بررسی بازی Dispatch | یک انسان واقعی، یک قهرمان واقعی

صُبحِ یک جُمعه‌ی اَبری به وقتِ تهران بود. چشمانم از بی‌خوابیِ شبِ گذشته برای بیدار ماندنِ روزِ The Game Awards باز و بسته می‌شدند. میانِ آن چُرت‌های بی‌‎رمق، تنها بازی‌هایی را می‌دیدم که هیاهوی تماشاگرانِ سالن را به هوا می‌فرستادند. اما این بار، لورا بیلی و آرون پال روی صحنه آمدند و بعد از کمی طنازی، با تریلری از بازی جدیدی رونمایی کردند: Dispatch؛ از خالقانِ The Walking Dead و The Wolf Among Us.

تقریباً یک سال بعد و حالا همان بازی در شبکه‌های اجتماعی و صفحات ویدیوگیمی جولان می‌دهد. بازیکنان از عشق ورزیدن به سریال/فیلم‌های تعاملی دست نکشیده‌‌اند. انتشار هفتگی به سبک دورانِ طلایی تلویزیون همچنان به نفعِ گردهمایی‌ هواداران، بحث‌ها و محبوبیت روزافزون‌شان است. آثار ابرقهرمانی هنوز هم حرف‌های تازه‌ای برای گفتن دارند و می‌توان داستان‌هایی برای نسل زِد (Gen Z) نوشت که گیمرها از شنیدن‌شان شرم‌زده نشوند یا احساس نکنند دست‌های پشتِ پرده دارند چیزی در دریچه‌ی مغزشان فرو می‌کنند.

Dispatch یک‌شَبه به این‌ قلّه نرسید؛ این نتیجه‌ی تلاش هفت‌ساله‌ای است که ابتدا قرار بود در قالب لایواکشن تلویزیونی به استقبال تماشاگران برود، اما AdHoc Studio خود را از نو در دنیای ویدیوگیم پیدا کرد. با این حال، برخاستن از خاکسترِ روزهای طلایی یک استودیو هیچ‌وقت کارِ آسانی نبوده و نیست؛ خصوصاً اگر آن استودیو، Telltale Games سابق باشد. اگر نام «تل‌تیل گیمز» برای‌تان غریبه است، جای تعجب ندارد؛ از انتشار بازی The Wolf Among Us — که به باور بسیاری بهترین بازی‌شان است — دوازده سال می‌گذرد. در این دوازده سال، بچه‌هایی که روزی نوپا بودند، حالا به مدرسه و شاید دبیرستان می‌روند و شاید همان بچه‌های دیروز، گیمرهای امروز و فردا باشند.

«دیسپچ» ما را در نقش «رابرت رابرتسون/Robert Robertson» (با صدای آرون پال) قرار می‌دهد؛ مردی جوان که باید میراثِ اجدادی‌اش را در پوششِ ابرقهرمانی «مِکا مَن/Mecha Man» زنده نگه دارد. اما ورای حفظِ مردم لس‌آنجلس از خلافکاران و شروران، Mecha Man دشمن‌ قسم‌خورده‌ای به نام «شِرَود/Shroud» (مَتیو مِرسر) دارد. رابرت که سال‌ها، تمام ارثیه و سرمایه‌اش را پای Mecha Man خرج کرده، دیگر پولی در بساط ندارد. حالا با پیروزی دوباره‌ی Shroud بر Mecha Man و مصدومیتِ شدید رابرت، آینده‌ی ابرقهرمانی‌ او، بیش از پیش در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد.

