بن‌بست در خرید اکتیویژن بلیزارد توسط مایکروسافت؛ آیا این پایان کار است؟

حدود ۱۶ ماه قبل بود که خبری غافلگیرکننده و عجیب، صنعت بازی را به لرزه درآورد؛ خبری که حکایت از تصمیم مایکروسافت برای خریداری شرکت اکتیویژن بلیزارد داشت تا به این ترتیب یکی از غول‌های این صنعت که صاحب تعدادی از محبوب‌ترین IPهای دنیای بازی است، به زیرمجموعه مایکروسافت تبدیل شود.

البته مایکروسافت پیش از آن هم دست به خریداری استودیوهای مختلفی در سال‌های اخیر زده بود، از جمله زنیمکس مدیا، مادر شرکت بتسدا که به مبلغ ۷.۵ میلیارد دلار توسط مایکروسافت خریداری شده بود. ولی حتی این رقم عظیم هم در مقایسه با توافق مایکروسافت با اکتیویژن بلیزارد، عددی جمع و جور محسوب می‌شد، چرا که این بار خبر از قراردادی ۶۸.۷ میلیارد دلاری به گوش رسیده بود؛ رقمی که در نگاه اول حتی تصور آن هم دشوار است، ولی برای شرکتی که درکنار IPهایی چون وارکرفت (Warcraft)، دیابلو (Diablo) و استارکرفت (StarCraft) دارای یکی از عظیم‌ترین IPهای صنعت بازی یعنی کال آو دیوتی (Call of Duty) است و در عین حال زیرمجموعه بزرگی به نام کینگ را هم با بازی بسیار محبوب کندی کراش ساگا (Candy Crush Saga) در اختیار دارد، شاید خیلی هم غیرمنطقی نباشد.

از همان روزها مشخص بود که پروسه خریداری اکتیویژن بلیزارد توسط مایکروسافت، به‌سادگی توافق‌های قبلی نخواهد بود و به علت ابعاد خاص قرارداد، مدت‌ها طول می‌کشد. بااین‌حال اکثر افراد تصور می‌کردند که درنهایت مایکروسافت بدون درگیری خاصی موفق به پشت سر گذاشتن بخش‌های مختلف این پروسه خواهد شد و تا مدتی دیگر شاهد اضافه شدن بازی‌های فراوانی به فهرست آثار این شرکت و البته سرویس محبوب آن یعنی گیم پس خواهیم بود.

ولی به تدریج مشخص شد که اوضاع خیلی هم سریع پیش نمی‌رود و کم‌کم مسائل و مشکلاتی پیش روی مایکروسافت قرار گرفت؛ موانعی که هم از سمت نهادها و مراجعی ایجاد می‌شد که باید چنین توافق‌هایی را به رسمیت بشناسند و هم از طرف شرکت‌های رقیب مثل سونی. ولی باز هم خیلی‌ها تصور می‌کردند که مشکلات سر راه مایکروسافت برطرف می‌شوند و فاصله چندانی تا تأیید قرارداد نداریم، تا اینکه شوک بزرگ از راه رسید و مطلع شدیم که سازمان رقابت و بازارهای بریتانیا (CMA) جلوی این توافق را گرفته است؛ موضوعی که تا حد زیادی باعث ناامیدی خیلی‌ها نسبت به آینده این توافق شده و کار را به‌شدت برای مایکروسافت سخت کرده است.

در ادامه نگاهی داریم به پروسه‌ای که مایکروسافت طی کرده و اتفاقاتی که در این ما‌ه‌ها رخ داده است؛ از واکنش نهادهای مختلف تا شرکت‌های فعال در صنعت بازی و آینده احتمالی قرارداد.

قرارداد خرید اکتیویژن بلیزارد توسط مایکروسافت به قدری عظیم بوده که طبیعی است مراحل قانونی زیادی را هم به‌دنبال داشته باشد؛ پروسه‌ای که شامل بخش‌های مختلفی می‌شود و هم با نهادهای زیادی سر و کار دارد و هم با شرکت‌های مختلف.

