راهنمای جامع رشته‌های دانشگاهی مرتبط با ویدیو گیم در ایران
بازی‌های ویدئویی ترکیبی از هنر، طراحی و فناوری هستند. برای ساخت یک بازی ویدئویی تیم بزرگی از متخصصین به کار گرفته می‌شود. این تیم شامل طیف وسیعی از افراد دارای تخصص‌های مختلف از هنر طراحی و نقاشی تا توانایی‌های سخت‌افزاری و آشنایی با اصول شبکه‌های رایانه‌ای می‌شود. محصول بازی ویدئویی به‌عنوان یک رسانه به روش‌های مشخصی توزیع شده و در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد. اگر محصول بازی را به‌عنوان یک متن در نظر بگیریم فرا متن‌هایی پیرامون آن شکل می‌گیرد که شامل انجمن‌های هواداری بازیکنان، استریمر ها، منتقدان و نظریه‌پردازان و بخش گسترده‌ای از پژوهشگران، سیاست‌گذاران، مسئولان و نهادهایی می‌شود که به محصول تولیدشده به‌عنوان یک سوژه قابل‌بحث و بررسی نزدیک می‌شوند؛ بنابراین به شیوه‌های مختلفی می‌توان «بازی ویدئویی» را به‌عنوان مشغله یک فرد در نظر گرفت که افراد از طریق آن درآمدزایی کرده و به نحوی شیوه زندگی خود را به آن پیوند می‌دهند. بازی ویدئویی به‌مثابه یکی از صنایع خلاق نیز موردتوجه قرار می‌گیرد. این صنعت جنبه‌های مختلفی را در برمی‌گیرد که ازجمله شامل توسعه و تولید بازی‌های موبایل/ ویدئویی/ کنسول/ مبتنی بر هوش مصنوعی، توسعه تجهیزات، ابزار و کنسول‌های مرتبط با بازی‌های ویدئویی، نشر دیجیتال بازی‌های ویدئوی، بازاریابی، تبلیغات و روابط عمومی می‌شود. تولید محتوای صوتی و تصویری یکی دیگر از صنایع خلاق به شمار می‌رود که در اکوسیستم بازی‌های ویدئویی نیز قابل‌ردیابی است. تولید محتوای نوآورانه در رسانه و فضای مجازی و همچنین بانک‌های داده صدا و جلوه‌های صوتی ازجمله زمینه‌های تولید و خلاقیت در حوزه بازی‌های ویدئویی است.
بازی ویدئویی حوزه‌ای میان‌رشته‌ای است و اگر فردی بخواهد با جنبه‌های مختلف آن روبرو شود می‌تواند در مقاطع مختلف تحصیلی رشته‌های تخصصی مرتبطی را دنبال کند. به‌طورمعمول رشته بازی رایانه‌ای در مقطع کاردانی و کارشناسی تدریس می‌شد و به‌دشواری می‌توانستیم در بخش تحصیلات تکمیلی برای آن گرایش ویژه‌ای را پیدا کنیم؛ اما بررسی‌های اخیر بیانگر ارائه تعداد قابل‌توجهی رشته تخصصی یا مرتبط با بازی‌های ویدئویی در دانشگاه‌های کشور در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری است. درحالی‌که مقطع کاردانی و کارشناسی در گرایش هنر بیشتر شامل طی دروس عملی می‌شود، تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در شاخه‌های هنر بیشتر جنبه پژوهش و تحقیق می‌یابد و ازاین‌رو دانشجو می‌تواند به‌عنوان‌مثال در رساله دکتری خود بر موضوع خاص بسیار محدودی متمرکزشده و در این حوزه به تحقیق و پژوهش بپردازد. در زمینه رابطه بازی‌های ویدئویی و آموزش به این نکته توجه باید داشت که خود بازی‌های ویدئویی به‌عنوان یک محصول و روش آموزشی می‌توانند مورداستفاده قرار گیرند. در بسیاری از مشاغل و مقاطع تحصیلی بازی‌های ویدئویی به امر آموزش، توان‌بخشی و یارگیری خلاق و فعال کمک می‌کنند. باوجوداین مقاله پیش رو در مورد آموزش بازی‌های ویدئویی در مقاطع مختلف تحصیل در دانشگاه نوشته‌شده و به کارکردهای آموزشی بازی‌ها نمی‌پردازد. در این مورد می‌توانید به مقاله مرتبط با این موضوع یعنی «بازی‌های جدی و بازی پردازی مراجعه کنید».
در ادامه مطلب به مهم‌ترین رشته‌های دانشگاهی پرداخته می‌شود که فارغ‌التحصیلان آن می‌توانند کاندیداهای مناسبی برای حضور در صنعت بازی ویدئویی باشند. دسته‌بندی‌های اصلی شامل پنج دسته اصلی با مضامین رشته‌های اختصاصی تدوین‌شده برای بازی‌های ویدئویی، رشته‌های مرتبط با بازی‌های ویدئویی در شاخه فنی مهندسی، رشته‌های مرتبط با بازی‌های ویدئویی در شاخه هنر و معماری، رشته‌های مرتبط با بازی‌های ویدئویی در شاخه رسانه و علوم انسانی و اجتماعی و رشته‌های مرتبط با بازی‌های ویدئویی در شاخه علوم شناختی و روانشناسی می‌شوند. توجه به این نکته لازم است که با توجه به سیستم آموزشی ایران، افراد بسیاری در اکوسیستم فعلی صنعت بازی فعال هستند که رشته دانشگاهی مرتبطی با این حوزه نداشته و با توجه به خرد و تجربه شخصی خود و مهارت‌آموزی در نهادهای غیر آکادمیک به این جرگه پیوسته‌اند.