این‌جا است که «بلوند بلیزر/Blonde Blazer» (اِرین ایوِت) از راه می‌رسد تا با پیشنهادی جالب، رابرت را به دنیای ابرقهرمانان بازگرداند و آن پیشنهاد چیزی نیست جز Dispatching. دیسپَچینگ (یا همان اعزام خودمان)، با این منطق طراحی شده که فردی (Dispatcher) بتواند ابرقهرمانان را در سناریوهای مختلف به مناطق خطر یا حادثه، اعزام و مدیریت کند. بخش قابل‌توجهی از گیم‌پلی بازی نیز در همین مدیریت ابرقهرمان‌ها خلاصه شده که در دلِ خود یکی-دو مینی‌گیم دیگر را هم جای می‌دهد.

اساساً هر اپیزود از سه پرده تشکیل شده: پرده‌ی اول و سوم که روی کات‌سین‌ها و انتخاب دیالوگ‌ها تمرکز دارند و پرده‌ی میانی که به فرآیند اعزام و مدیریت ابرقهرمانان اختصاص یافته است. اما پیش از هر چیزی، بازی دو حالت سینمایی و تعاملی برای QTE/دکمه‌زنی‌ها (Quick Time Event) در اختیارمان می‌گذارد. نکته‌ این‌جا است که Dispatch از همان ابتدا، تاکید ویژه‌ای روی حالت سینمایی دارد و اگر بازیکن این حالت را انتخاب کند، همچنان شاهد لحظاتِ وقفه‌داری است که شاید در باطن‌شان QTE باشند اما بازی، در ظاهر آن‌ها را به صورت خودکار انجام‌ می‌دهد. نتیجه‌ این است که برخی از این QTEهای پنهان (سینمایی) و آشکار (تعاملی) نفس انیمیشن‌‌ها را به شماره می‌اندازند و حتی ممکن است حواس بعضی بازیکنان را هم پرت کنند.

از QTEها که بگذریم، به مینی‌گیم «هکینگ/Hacking» می‌رسیم که در ادامه‌ی بازی به فرآیند Dispatching گره می‌خورد. هکینگ در اپیزودهای آغازین، صرفاً رساندن هسته‌‌ای آبی از نقطه‌ی «الف» به «ب» و وارد کردن چند رمز شبه‌مخفی در زمانی معین است. اما زمان، تنها عامل تاثیرگذار در این مینی‌گیم نیست؛ چرا که هکینگ در طول بازی با حفظِ ساختار همیشگی، شکلِ اجرای خود را با عناصر جدیدی ترکیب می‌کند؛ مثل زمانی که بازیکن باید مشابه (۱۹۸۰) Pac-Man از چنگ دشمنان — که در این بازی آنتی‌ویروس هستند — بگریزد یا مانند (۲۰۱۴) Watch Dogs جریان برق و مدارهای شبکه را به هم وصل کند.

با وجود نسخه‌های مختلف از هکینگ در طول هشت اپیزود، این مینی‌گیم خیلی زود، خیلی تکراری می‌شود. مشکلِ هکینگ نه پیچیدگی است و نه کمبود تنوع؛ مشکل به این بازمی‌گردد که برخلاف مینی‌گیم «دیسپچینگ» نمی‌تواند مکمل خوبی برای داستان‌سرایی و شخصیت‌پردازی باشد و تنها جریان بازی را از تب‌وتاب می‌اندازد. به‌ بیانی دیگر، هکینگ کشش لازم را برای مخاطب ایجاد نمی‌کند تا پای آن بنشیند؛ مگر اینکه جزئی کلیدی در پیشبرد داستان باشد. ناگفته نماند که در اپیزود پنجم، یکی از هکینگ‌ها با مشکل ورودی (Input) رمز همراه بود که خوشبختانه در آپدیت‌های اخیر برطرف شده است.

