بررسی بنچمارک‌ پردازنده های Core i9-12900K و Core i5-12600K

نسل دوازدهم پردازنده‌های اینتل با معماری Alder Lake سرانجام به‌طور رسمی به بازار عرضه شد و در اختیار مصرف‌کنندگان نهایی قرار گرفت. دیگر از بک‌پورت کردن معماری‌ِ پردازنده‌های ۱۰ نانومتری موبایلی برای استفاده در پردازنده‌های ۱۴ نانومتریِ رومیزی خبری نیست و برخلافِ نسل یازدهم، پردازنده‌های نسل دوازدهم اینتل از پایه برای استفاده در پی‌سی‌های دسکتاپ و موبایلی به‌صورت جامع طراحی شده و با پروسه‌ی ساخت Intel 7، برای اولین‌بار در مقیاسِ ۱۰ نانومتری برای پردازنده‌های سوکتی تولید می‌شوند. در موردِ گذرگاه ارتباطی با بخش‌های دیگر سیستم و حافظه اصلیِ RAM هم پیشرفت‌هایی شکل گرفته و PCI Express 5.0 با سرعت دو برابر بالاتر و حافظه‌های DDR5 برای اولین‌بار در صنعت تراشه‌های X86 مورد پشتیبانی و پیاده‌سازی قرار گرفته‌اند.

اینتل با نسل دوازدهم پردازنده‌های اینتل نویدِ جهش چشمگیر راندمان را داده و طراحیِ جدید ترکیبی یا Hybrid را برای اولین‌بار در این صنعت با این نسل به خانواده‌ی پردازنده‌های X86 آورده است. استفاده از طراحی ترکیبی در پردازنده، حضوری قدرتمند در تراشه‌های M1 ساختِ شرکت اپل و با معماری مبتنی بر ARM داشت که اتفاقا در برخی محصولاتِ جدید جایگزینِ پردازنده‌های قدیمی‌تر اینتل شد. عرضه‌ی پردازنده‌های نسل دوازدهم از این جهت بسیار مورد توجه قرار گرفته و مهم است که پس از تصاحبِ تاج پادشاهیِ پردازنده‌های گیمینگ توسط سری پردازنده‌های Ryzen 5000 از AMD و افزایش سهمِ این شرکت از بازار صورت گرفته و جدی‌ترین اقدام برای رقابت با این شرکت و بازپس‌گیری اعتبارِ از دست رفته قلمداد می‌شود.

مشخصات فنی

پردازنده‌های جدید در طراحی ترکیبی، هم هسته‌های موسوم به Performance (با اختصار P برای هسته‌های پُربازده با راندمان حداکثر) و هم هسته‌های Efficient (با اختصار E برای هسته‌های کارآمد با مصرف پایین) را در دلِ خود جای داده‌اند. ایده‌ی این طراحی ترکیبی این است که Thread Director برای مدیریت رشته‌های پردازشیِ اینتل و ویندوز 11 با هم همکاری کنند تا وظایف مهم و سنگین مثل بازی‌ها و برنامه‌های تولید محتوا روی هسته‌های P و وظایفِ با اولویت کمتر و پس‌زمینه مانند به‌روزرسانی‌ها و استریمینگ روی هسته‌های E اجرا شوند.

پردازنده‌‌ی پرچم‌دار Core i9-12900K با ۸ هسته‌ی P و ۸ هسته‌ی E عرضه شده که هر هسته‌ی سری P خود دارای قابلیت Hyper-threading است و به این ترتیب این پردازنده ۱۶ هسته‌ی فیزیکی و ۲۴ رشته را در برمی‌گیرد. پردازنده‌‌ی Core i7-12700K هم با ۸ هسته‌ی P و ۴ هسته‌ی E عرضه می‌شود که با احتساب قابلیت Hyper-threading، این پردازنده ۱۲ هسته‌ی فیزیکی و ۲۰ رشته را در برمی‌گیرد. سرانجام Core i5-12600K با ۶ هسته‌ی P و ۴ هسته‌ی E عرضه می‌شود که با احتساب قابلیت Hyper-threading، این پردازنده ۱۰ هسته‌ی فیزیکی و ۱۶ رشته را در برمی‌گیرد.

