افزاری به برتری پلتفرم نسل دهمی اینتل در اجرای بازی به صورت کلی اذعان دارند، اما برخی از این سایت‌ها به علت استقبال و درخواست کاربرانشان، سیستم مرجع تست خود را به پلتفرم ای‌ام‌دی و قویترین پردازنده‌های دسکتاپی سوکت AM4 ارتقا داده‌اند. در نتیجه بنچمارک‌هایی که استخراج می‌کنند و نتایجی که بدست می‌آورند، در برخی بازی‌ها و رزولوشن‌های پایین مثل 1080p و 1440p، بیشتر از پلتفرم‌های اینتلی از سمت پردازنده گلوگاه می‌شوند و افزایش کمتری را نسبت به نسل قبلی کارت‌های گرافیک ثبت می‌کنند.

این تفاوت در دقت 4K عموما بسیار کمتر یا حذف می‌شود، چرا که CPU در اینجا به ندرت گلوگاه می‌شود و بنابراین بنچمارک‌های بدست آمده در این رزولوشن هم معمولا اختلاف ناچیزی با پلتفرم اینتلی خواهند داشت. امیدواریم این موازنه‌ی قوا با معرفی پردازنده‌های جدید سری رایزن ۵۰۰۰ بر مبنای معماری Zen 3 به سود ای‌ام‌دی تغییر کند تا اینتل هم در ارائه‌ی پردازنده‌های دسکتاپی با معماری جدید و راندمان بالاتر سرعت عمل بیشتری به خرج دهد.

نمودار گرافیکی راندمان RTX 3080 در سه رزولوشن مختلف با پردازنده های رده بالای اینتل و ای ام دی

مقایسه‌ی راندمان RTX 3080 در رزولوشن‌های مختلف با پردازنده‌های پرچمدار اینتل و ای‌ام‌دی و تاثیر گذرگاه PCI Express 4.0 در راندمان

۹- استاندارد PCI Express 4.0 هنوز از ملزومات ضروری کارت‌های گرافیک آمپر نیست. با این که کارت‌های انویدیا برای اولین بار در این نسل از گذرگاه سرعت بالای PCIe 4.0 پشتیبانی می‌کنند، بررسی‌های عملی و بنچمارک‌ها نشان می‌دهند که تفاوت راندمان در حالت استفاده از PCIe 3.0 و PCIe 4.0 در اکثر بازی‌ها غیر قابل تشخیص و ناچیز است و سرعت پردازنده در راندمان کارت گرافیکی نقش بسیار موثرتری را ایفا می‌کند. بنابراین هنوز نباید نگران استفاده از کارت‌های آمپر در پلتفرم‌های اینتلی با استاندارد PCIe 3.0 بود و افت عملکرد محسوسی در این زمینه رخ نخواهد داد.
۱۰- مشکل کرش کردن اجرای بازی‌ها در برخی کارت‌های RTX 3080 به علت عدم توانایی در تشخیص علت مشکل مذکور، حواشی‌ساز شده بود. از ابتدای دسترسی برخی کاربران خوش‌شانس به معدود کارت‌های تولید شده با تراشه‌ی GA-102، به تدریج انتقادهایی در انجمن‌های معتبر سخت‌افزاری بالا گرفت که از ناپایداری و خروج ناگهانی حین اجرای بازی (Crash To Desktop یا به اختصار CTD) حکایت می‌کرد.

خازن‌های مدار ولتاژ GPU وظیفه‌ی فیلتر نویزهای حاصل از سوئیچینگ ولتاژ را بر عهده دارند و کارکرد موثر آنها در فرکانس‌های کاری بالا اهمیت بیشتری پیدا می‌کند

پس از مدتی یکی از کارشناسان معروف حیطه‌ی سخت‌افزاری بررسی کوچکی انجام داد و گمانه‌زنی کرد که شاید انتخاب سازندگان کارت گرافیک از بین دو نوع خازن خاص (SPCAP یا خازن‌ آلومنیوم-پولیمری در برابر آرایه‌ای از MLCC-ها یا خازن‌های سرامیکی) برای استفاده در مدارات فیلتر تامینِ توانِ تراشه‌ی گرافیکی مشکل‌ساز شده باشد. دیاگرام مرجع انویدیا برای طراحی و مونتاژ بردهای مرجع RTX 3080 شامل ۶ ناحیه‌ی تعبیه‌ی خازن یا pad، دقیقا در زیر تراشه‌ی گرافیکی و مدار تامین ولتاژ است که به استفاده از دست کم یک آرایه‌ی ده عددی از خازن‌های MLCC اشاره کرده است و انتخاب نوع خازن در ۵ ناحیه‌ی دیگر را بر اساس مدل طراحی مدارِ توان، بر عهده‌ی سازندگان گذاشته است.