نوبتی هم که باشد، نوبتِ Dispatching است؛ مینی‌گیمی که سرعت، دقت و پیش‌بینی‌ِ بازیکن را در سناریوهای مختلف می‌طلبد و گاهی نیز به صورت از پیش‌تعیین‌شده (Scripted) و متناسب با وقایع داستانی جلو می‌رود. موردی که کلیت این فرآیند را جالب‌تر می‌کند، تجربه‌ی پُشت‌میزنشینی هر شیفت از Dispatch است که برای بازیکنان پی‌سی (PC) به طرز طعنه‌آمیزی، واقع‌گرایانه‌‌‌تر هم می‌شود. حالا اگر تجربه‌‌ی بازی Dispatch را به خوردن برگری آبدار تشبیه کنیم، دیسپچینگ گوشت آن است که میان نان‌‌های برشته (داستان و جهان‌سازی) و مخلفات (هکینگ و انتخاب‌ دیالوگ‌ها) قرار گرفته؛ گوشتی که همان‌قدر دلچسب و خواستنی است، گاهی هم چرب و اضافه به نظر می‌رسد. اما چطور؟

هر Dispatcher یک محدوده‌ی نظارتی دارد و رابرت هم از این قاعده مستثنی نیست؛ بنابراین تمام اعزام و مدیریت‌های ما در همین منطقه‌ی شهری خلاصه می‌شوند. شهروندان مختلفی زنگ می‌زنند، حوادث گوناگونی رخ می‌دهند و خلافکارانی آشوب به پا می‌کنند. پاسخ دادن به هرکدام از این اعلان‌های خطر — که با علامت تعجب مشخص می‌شوند — زمان محدودی دارد و اگر نتوانید در آن بازه پاسخ دهید یا ابرقهرمان کافی برای اعزام نداشته باشید، این موارد در کارنامه‌ی شیفت همان روز ثبت می‌شوند. اما وقتی ابرقهرمان‌ها را اعزام کنید، ماجرا شکل دیگری پیدا می‌کند.

به علاوه‌ی این‌ها، انتخاب چند قهرمان برای یک ماموریت می‌تواند به هم‌پوشانی مهارت‌هایشان و در نهایت به خلق هم‌افزایی (Synergy) و باز کردن ویژگی‌های اختصاصی (Perks) هرکدام منتهی شود. به طور خلاصه، موفقیت در هر سناریو وابسته به آزمودن مهارت‌ها (Skill Check) است و حتی اگر مهارتی را تا سقفِ عدد «ده» ارتقا نداده باشید، می‌توانید خیال‌تان را با فرستادن دو یا سه ابرقهرمان راحت کنید. اما شاید این بهترین رویکرد ممکن نباشد؛ چون‌ گاهی بازی سه-چهار ماموریت را به‌طور همزمان پیش روی شما می‌گذارد و باید هم وقت را مدِ نظر داشته باشید و هم اینکه چطور می‌توانید با انتخاب بهینه هر ابرقهرمان، در منابع و آیتم‌ها صرفه‌جویی کنید. این همان لحظه‌ای است که چرخه‌ی دیسپچینگ به نقطه‌ی اعتیادآورش می‌رسد.

با تمام این توصیفات، این فکر هم در ذهن برخی از بازیکنان پرسه خواهد زد که پروسه‌ی دیسپچینگ می‌توانست از اپیزودهای پایانی حذف شود یا حداقل به محتوای داستانی آن‌ها بیشتر بها داده شود تا بازیکن خیال نکند فقط محض اینکه نام بازی «دیسپچ» است، حتماً باید تا آخرین لحظه‌ پای این کار بنشیند. شاید میانگین یک‌ساعته‌ی (چه‌بسا کمتر) هر قسمت برای یک سریال تلویزیونی/استریمینگ مدرن منطقی باشد، اما وقتی نیمی از آن فقط به دیسپچینگ اختصاص دارد، انتظار می‌رود برای ضرب‌آهنگ/پیسینگ (Pacing) بهتر، یک رُبع محتوای داستانی دیگر به بازی اضافه شود یا بخشی از زمان کلی به روایتِ مستقیم اختصاص پیدا کند تا بازیکن در مواجهه‌ی هفت‌باره و هشت‌باره‌ با مانیتور SDN، آرزوی انجامِ کار دیگری را نکند.