همچنین این پردازنده‌ها از L3 (حافظه‌ی کش سطح سوم) بزرگتری نسبت به نسل‌های قبلی برخوردار هستند که همان اقدام AMD در پردازنده‌های سری Ryzen 5000 را تداعی می‌کند که باعث افزایش قابل‌توجه راندمانِ گیمینگ شد. با ترکیب تمامِ این موارد، گذار به پروسه‌ی ۱۰ نانومتری، معماری جدید، حافظه‌ی کش جدید و فرکانس توربوبوست تا سقفِ ۵.۲ گیگاهرتز، اینتل وعده‌ی افزایش راندمانی تا حداکثر میزان ۲۰ درصد را در بازی‌ها و تا ۳۰ درصد را برای تولید محتوا داده است، میزانی بسیار فراتر از افزایش راندمان معمولِ تک‌رقمی که انتظارش را داشته‌ایم.

پردازنده‌های نسل دوازدهم همچنین به همراهِ مادربردهای جدید Z690 عرضه می‌شوند. این مادربردها پردازنده‌های جدیدِ سری آلدرلیک با سوکت LGA 1700 را به همراه PCIe 5.0 پشتیبانی می‌کنند. مادربردهایی که حافظه DDR4 و DDR5 را به‌صورت مجزا پشتیبانی می‌کنند از ابتدای عرضه در دسترس هستند. ما فکر می‌کنیم که DDR4 در شرایط فعلی ارزش بیشتری را نشان خواهد داد، درحالی‌که مادربردهای DDR5 در ماه‌ها و سال‌های آینده به تدریج عمومیت بیشتری پیدا خواهند کرد. درهرحال، کیت‌های اولیه‌ی DDR4 هم نسبتا کند و با تأخیر بالا بودند، اما در همان سال‌های اولیه‌ی عرضه‌ی تجاری به‌سرعت بهبود راندمان پیدا کردند.

راندمان تولید محتوا

در اینجا برای اجرای آزمونی نسبتا مختصر در حیطه‌ی نرم‌افزارهای تولید محتوا، ابتدا نسخه‌ی جدیدی از ویندوز 11 را به‌صورت خام روی سیستم مرجع تست نصب کردیم و بایوس مادربرد را هم به آخرین نسخه ارتقا دادیم. گفتنی است که گزینه‌ی MCE یا همان Multi Core Enhancement برای بهینه‌سازی راندمان فراتر از توصیه‌های مرجع اینتل و AMD در تمام پلتفرم‌ها فعال بود و به همین‌ خاطر هم امکان افزایش راندمان و مصرف توان نسبت به جدول رسمی اعلام شده برای این پردازنده‌ها محتمل است.

برای مادربرد پلتفرم Z690 از مادربرد ASUS Z690 Hero استفاده شد و برای نرم‌افزارهای آزمون هم از Cinebench R20 با تست‌های تک‌هسته‌ای و چند‌هسته‌ای و همچنین Handbrake با کدک‌های H.264 و HEVC استفاده کردیم تا نتایج را استخراج کرده و در نمودار به تصویر بکشیم.

Cinebench R20

راندمان Cinebench در بخش تک‌رشته‌ای، به نحوی می‌تواند پیش‌بینی کننده‌ی راندمان در بازی‌ها نیز باشد. پردازنده‌ای که در این بخش بتواند امتیاز بالایی را به‌دست آورد، احتمالا در بازی‌هایی مانند Far Cry 6 نیز که به راندمان تک‌رشته در پردازش‌هایشان وابستگی زیادی دارند بهتر از سایر عمل کنند. نمودارِ امتیازات در اینجا براساسِ راندمان تک‌هسته‌ای مرتب شده و همان‌گونه که شاهد هستید، هر دو پردازنده‌ی نسل دوازدهمی می‌توانند حدود ۲۰۰ امتیاز بالاتر از همرده‌های نسل قبلی خود کسب کنند که حدود ۲۹ درصد ارتقای راندمان محسوب می‌شود و جایگاهی حتی بهتر از پرچمدارانِ Ryzen 5000 AMD به آن‌ها تعلق می‌گیرد.