برد الکترونیکی با ترکیبی از خازن های MLCC و SPCAP

کمپانی ASUS درست قبل از عرضه‌ی تجاری طراحی برد را تغییر داده و از خازن‌های تماما MLCC در بخش فیلترینگ نویز استفاده کرده‌ و برخی سازندگان مانند EVGA و MSI تعداد خازن‌های MLCC بیشتری را جایگزین کرده‌اند. برخی هم مانند گیگابایت، زوتک و Inno3D بر خلاف توصیه‌ی دیاگرامِ مرجع انویدیا، تنها از ۶ خازن SPCAP در بخش مذکور استفاده کرده‌اند که گویا هزینه‌ی کمتری را به سازنده تحمیل می‌کند و زمان کمتری را برای جایگذاری قطعات و مونتاژ برد الکترونیکی در ماشین لحیم‌کاری نیاز دارد. نقطه ضعف خازن‌های SPCAP این است که از سرعت کافی در پاسخ‌گویی به تغییرات جریان الکتریکی در پردازنده‌ی گرافیکی برخوردار نیستند و دست کم باید با تعدادی از خازن‌های MLCC با مجموعِ ظرفیت مشابه، به صورت موازی در مدار قرار بگیرند تا کارکردِ موثر حاصل شود.

ترکیب استفاده شده از خازن های MLCC و SPCAP در مدلهای مختلف RTX 3080 از برندهای مختلف

ترکیب استفاده شده از خازن‌های MLCC و SPCAP در مدل‌های مختلف RTX 3080 از برندهای مختلف

البته نباید فراموش کرد که مدار تامین توان در بردهای الکترونیکی پیشرفته امروزی، تابع فاکتورهای مختلفی بیش از انتخاب دو نوع خازن است که شامل عواملی مثل پایداری و کیفیت منبع تغذیه یا Power Supply، فرکانس کاری GPU و حافظه‌ی گرافیکی و سرانجام بخش نرم‌افزاری و درایور مربوط به آن هم می‌شود و بی‌نقص کار کردن هر یک از این قسمت‌ها در پایداری کارکرد کارت گرافیکی موثر است.

مدتی پیش انویدیا درایور جدیدی را برای رفع مشکلات کاربران کارت‌های گرافیکی آمپر عرضه کرد که به نظر بیشترِ مشکلات گزارش شده‌ی قبلی را صرف‌نظر از این که ساخت چه برند و چه مدلی بوده و از چه نوع ترکیبی از خازن‌های عنوان شده برای فیلتر جریان تامین توان کارت استفاده کرده را برطرف کرد. با بررسی کارشناسان مشخص شد که این درایور الگوریتم‌های Boost انویدیا برای تعیین پویای فرکانس کاری و ولتاژ با توجه به سطحِ مصرف توان را بهینه‌سازی کرده و از دامنه‌ی نوسانات شدید و تغییرهای ناگهانی در فرکانس و ولتاژ تا حدی پیشگیری می‌کند و در نتیجه به پایداری و کارکرد مدارات تغذیه‌ی ولتاژ در فرکانس‌های بالا کمک شایانی کرده است. این مشکل به دلیل فرصت کم سازندگان گرافیکی برای تست در قبل از عرضه و عدم دسترسی به درایوری که با کارت‌های جدید کار کند از دیدرس دور مانده بود و باعث دردسر برخی کاربرانِ محصولات آغازین مبتنی بر آمپر شد که البته درصد کوچکی از کاربران را شامل می‌شد.

جمع‌بندی

در هر حال شرایطی رقم خورد که فرصت یک عرضه‌ی بی‌نقص و توام با رضایتِ مشتریان را از انویدیا گرفت و آگاهان ترکیبی از عوامل مختلف را در ایجاد این شرایط دخیل می‌دانند. به عنوان نمونه، برخی محافظه کاری انویدیا در پیشگیری سفت و سخت از افشای اطلاعات و حفظ اسرار تجاری محصولات آمپر و همین‌طور تاخیر در توجیه شرکای تجاری و عدم فرآهم کردن زمان کافی برای بررسی دقیق پایداری محصولاتشان را علت پدید آمدن این شرایط می‌دانند و برخی هم مسئولیت شرکای تجاری در آزمایش کامل محصولاتشان قبل از تاریخ عرضه‌ی رسمی را برجسته می‌کنند.

آنچه که قابل پیش‌بینی است، این است که در روزهای آینده مشکلات نرم‌افزاری و کمبود شدید عرضه‌ی محصولات آمپر به تدریج کمرنگ خواهد شد و انویدیا و شرکای تجاریش با تکیه بر درس‌های گرفته شده از رخدادهای اخیر، شرایط بهره‌مندی گیمرها از راندمانِ فوق‌العاده‌ی محصولات جدید را فرآهم خواهند کرد. قرار است شرکت ای‌ام‌دی برای عرضه‌ی محصولات جدیدش به رقابت در این عرصه دامن بزند و طبیعتا این امر هم استفاده از فناوری‌های جدید با قیمت پایین‌تر و دسترسی سهل‌تر را برای تعداد بیشتری از گیمرها در بازی‌های جدید را میسر خواهد ساخت.

نظر شما در مورد آمپر و مشکلات پس از عرضه‌ی محصولاتِ جدید بر مبنای آن چیست؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.

اسپویل
برای نوشتن متن دارای اسپویل، دکمه را بفشارید و متن مورد نظر را بین (* و *) بنویسید
کاراکتر باقی مانده