رشته‌های اختصاصی تدوین‌شده برای بازی‌های ویدئویی
کارشناسی ارشد ناپیوسته مهندسی کامپیوتر گرایش بازی‌های رایانه‌ای، مهندسی کامپیوتر، فنی و مهندسی
مطابق با سرفصل این رشته دانشگاهی، فارغ‌التحصیلان این رشته قادر خواهند بود که نسل بعدی بازی‌های رایانه‌ای و شبیه‌سازی‌های و تکنولوژی‌های موردنظر خود را طراحی کنند. طراحی، آموزش و مشاوره در حوزه بازی‌های رایانه‌ای مهم‌ترین مشغله این فارغ‌التحصیلان خواهد بود. هدف بلندمدت این برنامه گسترش تحقیقات، روش‌های توسعه برای تولید علوم مرتبط با بازی و ایجاد یک ادبیات ضمیمه برای توسعه بازی در موضوعات سرگرمی و جدی است. توجه به ابعاد فرهنگی، بومی‌سازی بازی‌های رایانه‌ای و بازار بزرگ اقتصادی این صنعت از دلایل ایجاد چنین رشته‌ای تعریف‌شده است. این برنامه درسی با الهام گیری از رشته‌های موجود در بهترین دانشگاه‌های دنیا تدوین‌شده است و ازجمله راهبردهای کوتاه‌مدت آن برای درآمدزایی تکیه‌بر موتورهای بازی‌سازی موجود نظیر یونیتی به‌جای تمرکز بر توسعه یک موتور بازی جدید بوده است. دانشجویان به‌منظور ورود به این رشته باید دروس انتخابی در دفترچه کنکور کارشناسی ارشد مهندسی کامپیوتر را پاسخ دهند. مبانی ریاضی و فیزیک، مبانی ساخت بازی، برنامه‌نویسی و هوش مصنوعی بازی‌های رایانه‌ای، مدیریت پروژه بازی‌سازی، بازی‌های آموزشی و جدی و همچنین هنر دربازی‌های رایانه‌ای از موضوعات اصلی دروس ارائه‌شده در این برنامه درسی است. درس «مبانی ساخت بازی‌های رایانه‌ای» به موضوعاتی نظیر آشنایی با پایپ لاین تولید بازی (پیش‌تولید- تولید-پس تولید)، حلقه‌های بازی، مبانی برنامه‌نویسی و دوربین در بازی پرداخته می‌شود. دانشگاه علم و صنعت و دانشگاه امیرکبیر از نهادهای برگزارکننده این دوره هستند.
کارشناسی ارشد ناپیوسته هنرهای رایانه‌ای گرایش تولید بازی‌های رایانه‌ای، هنرهای کاربردی، هنر و معماری
طراحی و تولید بازی‌های رایانه‌ای به طیف گسترده‌ای از توانایی‌ها در زمینه هنرهای تجسمی و هنرهای نمایشی، مدیریت تولید و کارگردانی و برنامه‌نویسی نیاز دارد. فارغ‌التحصیلان این دوره قادر خواهند بود که در عرصه تولید بازی رایانه‌ای به‌عنوان یک محصول فرهنگی سرگرم‌کننده مؤثر باشند. توجه به فرهنگ ایرانی-اسلامی و ایجاد تعامل با کشورهای پیشرو این حوزه از اهداف این برنامه درسی تعریف‌شده است. این رشته پروژه محور است و شصت در صد از دروس در قالب فعالیت عملی در لابراتوارها ارائه می‌شود. جلوه‌های تصویری و صوتی، تولید و کارگردانی، شخصیت‌سازی، فضاسازی و تصویرسازی، برنامه‌نویسی گرافیک، شناخت تاریخچه، سبک‌ها و روانشناسی بازی‌های رایانه‌ای از موضوعات اصلی دروس ارائه‌شده در این برنامه درسی است. درس «تاریخچه و سبک‌شناسی بازی‌های رایانه‌ای» به بررسی بازی‌های مختلف، انواع روایت در بازی، رابطه فرهنگ و بازی و شناخت گونه‌های مختلف بازی‌های رایانه‌ای می‌پردازد. دانشگاه هنر اسلامی تبریز از نهادهای برگزارکننده این دوره است.
کارشناسی ارشد ناپیوسته طراحی صنعتی گرایش طراحی اسباب‌بازی، هنرهای کاربردی، هنر و معماری
اسباب‌بازی‌ها به‌عنوان واسط یادگیری مهارت‌ها، نقش مهمی ایفا می‌نماید؛ زیرا یک اسباب‌بازی قادر است به‌صورت هدفمند مهارت‌هایی را به کودک بیاموزد و آن را در ناخودآگاه او ثبت نماید. بزرگ‌ترین مشکلی که امروز این صنعت با آن درگیر است و هنوز نتوانسته خود را از آن رها کند کپی‌برداری از بازی‌ها و اسباب‌بازی‌های غیر ایرانی است. عدم حضور طراحان و گروه‌های طراحی و سردرگمی تولیدکنندگان از بابت طراحی اسباب‌بازی و پیچیدگی آن باعث شده اغلب حاضر به تغییر رویه از کپی‌برداری به طراحی داخلی نباشند. حوزه‌های تولید دانش ازجمله دانشگاه‌ها با داشتن توانایی‌های علمی در کلیه رشته‌ها می‌توانند ضمن جلوگیری از این آسیب‌ها، رشته‌های مهم میان رشته‌های موردنیاز جامعه ازجمله طراحی اسباب‌بازی را همسو بافرهنگ و اعتقادات مردم طراحی نمایند و در این راستا متخصصانی را تربیت و به صنعت و جامعه معرفی کنند. هدف اصلی این برنامه درسی تربیت نیروی متخصص در زمینه طراحی و هدایت پروژه‌های طراحی اسباب‌بازی است. مبانی طراحی اسباب‌بازی و توجه به جنبه‌های کارآفرینی، روانشناسی و نشانه‌شناسی اسباب‌بازی‌ها از موضوعات مطرح‌شده در سرفصل دروس است. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که سالانه جشنواره ملی اسباب‌بازی را برگزار می‌کند از نمونه نهادهای مرتبط با این حوزه است.