نتایج چندرشته‌ای هم متاثر از برتری سرعت نسل دوازدهم در پردازش تک‌رشته‌ای است، تا جایی که 12900K می‌تواند برای اولین‌بار محدوده‌ی ۱۰۰۰۰ امتیاز را در این بنچمارک پشت ‌سر گذارد. پردازنده‌ی 12600K حتی 11900K را هم تحت ویندوز 11 شکست داده که مخصوصا برای کاربرانی که در ماه‌های گذشته برای خرید پردازنده‌های رده بالای نسل یازدهم هزینه کرده‌اند جالب توجه خواهد بود. اما به خاطر داشته باشیم که در این سیستم از رم‌های DDR5 استفاده کرده‌ایم که ممکن است در برخی آزمون‌ها (این بنچمارک به پهنای باند و تأخیر حافظه وابسته نیست) راندمان را نسبت به DDR4 بالاتر ببرد.

Handbrake

از دیدِ بنچمارک Handbrake نیز نسل دوازدهم و DDR5 بیش از حد رقابتی به نظر می‌رسند. پردازنده‌ی ۱۶ هسته‌ای و ۲۴ رشته‌ای 12900K قادر بوده بهتر از پردازنده ۱۶ هسته‌ای و ۳۲ رشته‌ایِ AMD در تست H.264 عمل کند و فقط در تستِ سنگینِ HEVC بر مبنای دستورها AVX است که به میزانِ محسوسی راندمان کمتری دارد. حتی Core i5-12600K هم توانسته Core i9-11900K را با فاصله‌ی حدود ۱۰ درصد شکست دهد، درحالی‌که مصرف توانی حدود ۱۰۰ وات کمتر از آن در این آزمون داشته است. البته Core i9-12900K در حالت آنلاک شده و به کمک MCE همچنان پرمصرف است، خصوصا وقتی که با پردازنده‌های بسیار بهینه‌ی سری Ryzen 5000 مقایسه شود.

راندمان در بازی‌ها

Metro Exodus Enhanced Edition

در اینجا به صحنه‌ی آغازین از مرحله‌ی ولگا در بخش داستانی Metro Exodus نسخه‌ی بهینه شده باز می‌گردیم. حتی با وجود افکت‌های اجباریِ RTX در این عنوان، بازی در دقت 1080p و 1440pمحدود به راندمان پردازنده (CPU-limited) باقی مانده است. در دقت 1440p پردازنده‌ی Ryzen 9 5950X توانسته 12900K را با ۹ درصد، مدل 12600K را با ۱۰ درصد و سرانجام 5600X را با ۴ درصد اختلاف شکست دهد. در رزولوشن 1080p هم Ryzen 9 5950X رقیبش 12900K را با ۱۳ درصد راندمان بیشتر مغلوب کرده است.

Call of Duty: Black Ops Cold War

در این بازی به یکی از مراحلِ ابتدایی داستانی سرمی‌زنیم که Fracture Jaw نام دارد. بازی روی حالت DX12 و تنظیمات Low به همراه TAA آزمایش شده است. پردازنده‌ی پرچم‌دار Core i9-12900K در اینجا پیروزِ نهایی است و با متوسط نرخ فریم ۱۴۲ فریم بر ثانیه در 1080p توانسته برتر از Core i5-12600K و Ryzen 9 5950X ظاهر شود. اختلاف راندمان تنها ۶ درصد است، اما مشخص است که این بازی با پردازنده‌های اینتل بهتر کنار می‌آید.

Cyberpunk 2077

بازی Cyberpunk 2077 دومین بنچمارک ما با قابلیت RT است که نشان می‌دهد چگونه فعال شدن قابلیت رهگیری پرتو می‌تواند بار پردازنده را زیاد کند و در برخی سناریوها هم باعث گلوگاه شدن آن شود. این نتیجه یکی از فاحش‌ترین تفاوت‌ها میان نسل دوازدهم اینتل و دیگر پردازنده‌ها را در میان بنچمارک‌ها رقم زده است. Core i9-12900K با ۱۱۳ فریم بر ثانیه صدرِ نمودار را در رزولوشن 1080p تصاحب کرده که ۱۳ درصد سریع‌تر از 12600K و میزان چشمگیر ۴۵ درصد بهتر از 5950X است. نسبت تفاوت‌ها در رزولوشن 1440p هم به همین شکل است و تنها در دقت 4K است که می‌بینیم راندمانِ تراشه‌های اینتل در محدوده‌ی بالایی ۸۰ فریم و مدل‌های AMD در محدوده‌ی پایینِ آن به هم نزدیک می‌شوند.