آثار «ضدابرقهرمانی» این سال‌ها به لطف سریال‌های Invincible و The Boys مطرح‌تر از هر زمان دیگری هستند، اما اگر قرار بود یک سوی خط را از دکلِ داستان‌سرایی Dispatch به سوی ضدابرقهرمانی دیگری وصل کنم، آن اثر «شگفت‌انگیزان» (The Incredibles) پیکسار بود. وقتی از «ضدابرقهرمانی» بودن یک اثر صحبت می‌کنیم، چه به یادمان می‌آید؟ فسادِ پشتِ نقاب؟ تئوری‌های توطئه؟ کنترل رسانه‌ای؟ ناسزاگویی، خشونت یا شاید صحنه‌های جنسی بی‌پرده؟ اما شاخصه‌ای که کمتر به یاد می‌آوریم، «عادی بودن» ابرقهرمانان است. مرگِ یک ابرقهرمان، زمانی روی می‌دهد که آن پوشش و قدرت را برای همیشه کنار بگذارد و مثل هر انسان دیگری به روزمرگی دچار شود. اما سوال این‌جا است: اگر یک ابرقهرمان سال‌ها نقاب ابرقهرمانی بر چهره زده باشد، آیا هویت عادی‌اش خودِ حقیقی اوست یا نقابی تازه که باید در برابرِ انسان‌های معمولی بزند؟

البته فکر نمی‌کنم که رابرت فارغ از آن انتخاب نهایی (و وعده‌های مرتبطی که پیش از آن داده)، فرصتی معنادار برای تبدیل شدن به یک «ضدقهرمان» کلاسیک داشته باشد. او حتی با سردترین تصمیمات و خودخواهانه‌ترین انتخابِ دیالوگ‌ها، همچنان به‌عنوان یک رهبر و دوستی قابل‌اعتماد در تیمش باقی می‌ماند که در آخرِ روز، پیروزی را با حضورش جشن می‌گیرند. اما اگر برداشتِ خودِ بازی از انتخاب‌های بازیکن و نمایش آمار و ارقامش در پایان هر اپیزود را نادیده بگیریم، چه تعداد از انتخاب‌های ما واقعی‌اند و چه تعداد توهمِ انتخاب؟ حقیقت این است که حداقل نیمی از انتخاب‌ها، بازی با واژگان‌اند و پیامد بلندمدتی ندارند؛ پس انتخابِ دیالوگ‌ها به رودخانه‌هایی‌ می‌مانند که دیر یا زود ما را به دریای پیامدهای از پیش‌تعیین‌شده می‌رسانند و هنر بازی در این است که تمامِ تجربه‌ی ما، خیالی بزرگ و شیرین از یک سفرِ دریایی باشد، نه قایقی کوچک و تنگ وسطِ یک رودخانه.

اما هیچ‌کدام از این‌ها بدونِ صدای روح‌بخشِ ستارگان بازی ممکن نیست و با اینکه بسیاری از صداپیشگان حتی در یک اتاق ضبط و یک زمان یکسان نبوده‌اند، شیمی بی‌نقصی را میان شخصیت‌ها به جریان درآورده‌اند که از طرفی، نقشِ نویسندگی و کارگردانی عالی بازی را یادآوری می‌کند. وقتی شما صدای یک شخصیت را تنها با دیدن تصویرش یا تصور ذهنی‌اش می‌شنوید، به‌خوبی می‌دانید که چنین کاراکترهایی فراتر از چند طرحِ روی کاغذ یا صداپیشگانِ پشتِ میکروفون هستند و ارتباطی انسانی بین شما و آن‌ها وجود دارد.