سایر رشته‌های تخصصی بازی‌های رایانه‌ای شامل موارد زیر است:
- کاردانی ناپیوسته کاردانی حرفه‌ای کارگردانی هنری بازی‌های رایانه‌ای، فرهنگ و هنر، علمی و کاربردی
- کاردانی ناپیوسته کاردانی حرفه‌ای کارگردانی و طراحی بازی‌های رایانه‌ای، فرهنگ و هنر، علمی و کاربردی
- کاردانی ناپیوسته کاردانی فنی بازی‌سازی رایانه‌ای، صنعت، علمی و کاربردی
- کاردانی ناپیوسته کاردانی فنی برنامه‌سازی بازی، صنعت، علمی و کاربردی
رشته‌های مرتبط با بازی‌های ویدئویی در شاخه فنی مهندسی
کارشناسی پیوسته مهندسی کامپیوتر، مهندسی کامپیوتر، فنی و مهندسی
شاید یکی از اصلی‌ترین رشته‌هایی که دانشجویان و فارغ‌التحصیلان آن علاقه‌مند به ورود به حوزه بازی‌های ویدئویی هستند رشته مهندسی کامپیوتر باشد. رشته‌ی مهندسی کامپیوتر به مطالعه‌ی اصول و مفاهیم نظری و فنی موردنیاز برای طراحی، پیاده‌سازی، بهینه‌سازی و مدیریت سیستم‌های کامپیوتری می‌پردازد. این رشته که عنوانی کامل‌تر از مهندسی و علم کامپیوتر است، دربرگیرنده‌ی مباحث متنوعی ازجمله مهندسی نرم‌افزار، الگوریتم‌ها و محاسبات، هوش مصنوعی، فناوری اطلاعات، شبکه‌های کامپیوتری، تحلیل داده‌ها، روباتیک، اینترنت اشیاء و محاسبات زیستی است. در برنامه‌ی آموزشی جدید بازنگری‌شده برای رشته مهندسی کامپیوتر تلاش شده است که هماهنگی با روندهای فناوری در حوزه‌ی مهندسی و علم کامپیوتر و همگامی با نیازهای علمی و صنعتی کشور، هماهنگی با برنامه‌های درسی دانشگاه‌های معتبر جهان و هم‌راستایی با چارچوب‌های ارائه‌شده توسط انجمن‌های معتبر علمی بین‌المللی که برای رشته‌ی مهندسی و علم کامپیوتر ارائه می‌شوند موردتوجه قرار گیرد. برنامه‌نویسی فریلنس، توسعه وب، بازی و برنامه‌های کاربردی موبایل از مواردی است که فارغ‌التحصیلان این رشته قادر به انجام آن خواهند بود. ازجمله دروس تخصصی اختیاری این رشته دروسی نظیر سیستم‌های چندرسانه‌ای، ایجاد چابک نرم‌افزار، برنامه‌سازی موبایل، تعامل انسان و کامپیوتر و مبانی ساخت بازی‌های رایانه‌ای است. درس «مبانی ساخت بازی‌های رایانه‌ای» در مشابهت با همین درس در دوره کارشناسی ارشد، به موضوعاتی نظیر آشنایی با پایپ لاین تولید بازی (پیش‌تولید- تولید-پس تولید)، حلقه‌های بازی، مبانی برنامه‌نویسی و دوربین در بازی می‌پردازد.
کارشناسی پیوسته مهندسی پزشکی، مهندسی پزشکی، فنی و مهندسی
مهندسی پزشکی رشته‌ای است که در آن در زمینه علوم مهندسی، زیستی و پزشکی تحقیـق و فعالیـت می‌شود تـا از طریق روش‌های تحلیلی و تجربی مبتنی بر علوم مهندسی سلامت جامعه انسانی بهبود یابد. مهندسان پزشکی اعضای جدید جامعه پزشکی هـستند کـه به دنبال راه‌حل‌های جدید برای مسائل پیچیده‌ای که جامعه مدرن امروزی با آن روبرو است، می‌باشند. طراحی و تحلیل تجهیزات توان‌بخشی از نمونه مواردی است که در رشته مهندسی پزشکی به آن توجه می‌شود. برنامه‌نویسی، شبکه‌های کامپیوتری، طراحی مهندسی در سیستم‌های زیستی و هوش مصنوعی و تحولات دیجیتال از نمونه درس‌های این رشته هستند. در سال‌های اخیر طیف وسیعی از فارغ‌التحصیلان مهندسی پزشکی دست به تولید محصولات و تجهیزاتی زده‌اند که با استفاده از بازی‌ها به ارتقای سطح سلامت جامعه کمک کنند. بازی‌های جدی و اکسرگیم ها نمونه این روندهای درحال‌توسعه هستند. مرکز نوآوری صنایع سرگرمی دانشگاه اصفهان از نهادهای فعال در توسعه بازی‌های جدی به کمک فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی پزشکی است.