Far Cry 6

فارکرای ۶ مانند پیشینیانِ خود در این سری، به راندمان تک‌رشته‌ایِ پردازنده اتکای زیادی دارد و بنابراین جای تعجب ندارد که ببینیم 12900K و 12600K دوباره در بالای نمودارِ ما قرار گرفته‌اند. پرچم‌دار جدید اینتل ۱۶ درصد برتر از Ryzen 9 5950X در 1080p است و در عین حال تفاوتش با 5600X به ۲۶ درصد می‌رسد.

Crysis 3 Remastered

نسخه‌ی ریمستر از Crysis 3 هم باگ محدودیت ۶۵ فریم بر ثانیه را برطرف کرده و هم رهگیری پرتو یا RT را به بازی اضافه کرده است تا چالش بیشتری برای اجرای بازی روی سخت‌افزارهای جدید ایجاد کند. در 1080pبا فعال بودن DLSS در حالت Performance، این 12900K است که توانسته با ۳۱۳ فریم بر ثانیه بهترین باشد که ۸ درصد سریع‌تر از 12600K و ۱۰ درصد بهتر از 5950X است. تفاوت راندمانِ پرچم‌دار جدید با 5600X هم ۱۴ درصد است. در رزولوشن 1440p فاصله بیشتر می‌شود و برتری 12900K نسبت به 5950X به ۱۱ درصد می‌رسد.

جمع‌بندی

پروسه‌ی تولید Intel 7 برای تراشه‌های ۱۰ نانومتری، معماری جدید ترکیبیِ هسته‌ها، سیستم‌عامل جدید ویندوز 11، حافظه جدید DDR5 و گذرگاه جدید PCIe 5.0، همه‌ی اینها پیشرفت‌هایی هستند که همزمان با پلتفرم جدید به مرحله‌ی اجرا رسیده‌اند. مقارن‌شدنِ عرضه‌ی این تعداد فناوری‌ در عرصه‌ی تولید پردازنده‌ها کمتر سابقه داشته و به‌صورت بالقوه، هم می‌تواند باعث سردرگمی کاربران عادی شود و هم برای کاربران حرفه‌ای جالب توجه باشد. نشانه‌های ابتدایی گویای این مطلب هستند که دسترسی به این فناوری‌ها، ارزش مهاجرت و آشنایی با فناوری‌های جدید را دارد و مطمئن هستیم که به‌زودی توسعه‌دهندگانِ برنامه‌های کاربردی و بازی‌ها نیز با این شرایط مأنوس خواهند شد.

از نقطه نظر ما، پیشرفت‌های صورت گرفته در راندمان که اینتل این بار قادر به گنجاندن آن‌ها در نسل جدید پردازنده‌هایش بوده، رضایت‌بخش است. شکاف بزرگی در راندمان بین نسل یازدهم اینتل یا سری Ryzen 5000 از AMD با حافظه‌های DDR4 از یک سو و نسل دوازدهم اینتل با حافظه‌های DDR5 در سوی دیگر وجود دارد. این اختلاف سرعت در بعضی عناوین به ۳۰ درصد هم می‌رسد که براساس بررسی‌ها بیشتر آن به قدرت پردازنده‌های جدید وابسته است تا برتری عملکرد در حافظه‌های DDR5. در هر حال بررسی تفاوت عملکرد بین DDR4 و DDR5 خود بررسی مجزایی می‌طلبد.

تنها اشکال برای انتخاب کردن پردازنده‌های جدید اینتل قیمت آن‌ها‌ است. پردازنده‌ی Coore i9-12900K حدود ۵۰ دلار گران‌تر از همرده‌ی نسل قبلیش است که باید به آن هزینه‌ی مادربرد جدید را هم اضافه کنیم. با امکانات جدید مادربردهای Z690 مثل PICe 5.0 و DDR5 که مدارات پیچیده‌تری را نیاز دارند، خود این مادربردها هم افزایش قیمت بارزی را نسبت به نسل قبل تحمیل می‌کنند. بااین‌حال 12600K از نظر قیمت قابل دستیابی‌تر است و راندمانی نسبتا نزدیک به پرچم‌دار نسل دوازده در بازی‌ها ارائه می‌کند و به همین جهت هم ارزش خرید آن نسبت به 5600X و 11600K بیشتر است.