برخی می‌گویند خودِ سفر از رسیدن به مقصد ارزشمندتر است و بی‌راه نیست اگر بگوییم که کلیتِ داستان Dispatch بهتر از نقطه‌ی پایانی مسیر است؛ نه به این خاطر که پایان‌بندی بازی ضعیف یا دلسردکننده باشد، بلکه مسئله این‌جاست که آن‌طور که باید به آن پرداخته نمی‌شود. تَرَک‌های ریزِ قسمت‌های پیشین در قسمتِ پایانی سَر باز می‌کنند و حتی وزنِ برخی از اتفاقات را روی شانه‌ی انتخاب‌ها و درکِ بازیکن می‌اندازند. نکته‌ای که توجهم را در بازتجربه‌ی بازی جلب کرد، بی‌معنی بودنِ اعلانِ همیشگی «او این را به یاد خواهد داشت...» در تقابلِ نهایی است؛ جمله‌ای که بارها و بارها، بالای صفحه‌ نقش می‌بندد اما شِرَود (Shroud) دقیقاً چه چیزی را می‌خواهد به یاد آورد؟ یا بهتر است بپرسیم: تا کِی به یاد خواهد داشت؟ آهان، درست است؛ تنها به اندازه‌ی یک دقیقه پیش از مرگِ حتمی‌اش! مگر اینکه به پایانی برسیم که رابرت او را رها خواهد کرد و این شاید زمینه‌چینی‌‌ای برای فصلِ بعدی داستان شود.

صدالبته چنین موردی، در مقابل گروگان‌گیری بیف (Beef)، سگِ دوست‌داشتنی رابرت، هیچ به نظر می‌رسد. واضح است که چرا هیچ‌یک از ابرقهرمانان از جای‌شان جُنب نمی‌خورند؛ دراماتیزه کردن رویارویی نهایی و برملا کردن پیچشِ «جاسوس دوجانبه» بودنِ ویزی بر منطقِ داستانی و قدرتِ Z-Team مُقدم است. این را هم فراموش نکنیم که سازندگان باید به بازیکن ثابت کنند که انتخابش همچنان اهمیت دارد و دقیقاً بعد از همه‌ی این‌ها، تصمیم به نجات رابرت را پیش می‌کشند. همچنین مؤلفه‌ی تکرارشونده‌ی (Trope) «قدرتِ رفاقت» (Power of Friendship) می‌توانست حال‌وهوای این صحنه را به کلی خراب کند، پس تا جای ممکن باید از آن فاصله می‌گرفتند. هرچند که می‌توان گفت از جهاتی همین اتفاق هم در آخرِ قصه می‌افتد ولی به دلیل تمرکزِ بیشتر روی وضعیتِ رابرت و ویزی، چندان به چشم مخاطب نمی‌آید.

شِرَود (Shroud) یا بهترین شیاد و دروغ‌گوی جهانِ Dispatch است یا یک بدشانسِ اسیرِ نویسندگان که نمی‌تواند احتمالِ شکست Astral Pulse را در آخرین شماره‌های زندگی‌اش محاسبه کند. از جهتی، اگر او قبل از این می‌توانست تک‌‌تکِ حرکات و ضربات رابرت را در QTEها تشخیص دهد، ماجرا طعنه‌آمیزتر هم می‌شد. به‌‌هر‌حال می‌دانیم که شکست و موفقیتِ آن‌ها، تاثیر ملموسی در نتیجه‌ی نهایی ندارند اما خیلی بعید است که خالقان بازی تا این حد فرامتن به قضیه فکر کرده باشند؛ حتی با اینکه می‌توانست بهانه‌ی خوبی برای شخصیت‌پردازی و توجیه قدرتِ شِرَود باشد. حالا کمی به عقب‌ برگردیم؛ وقتی که بازی می‌خواهد بین سونار (Sonar) و کوپه (Coupé) یکی را انتخاب کنیم.