کارشناسی ناپیوسته مهندسی فناوری تولید و مدیریت محتوای دیجیتالی، صنعت، علمی و کاربردی
تولید محتوا از شاخه‌های لازم و مکمل در صنعت بازی‌های ویدئویی است. در سرفصل رشته تولید و مدیریت محتوای دیجیتالی چنین نوشته‌شده است که با دیجیتالی شدن کسب‌وکارها و نیاز به حضور در فضای اینترنت، بازار کار تولید محتوا نیز بسیار داغ و پر تقاضا شده است. ازاین‌رو این دوره آموزشی مجموعه‌ای از دروس عملی و نظری است که فرد را برای کسب توانمندی‌های شغلی طراح و تولیدکننده محتوای دیجیتالی و معمار و سناریست محتوای دیجیتالی آماده می‌کند. اهداف دوره عبارت است از: طراحی، ویرایش، انتشار و مدیریت محتوا برای به‌روز نگه‌داشتن محتوا و تسلط به استفاده از سیستم‌های مدیریت محتوا. فارغ‌التحصیلان این دوره از شرایط مشاغلی نظیر طراح و تولیدکننده محتوای دیجیتال و معمار و سناریست محتوای دیجیتال برخوردار خواهند بود. مخاطب شناسی، طراحی UI/UX، فرانت‌اند، بهینه‌سازی محتوا برای SEO ازجمله دروس این دوره درسی هستند. درس «بهینه‌سازی محتوا برای SEO»، اصول اولیه سئو، بهینه کردن تصاویر و ویدئوها و ساخت بهینه لینک‌ها موردتوجه قرار می‌گیرد.
سایر رشته‌های مرتبط با بازی‌های ویدئویی در شاخه فنی مهندسی شامل موارد زیر است:
- کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی مهندسی فناوری اطلاعات گرایش سیستم‌های چندرسانه‌ای، فناوری اطلاعات، فنی و مهندسی
- کارشناسی ارشد ناپیوسته مهندسی کامپیوتر گرایش هوش مصنوعی و رباتیک، مهندسی کامپیوتر، فنی و مهندسی
- کارشناسی پیوسته فناوری اطلاعات و ارتباطات، نظامی و انتظامی، فنی و مهندسی
- کارشناسی پیوسته علوم کامپیوتر، علوم ریاضی، علوم پایه
- کارشناسی ناپیوسته مهندسی فناوری کسب‌وکار دیجیتالی، صنعت، علمی و کاربردی
- کارشناسی ناپیوسته مهندسی فناوری اطلاعات – رسانه، صنعت، علمی و کاربردی
- کاردانی پیوسته نرم‌افزار کامپیوتر، صنعت، علمی و کاربردی
- کاردانی ناپیوسته کاردانی فنی برنامه‌سازی موبایل، صنعت، علمی و کاربردی
- کاردانی ناپیوسته کاردانی فنی تولید واقعیت مجازی، صنعت، علمی و کاربردی
رشته‌های مرتبط با بازی‌های ویدئویی در شاخه هنر و معماری
دکتری تخصصی هنرهای رایانه‌ای، هنرهای کاربردی، هنر و معماری
دوره دکتری هنرهای رایانه‌ای بالاترین دوره آموزشی در سطح تحصیلات تکمیلی برای رشته‌ها و گرایش‌های مرتبط با رشته هنرهای رایانه‌ای و چندرسانه‌ای در نظام آموزش عالی است. در سرفصل دکتری هنرهای رایانه‌ای چهار جنبه مهم هنرهای رایانه‌ای شامل فلسفه و چیستی هنرهای رایانه‌ای، جنبه‌های هنری تولید آثار هنرهای رایانه‌ای، ابعاد فرهنگی و اجتماعی منطبق با تعالیم اسلامی و درنهایت جنبه اقتصاد هنرهای رایانه‌ای موردتوجه قرارگرفته است.دانش‌آموختگان رشته هنرهای رایانه‌ای این توانایی را خواهند داشت که به‌عنوان نظریه‌پرداز حوزه هنرهای رایانه‌ای وارد عمل شوند و همچنین توانایی تجزیه‌وتحلیل انواع هنرهای رایانه‌ای، توانایی ارائه مشاوره و راهنمایی و آموزش از دیگر توانایی‌های دانش‌آموختگان این رشته است. تعامل انسان و رایانه در هنرهای تعاملی، هنر هوش مصنوعی و تمهیدات صوتی و بصری هنرهای رایانه‌ای از نمونه دروس ارائه‌شده در این دوره است. در درس «طراحی هنرهای رایانه‌ای» تفکر طراحی برای هنرهای رایانه‌ای و روش‌های خلاقیت و ایده پردازی برای هنرهای رایانه‌ای موردتوجه قرار می‌گیرد.
کارشناسی پیوسته چندرسانه‌ای، هنرهای نمایشی، هنر و معماری
با توجه به پیشرفت جهانی هنر چندرسانه‌ای، تربیت افراد متخصص برای استفاده از فرصت‌ها و مقابله با چالش‌های جهانی‌سازی در این زمینه ضروری است. کارشناسی چندرسانه‌ای یک دوره بین‌رشته‌ای است که بر فعالیت‌های عملی دانشجویان تمرکز دارد و مهارت‌های طراحی و تولید محصولات هنری چندرسانه‌ای را به آن‌ها آموزش می‌دهد. هدف اصلی ترکیب مباحث نظری و رویکردهای هنری -رایانه‌ای برای اجرای پروژه‌های کاربردی است. دروس این برنامه چند جریان اصلی شامل کسب مهارت‌های طراحی هنری، کسب مهارت‌های طراحی رایانه‌ای و اجرای پروژه‌های انتخابی بر اساس علایق دانشجویان را پوشش می‌دهند. برنامه‌نویسی مبتدی و پیشرفته، گرافیک رایانه‌ای، متحرک‌سازی، طراحی واقعیت مجازی ۱ تا ۴ و هوش مصنوعی از نمونه دروس این رشته هستند. دروس طراحی واقعیت مجازی ۳ و ۴ به سرفصل‌های مرتبط با ساخت یک بازی ویدئویی یعنی آشنایی با موتورهای بازی‌سازی، متدولوژی‌های ساخت بازی، اصول بازی‌سازی سه‌بعدی و آنلاین و امثالهم می‌پردازند. دانشگاه خوارزمی تهران و دانشگاه هنر اسلامی تبریز از نهادهای برگزارکننده این دوره هستند.