خنک‌کننده‌ها هم عامل دردسرساز دیگری برای این نسل هستند: سوکت LGA 1700 از لحاظ فیزیکی بزرگتر است و به این معنی است که به کولری با سازگاریِ کامل با سوکت جدید هم نیاز خواهید داشت. بعضی سازندگان معتبرِ خنک‌کننده، ابزار اضافی نصب مخصوص کولر‌های قدیمی روی سوکت جدید را به رایگان به مشتریانِ خود عرضه می‌کنند و بعضی هم تنها به معرفی کولرهای جدید ساخته شده برای سوکت جدید قناعت کرده‌اند. بررسی‌های ما نشان داد که پردازنده‌های جدید حرارت بالاتری نسبت به نسل‌های گذشته ندارند که خنک‌کردنِ آن‌ها با کولرهای موجود سخت‌تر از گذشته بوده یا به همان کیفیت نباشد. تنها ایرادی که ممکن است رخ دهد، همان مکانیزم نصب روی سوکت جدید و ایجاد فشار مناسب روی IHS پردازنده است که ممکن است برخی خنک‌کننده‌ها به‌درستی از پس آن برنیایند و حرارت هنگام کار بالاتر از حد طبیعی باشد.

در پایان به حافظه‌های DDR5 می‌رسیم. کیت‌های DDR5 بسیار گران‌قیمت هستند و وظایفی که به تأخیر حافظه وابستگی دارند هم بدون شک از افزایش تأخیر مشخصه‌ی CAS از حدود ۱۴ تا ۱۸ در DDR4 به بالاتر از ۳۸ در DDR5 متاثر می‌شوند. بااین‌حال به نظر می‌رسد که افزایش چشمگیر فرکانس کاری هم راندمان بالایی را برای ماجول‌های DDR5 رقم می‌زند که به خاطر افزایش پهنای باند کلی حافظه در این استاندارد است. در حالِ حاضر می‌توان از کیت‌های سرعت‌بالای DDR4 برای استفاده در این نسل استفاده کرد و استفاده از DDR5 را تنها به زمانی‌که این حافظه‌ها به بلوغ رسیدند و قیمت متعادل‌تری پیدا کردند موکول کرد.

با اینکه هزینه‌ی ارتقا به پلتفرم جدید بی‌شک بالا است، دلایل زیادی برای توجیه این اقدام وجود دارد. اگر سریع‌ترین پردازنده‌ی گیمینگ موجود در بازار را می‌خواهید، Core i9-12900K به همراه DDR5 به نظر این عنوان را از آن خود کرده‌اند و می‌توانید به سراغ آن بروید. اگر گزنیه‌ی به‌صرفه‌تری را می‌خواهید هم Core i5-12600K عالی به نظر می‌رسد و البته Corei7-12700K که برای بررسی در اختیار نبود، با راندمانی نزدیک به پرچم‌دار و قیمتی مقرون‌به‌صرفه‌تر می‌تواند گزینه‌ی دیگری باشد.

به‌زودی شاهد عرضه‌ی پردازنده‌های رده میانی از نسل دوازدهم مثل Core i5-12400 هم خواهیم بود که احتمالا ارزش خرید بسیار بالایی نسبت به مدل‌های موجود مثل Core i5-11400F داشته باشند. در ابتدای سال آینده میلادی هم شاهد عرضه‌ی پردازنده‌های جدید سری رایزن با حافظه‌ی کش موسوم به 3D-stacked خواهیم بود که احتمالا راندمان را به سطح جدیدی ارتقا خواهند داد و رقابت داغ‌تری را رقم خواهند زد.

نظر شما در رابطه با پردازنده‌های جدید نسلِ دوازدهم اینتل چیست؟ آیا قصد خرید یا ارتقا به این نسل را دارید یا ترجیح می‌دهید کمی صبر کنید تا پردازنده‌های جدید AMD هم عرضه شوند؟