یک حقه‌ی قصه‌گویی قدیمی برای «دشمن‌تراشی» (Antagonize)، اخراجِ شخصیتی خاکستری از گروه و القای حس بی‌ارزشی و خیانت به او است، حتی اگر در واقعیتِ امر این‌طور نباشد. اما مشکل در جایی چنبره می‌زند که بلیزر، دقیقاً یک اپیزود بعد از اخراج سونار/کوپه، ما را به تصمیمی دیگر برای انتخاب یکی از دو شخصیت واتِربوی (Waterboy) و فِنامامَن (Phenomaman) مُجاب می‌کند؛ دو شخصیتی که از لحاظ روانی و هیجانی، ثباتِ کافی برای حفظِ جانِ دیگران ندارند. اما چه کسی اهمیت می‌دهد وقتی Skill Check حرف اول و آخر را در گیم‌پلی می‌زند؟ خوشبختانه، آرک‌های داستانی واتربوی و فِنامامَن به‌قدری خوب و بامزه کار شده‌اند که از حضورشان استقبال می‌کنیم.

اما نه سونار و نه کوپه آن‌قدر به ما نزدیک بوده‌اند که انگیزه‌ی انتقام‌شان، چیزی بیشتر از ابزار پیرنگ (Plot Device) باشد. نیازی هم به یک نابغه‌ی داستان‌نویسی نداریم تا همان لحظه‌ی انتخابِ یکی و اخراجِ دیگری، بفهمیم «دیگری» قرار است به جبهه‌ی شروران بپیوندد. تازه، فازِ خفاشی سونار با خشمِ غریزی و خشونتِ سرکوب‌شده‌ی او هم‌خوانی محشری دارد و حتی از جنبه‌ی بصری و انیمیشنی، کات‌سین‌های هیجان‌انگیزتری به او اختصاص یافته که کوپه تقریباً از آن‌ها محروم است یا حداقل تاثیر مشابهی نمی‌گذارد. به‌مراتب، بخشودن و پذیرفتن دوباره‌ی آن‌ها در Z-Team کمی متناقض است؛ چون از سویی ما همانی بودیم که آن‌ها را صرفاً برای ترساندنِ باقی اعضای گروه از عملکرد منفی اخراج کردیم و از سویی دیگر، آن‌ها چندان انگیزه‌ی قوی‌ای نداشته‌اند که مستحقِ مجازاتِ بیشتر باشند و «بخشش» یک انتخابِ ذهنی خودکار به نظر می‌رسد.

Dispatch مانند هر اثرِ انسانیِ دیگری عاری از نقص نیست و همین، در دنیایِ مصنوعی‌زده‌یِ ما موهبتی است. با وجودِ تمامِ کاستی‌ها و موانعی که در راهش قرار گرفته‌اند، این بازی سرشار از روح است؛ با شخصیت‌هایی که اَشکال و انواع گوناگونی دارند، اما همگی همچون تکه‌های پازلی این جهان را کامل می‌کنند. با موسیقی‌هایی که در رگ‌های ما جریانی الکتریکی به راه می‌اندازند و چشمان‌مان را از ستاره‌های نئونی پُر می‌کنند و با ثانیه‌‌هایی به‌ظاهر عادی و بی‌اهمیت در تضاد با سکانس‌های اکشن و پرخرج، به روزها و شب‌های گرفته‌یِ ما رنگِ زندگی می‌زنند. «دیسپچ» برای انسان‌هایِ واقعی است؛ برای قهرمان‌هایِ واقعی.

می‌گویند اگر می‌خواهی بدانی چقدر چیزی را دوست داری، ببین چقدر دلتنگش هستی؛ پس از اپیزود پایانی Dispatch آن‌قدر دلتنگش بودم که باری دیگر بازی را از نو شروع کردم. این مهم‌تر از هر عدد، رقم و نمره‌‎ای است که می‌توان برای این اثر در نظر گرفت. عاشقان بازی‌های داستان‌محور نباید لحظه‌ای در تجربه‌ی Dispatch درنگ کنند.