کارشناسی ارشد ناپیوسته تصویر متحرک، هنرهای تجسمی، هنر و معماری
هنر پویانمایی یا تصویر متحرک در تمام بازی‌های ویدئویی قابل‌مشاهده است. به‌واسطه متحرک‌سازی و جان بخشیدن به اشیاء درون بازی است که آن‌ها شخصیت یافته، در جهان بازی حرکت می‌کنند و همذات پنداری بازیکن با کاراکترهای درون بازی را میسر می‌کنند. متحرک‌سازی دربازی‌های ویدئویی در اصول با پویانمایی مشترک است اما در عمل تفاوت‌هایی را نیز شامل می‌شود. درحالی‌که محصولات پویانمایی کلاسیک از پیش رندر شده و داستان مشخصی را بیان می‌کنند بازی‌های ویدئویی محصولات تعاملی هستند که در برابر ورودی‌های مختلف کاربران می‌بایست انیمیشن‌های مختلفی را اجرا کنند. دروس رشته تصویر متحرک در مقطع کارشناسی ارشد شامل کارگاه‌های تصویر متحرک، فیلم‌نامه‌نویسی تصویر متحرک، تولید، صدا و آشنایی با موسیقی و روانشناسی هستند. در درس «طراحی»، قواعد پرسپکتیو، طراحی رفتار و چهره و طراحی محیط موردتوجه قرار می‌گیرد.
کارشناسی ارشد ناپیوسته تصویرسازی، هنرهای تجسمی، هنر و معماری
امروزه تصویر مانند کلام، حامل پیام و معانی خاصی است که مخاطب عام و خاص دارد و بهره‌گیری از قابلیت‌های آن، نیازمند درک سواد بصری و توانمندی‌هایی است که با آموزش مبانی و اصول آن، قابل‌انتقال است. برنامه درسی کارشناسی ارشد تصویرسازی این مفاد را شرح می‌دهد. هرچند دانشجویان دوره کارشناسی ارشد عموماً به دلیل کوتاه بودن دوره و مشغله‌های مختلف، امکان تمرکز بر روی ارتقاء مهارت‌های عملی را ندارند، اما بااین‌حال تلاش شده آن‌ها تا حد امکان درگیر کار عملی و همچنین آمادگی برای نگارش متن‌های پژوهشی در قالب پایان‌نامه شوند و بتوانند پس از فراغت از تحصیل نیازهای متعدد تولید تصویر را در جامعه برطرف کنند یا به آموزش و پژوهش در این عرصه مشغول شوند و کمبود منابع تخصصی را جبران نمایند. فنون و تکنیک‌های تصویرسازی، طراحی شخصیت، طراحی کمیک استریپ و تصویرسازی در رسانه‌های نوین از دروس ارائه‌شده در این رشته دانشگاهی است. طراحی شخصیت در تصویرسازی یکی از ارکان مهم این هنر در کنار طراحی فضا است و در بسیاری از زیرشاخه‌های تصویرسازی نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای دارد. طراحی شخصیت نه‌تنها در متون داستانی و برای کودکان و نوجوانان کاربرد دارد بلکه در رویکردهای گوناگون تصویرسازی نظیر تصویرسازی تبلیغاتی و مطبوعاتی نیز عملکرد خاص خود را دارد. طراحی شخصیت‌های درون بازی با توجه به ویژگی‌های مختلف آن‌ها از توانمندی‌های دانش‌آموختگان این رشته است.
کارشناسی پیوسته تلویزیون و هنرهای دیجیتال، هنرهای نمایشی، هنر و معماری
دوره کارشناسی تلویزیون و هنرهای دیجیتالی یکی از دوره‌های آموزش عالی است که به‌منظور آموزش و تربیت نیروی انسانی موردنیاز در تولید برنامه‌های تلویزیونی سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران برنامه‌ریزی‌شده است. هدف از برنامه‌ریزی دوره کارشناسی تلویزیون و هنرهای دیجیتالی، پرورش نیروی تفکر خلاق دانشجویان بر اساس بینش اسلامی، آگاهی‌های تخصصی و مهارت‌های آن‌ها در زمینه گرافیک تلویزیونی و رایانه‌ای و همچنین انیمیشن رایانه‌ای برای مشارکت در برنامه‌های متنوع تلویزیونی ازجمله برنامه‌های خبری و نمایشی است که تحت عنوان همین رشته در دانشکده صداوسیما جمهوری اسلامی ایران انجام می‌گیرد. مبانی ارتباطات، تاریخ تلویزیون و فناوری‌های رسانه‌ای جدید، طراحی، عکاسی، مبانی سایبر مدیا، جلوه‌های بصری و انیمیشن دیجیتال و تعاملی و زیبایی‌شناسی هنرهای دیجیتال از موارد درسی این رشته است. درس «انیمیشن تعاملی» آشنایی با نحوۀ ساخت انیمیشن‌های دوبعدی تعاملی و هوشمند جهت بازی‌های رایانه‌ای و ساخت نرم‌افزارهای چندرسانه‌ای را شامل می‌شود. چگونگی پیاده‌سازی و کنترل یک بازی دوبعدی تعاملی، نحوه تولید و پیاده‌سازی یک نرم‌افزار آموزشی چندرسانه‌ای و چگونگی تولید انیمیشن‌های هوشمند از سرفصل‌های این درس است.
کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته ادبیات نمایشی، هنرهای نمایشی، هنر و معماری
ادبیات ایران در پیشینه غنی خود قابلیت‌های متعددی را جهت تبدیل به متون نمایشی آشکار می‌کند ادبیات نمایشی واسطه‌ای بین ادبیات و صحنه نمایش محسوب می‌شود و رشته‌ای است که در عین جایگیری در گروه هنرهای نمایشی، از منظر ادبیات نیز دارای جایگاهی تعریف‌شده است. ازاین‌جهت، این رشته هم حاوی رویکردی ادبی و هم حاوی رویکردی نمایشی است. رشته ادبیات نمایشی ضمن پرداختن به سنت‌ها و تاریخ ادبیات نمایشی در ایران و جهان، به اصول و فنون و شیوه‌های نگارش متون دراماتیک می‌پردازد. هدف از تدوین این رشته، تربیت نیروی متخصصی است که ضمن نگارش نمایشنامه‌ها و دیگر اشکال ادبیات نمایشی در حوزه فرهنگ پارسی، بتوانند در حوزه نقد، تحلیل و پژوهش نیز به کار بپردازند. آشنایی بافرهنگ و ادبیات عامه، مبانی کارگردانی، اصول و فنون نمایشنامه‌نویسی، داستان‌نویسی و فیلم‌نامه‌نویسی از دروس ارائه‌شده در این رشته دانشگاهی است. شناخت اصول و فنون اقتباس، نقد نمایشنامه با رویکرد روان‌شناختی، شناخت تم، سبک، ژانر، نظرات ارسطو در باب درام، تمرین نمایشنامه‌نویسی بر مبنای متون تعزیه، نقالی و پرده‌خوانی از مواردی است که دانشجویان این رشته با آن مواجه می‌شوند.
سایر رشته‌های مرتبط با بازی‌های ویدئویی در شاخه هنر و معماری شامل موارد زیر است:
- کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته سینما، هنرهای نمایشی، هنر و معماری
- کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته آهنگسازی، موسیقی، هنر و معماری
- کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی طراحی صنعتی، معماری، هنر و معماری
- کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی فلسفه هنر، هنرهای کاربردی، هنر و معماری
- کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی پژوهش هنر، هنرهای کاربردی، هنر و معماری
- دکتری تخصصی هنرهای تجسمی، هنرهای تجسمی، هنر و معماری
- کارشناسی ارشد ناپیوسته هنرهای رایانه‌ای گرایش طراحی شبیه‌ساز هوشمند، هنرهای کاربردی، هنر و معماری
- کارشناسی ارشد ناپیوسته هنرهای رایانه‌ای گرایش هنرهای چندرسانه‌ای، هنرهای کاربردی، هنر و معماری
- کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته ارتباط تصویری، هنرهای تجسمی، هنر و معماری
- کارشناسی ارشد ناپیوسته تهیه‌کنندگی پویانمایی، هنرهای نمایشی، هنر و معماری
- کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته تولید سیما، هنرهای نمایشی، هنر و معماری
- کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته عکاسی، هنرهای تجسمی، هنر و معماری
- کارشناسی ارشد ناپیوسته فلسفه رسانه، هنرهای کاربردی، هنر و معماری
- کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته مجسمه‌سازی، هنرهای تجسمی، هنر و معماری
- کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته نقاشی، هنرهای تجسمی، هنر و معماری
- کارشناسی ارشد ناپیوسته کارگردانی نمایش، هنرهای نمایشی، هنر و معماری
- کارشناسی پیوسته کارگردانی تلویزیون، هنرهای نمایشی، هنر و معماری
- کارشناسی پیوسته موسیقی، موسیقی، هنر و معماری
- کارشناسی پیوسته کارگردانی، هنرهای نمایشی، هنر و معماری
- کارشناسی پیوسته گرافیک، هنر، فنی و حرفه‌ای
- کارشناسی ناپیوسته انیمیشن دیجیتال، هنر، فنی و حرفه‌ای
- کارشناسی ناپیوسته نقاشی، هنر، فنی و حرفه‌ای
- کارشناسی ناپیوسته هنرهای دیجیتال گرایش گرافیک متحرک، فرهنگ و هنر، علمی و کاربردی
- کارشناسی ناپیوسته کارشناسی حرفه‌ای نقاشی – نقاشی رایانه‌ای، فرهنگ و هنر، علمی و کاربردی
- کارشناسی ناپیوسته کارشناسی حرفه‌ای هنرهای نمایشی سنتی و آیینی، فرهنگ و هنر، علمی و کاربردی
- کارشناسی ناپیوسته کارشناسی حرفه‌ای انیمیشن- کارگردانی، فرهنگ و هنر، علمی و کاربردی
- کارشناسی ناپیوسته کارشناسی حرفه‌ای مدیریت امور هنری، فرهنگ و هنر، علمی و کاربردی
- کارشناسی ناپیوسته کارشناسی حرفه‌ای خبرنگاری- اجتماعی و فرهنگی، فرهنگ و هنر، علمی و کاربردی
- کارشناسی ناپیوسته کارشناسی حرفه‌ای روابط عمومی- امور رسانه، فرهنگ و هنر، علمی و کاربردی
- کارشناسی ناپیوسته کارشناسی حرفه‌ای سینما - تصویرسازی، فرهنگ و هنر، علمی و کاربردی
- کارشناسی ناپیوسته کارشناسی حرفه‌ای سینما – کارگردانی، فرهنگ و هنر، علمی و کاربردی
- کارشناسی ناپیوسته گرافیک، هنر، فنی و حرفه‌ای
- کاردانی پیوسته انیمیشن، هنر، فنی و حرفه‌ای
- کاردانی پیوسته طراحی صنعتی، صنعت، علمی و کاربردی
- کاردانی پیوسته فتوگرافیک عکاسی، هنر، فنی و حرفه‌ای
- کاردانی پیوسته فتوگرافیک گرافیک، هنر، فنی و حرفه‌ای
- کاردانی پیوسته فیلم‌سازی – نقاشی متحرک، فرهنگ و هنر، علمی و کاربردی
- کاردانی پیوسته فیلم‌سازی – کمک کارگردانی، فرهنگ و هنر، علمی و کاربردی
- کاردانی پیوسته نقاشی، هنر، فنی و حرفه‌ای
- کاردانی ناپیوسته کاردانی حرفه‌ای خبرنگاری، فرهنگ و هنر، علمی و کاربردی
- کاردانی ناپیوسته کاردانی حرفه‌ای سینما – جلوه‌های ویژه، فرهنگ و هنر، علمی و کاربردی
- کاردانی ناپیوسته کاردانی حرفه‌ای نقاشی، فرهنگ و هنر، علمی و کاربردی
- کاردانی ناپیوسته کاردانی حرفه‌ای هنرهای تجسمی – عکاسی، فرهنگ و هنر، علمی و کاربردی
رشته‌های مرتبط با بازی‌های ویدئویی در شاخه رسانه و علوم انسانی و اجتماعی
کارشناسی ارشد ناپیوسته جرم یابی دیجیتال، حقوق، علوم انسانی
جرم یابی دیجيتال به‌عنوان یک دانش میان‌رشته‌ای تمرکز بر گردآوری، شناسایی، مستندسازی و تحليل شواهد و ادله دیجيتال مرتبط با رویدادهای واقع در شبکه‌های کامپيوتری یا ابزارهای الکترونيکی نظير کامپيوتر، تلفن‌های همراه هوشمند و غيرهوشمند دارد. دانشجویان این رشته از طریق آزمون ورودی و از بين دانش‌آموختگان کارشناسی مهندسی کامپيوتر یا رشته‌های مرتبط با آن مطابق با ضوابط وزارت علوم، تحقيقات و فناوری انتخاب می‌شوند. اصول جرم یابی دیجیتال و جرم یابی دیجیتال پیشرفته، قوانین اینترنت و فضای سایبری و حقوق رایانه و ارتباطات جدید ازجمله دروس ارائه‌شده در این رشته هستند. قوانین مرتبط با کپی‌رایت، ثبت اختراع و پول‌شویی در اینترنت از مواردی است که در درس «حقوق اینترنت و فضای سایبری» مطرح می‌شوند.
کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته، روزنامه‌نگاری، فرهنگ، ارتباطات و رسانه، علوم اجتماعی
در سرفصل این رشته چنین می‌خوانیم که روزنامه‌نگاری یکی از رشته‌های کاربردی علوم ارتباطات است. آموزش این رشته در سطح کارشناسی در دانشگاه‌های جهان سابقه‌ای نزدیک به بیش از یک قرن دارد و تدریس دوره کارشناسی آن در ایران از سال ۱۳۴۶ آغاز شد. تاکنون دانشجویان بسیاری از این رشته فارغ‌التحصیل شده و در مراکز خبری و سازمان‌های رسانه‌ای به فعالیت حرفه‌ای مشغول شده‌اند. تربیت کارشناسان متخصص در ای رشته می‌تواند به نیاز کشور به متخصصان روزنامه‌نگاری برای خدمت در سازمان‌های رسانه‌ای و مراکز خبری (اعم از مطبوعات، رادیو و تلویزیون، خبرگزاری‌ها و رسانه‌های اجتماعی و ...) در بخش‌های دولتی، خصوصی و تعاونی و همچنین دفاتر فرهنگی و مطبوعاتی نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور پاسخ دهد. شیوه‌های نوین روزنامه‌نگاری تحقیقی، روزنامه‌نگاری سایبر، مطالعات رسانه‌های جدید، تحلیل محتوای کمی پیام‌های رسانه‌ای، ویراستاری و مدیریت اخبار از نمونه درس‌های ارائه‌شده در این رشته هستند.
کارشناسی ارشد ناپیوسته، روزنامه‌نگاری رادیو و تلویزیون، فرهنگ، ارتباطات و رسانه، علوم اجتماعی
پیش‌ازاین بیشتر برنامه‌های آموزش روزنامه‌نگاری و ارتباطات، مبتنی بر آموزش در حوزه روزنامه‌نگاری چاپی و سنتی بوده است؛ اما عرصه اطلاع‌رسانی با تحولات عمده‌ای روبه‌رو بوده و توسعه فناوری‌های نوین، امکان فرایند جمع‌آوری، تولید، دریافت، انتقال و انتشار اخبار و اطلاعات را بسیار سریع‌تر کرده است. نیاز به پرورش نیروی انسانی متخصص در رسانه‌های دیداری-شنیداری به نسبت رسانه‌های دیگر که در فضای رقابتی تخصصی با رسانه‌های مشابه قرار دارد، بیش‌ازپیش احساس می‌شود. امروزه وقتی از رسانه‌های دیداری-شنیداری سخن به میان می‌آید، نگاه تنها به سازمان صداوسیما محدود نمی‌شود. درنتیجه، نهادهای متقاضی فارغ‌التحصیلان این رشته علاوه بر سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، شامل شبکه‌ها و رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر اینترنتی، خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی، کسب‌وکارهای دارای واحدهای تولید محتوا و غیره هستند. این رشته آموزشی به جمع‌آوری و تولید خبر برای رسانه‌های دیداری شنیداری توجه دارد. روزنامه‌نگاری چندرسانه‌ای، فناوری‌های نوین در رسانه‌های خبری و پوشش خبری رسانه‌های بین‌المللی ازجمله دروس ارائه‌شده در این رشته هستند. در «خبرنویسی پیشرفته»، فراگیری مهارت‌های خبرنویسی و درک اخبار، شناخت عناصر متن، تصویر و صوت در روایتگری خبر و شناخت سبک‌های نوین خبری موردتوجه قرار می‌گیرد. آشنایی با نریشن، تدوین، گرافیک گزارش، تحلیل گزارش‌ها و اسناد و مدارک، اخلاق حرفه‌ای در گزارش تحقیقی و آشنایی با موتورهای جستجو از دیگر مواردی است که فارغ‌التحصیلان این رشته خواهند آموخت.
سایر رشته‌های مرتبط با بازی‌های ویدئویی در حوزه رسانه و علوم انسانی و اجتماعی موارد زیر است:
- کارشناسی ارشد ناپیوسته و دکتری تخصصی حکمرانی علم، فناوری و نوآوری، بینا رشته‌ای، علوم انسانی
- کارشناسی ارشد ناپیوسته و دکتری تخصصی مدیریت رسانه، فرهنگ, ارتباطات و رسانه، علوم اجتماعی
- دکتری تخصصی فرهنگ و ارتباطات، فرهنگ ارتباطات و رسانه، علوم اجتماعی
- کارشناسی ارشد ناپیوسته مدیریت فناوری گرایش نوآوری، مدیریت، علوم انسانی
- کارشناسی ارشد ناپیوسته مطالعات فرهنگی، علوم اجتماعی، علوم اجتماعی
- کارشناسی ارشد ناپیوسته مطالعات فرهنگی و رسانه، فرهنگ, ارتباطات و رسانه، علوم اجتماعی
- کارشناسی ارشد ناپیوسته پژوهش علوم اجتماعی، علوم اجتماعی، علوم اجتماعی
- کارشناسی ارشد ناپیوسته حقوق مالکیت فکری، حقوق، علوم انسانی
- کارشناسی پیوسته مدیریت فرهنگی و هنری، مدیریت، علوم انسانی
- کارشناسی پیوسته مدیریت کسب‌وکار، مدیریت، علوم انسانی
- کارشناسی ناپیوسته آینده‌پژوهی صنایع فرهنگی، فرهنگ و هنر، علمی و کاربردی
رشته‌های مرتبط با بازی‌های ویدئویی در شاخه علوم شناختی و روانشناسی
کارشناسی ارشد ناپیوسته علوم شناختی گرایش طراحی و خلاقیت، بینا رشته‌ای، هنر و معماری
منظور از علوم شناختی، دانش‌های استوار بر کشف و فهم توانایی‌های شناختی انسان در ادراک و تعامل با محیط طبیعی و انسانی است که ازجمله دانش‌هایی همچون عصب‌شناسی شناختی و روانشناسی شناختی را در برمی‌گیرد. منظور از طراحی و خلاقیت، آشنایی با اصول و چارچوب‌های طراحی خلاق است. در این رشته تأکید بر پیوند میان پژوهش‌ها و دستاوردهای علوم شناختی و خلاقیت هنری است تا دانش‌آموختگان این رشته بتوانند دستاوردهای علوم شناختی را در زمینه طراحی صنعتی و ابزار کاربردی به کار بگیرند. فراهم‌سازی زمینه‌های لازم برای مطالعه و پژوهش در زمینه طراحی و خلاقیت از دیدگاه علوم شناختی و پرورش پژوهشگر در زمینه طراحی و خلاقیت از دیدگاه علوم شناختی از اهداف احداث این رشته هستند. دانش‌آموختگان این رشته می‌توانند در همه مشاغل طراحی صنعتی، معماری، گرافیک و غیره که با طراحی و خلاقیت سروکار دارد فعالیت کنند. تفاوت این رشته با رشته‌های سنتی طراحی، در رویکرد علوم شناختی آن است که بامطالعه مغز و کارکردهای شناختی آن نگاه جدیدی را در تولیدات هنری فراهم ساخته است. مبانی علوم شناختی، مبانی هنرهای تجسمی، روش‌شناسی طراحی، هوش مصنوعی، طراحی و خلاقیت ازجمله دروس این رشته هستند. کلیات هوش مصنوعی، هوش مصنوعی و زیبایی‌شناسی، طراحی دیجیتال و طراحی الکترونیک ازجمله موارد مطرح‌شده در سرفصل‌های درس «هوش مصنوعی، طراحی و خلاقیت» هستند.
سایر رشته‌های مرتبط با بازی‌های ویدئویی در حوزه علوم شناختی و روانشناسی موارد زیر است:
- کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی علوم شناختی - روانشناسی گرایش روانشناسی شناختی، بینا رشته‌ای، علوم انسانی
- دکتری تخصصی علوم شناختی گرایش رایانش و هوش مصنوعی، بینا رشته‌ای، علوم انسانی
- دکتری تخصصی علوم شناختی گرایش مغز و شناخت، بینا رشته‌ای، علوم انسانی
- کارشناسی ارشد ناپیوسته علوم شناختی گرایش رسانه، بینا رشته‌ای، علوم اجتماعی
- کارشناسی ارشد ناپیوسته، علوم شناختی گرایش مطالعات نظری هنر، بینا رشته‌ای، هنر و معماری
در این مطلب سعی شد به مهم‌ترین رشته‌های دانشگاهی مرتبط به بازی‌های ویدئویی در ایران پرداخته شود. برای مشاهده سرفصل رشته های آموزشی می توانید به منبع اصلی این مقاله یعنی سایت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مراجه کنید.