مایکروسافت برای نهایی کردن این قرارداد، باید تأیید نهادها و سازمان‌های تنظیمات مقررات یا به اصطلاح رگولاتوری‌های متعددی را بگیرد؛ نهادهایی که در نقاط مختلف دنیا به بررسی این قرارداد می‌پردازند و سه مورد از آن‌ها اهمیت بیشتری نسبت به سایرین دارند:

• کمیسیون تجارت فدرال (FTC): نهادی مستقل در ایالات متحده آمریکا که کار خود را از سال ۱۹۱۴ آغاز کرده است و در راستای حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان، اجرای قانون رقابت، ایجاد شرایط مناسب برای فعالیت شرکت‌ها و جلوگیری از بیش از حد بزرگ شدن یک شرکت و سایه انداختن آن روی سایرین فعالیت می‌کند.
• کمیسیون اروپا (EC): این کمیسیون که در سال ۱۹۵۸ شکل گرفته است، از مهم‌ترین نهادهای اجرایی اتحادیه اروپا محسوب می‌شود که ۲۷ عضو ارشد (به تعداد کشورهای عضو اتحادیه اروپا) و ده‌ها هزار کارمند دارد و از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که یکی از این بخش‌ها هم وظیفه نظارت بر قراردادهای تجاری بزرگ را برعهده دارد.
• سازمان رقابت و بازارها (CMA): سازمان تنظیم مقرراتی که در بریتانیا واقع شده است و به بررسی قراردادهای تجاری می‌پردازد تا از مواردی که حالت ضد رقابتی دارند، جلوگیری کند. عمر این نهاد به مراتب کمتر از دو مورد قبلی است و فعالیت آن در قالب امروزی، از سال ۲۰۱۳ شروع شده است.

البته رگولاتوری چین با نام اداره دولتی تنظیم بازار چین (SAMR) نیز اهمیت خاص خود را دارد، ولی بعید به نظر می‌رسد مایکروسافت نگرانی‌ای بابت آن داشته باشد. این نهاد که نظر خود را طی هفته‌های آینده اعلام خواهد کرد، طبق پیش‌بینی‌ها احتمالاً نظر مثبتی در این زمینه خواهد داشت. این احتمال وقتی پررنگ‌تر می‌شود که بدانیم شرکت تنسنت (Tencent) به‌عنوان غول چینی صنعت بازی هم موافق خریداری اکتیویژن بلیزارد توسط مایکروسافت است.

به‌دلیل اهمیت بالای قرارداد مایکروسافت با اکتیویژن بلیزارد، علاوه‌بر نهادهای مهم آمریکا، اروپا و چین با نهادها و رگولاتوری‌های دیگری هم سر و کار داریم که در گوشه و کنار دنیا به بررسی این قرارداد می‌پردازند. تا امروز نهادهای مربوط‌به کشورهایی مثل ژاپن، برزیل، صربستان، عربستان سعودی و اوکراین به سراغ تأیید این قرارداد رفته‌اند و کشورهایی مثل کره جنوبی و نیوزیلند باقی مانده‌اند که در آینده نزدیک نظر خود را اعلام خواهند کرد.

در طول ماه‌های گذشته، هر سه نهاد بزرگ یعنی EC، FTC و CMA در موارد مختلف با مایکروسافت درگیر شده‌اند و انتقادات زیادی نسبت به این قرارداد داشته‌اند. FTC بارها به شکل‌های مختلف مخالفت خود را با این قرارداد اعلام کرده و از این گفته است که خریداری اکتیویژن بلیزارد می‌تواند باعث کاهش دسترسی مخاطبان بازی‌های این شرکت به این آثار محبوب شود و در زمینه پردازش ابری هم باعث قدرت گرفتن بیش از حد مایکروسافت خواهد شد.

FTC همچنین به خرید بزرگ قبلی مایکروسافت یعنی زنیمکس/بتسدا اشاره کرده است؛ خریدی که مایکروسافت آن را به معنای محدودیت دسترسی به بازی‌ها نمی‌دانست، ولی بعدها این حرف خود را زیر پا گذاشت و شاهد عدم عرضه بازی‌های بتسدا برای پلتفرم‌هایی مثل پلی استیشن بوده‌ایم. پافشاری FTC روی مشکلات این قرارداد و درگیری آن‌ها با مایکروسافت در حدی بوده که حتی تا مرحله دادگاهی شدن ماجرا هم پیش رفته است، ولی هنوز برای قضاوت نهایی در این زمینه زود است و باید بیشتر صبر کرد و دید که جریان FTC به کجا می‌رسد و آیا مایکروسافت توانایی پیروزی بر آن‌ها را دارد یا خیر.

EC نیز هرچند شاید در حد FTC مخالفت سفت و سخت خود را با این ماجرا اعلام نکرده باشد، ولی نگرانی‌هایی در این زمینه دارد؛ مخصوصاً در ارتباط با مجموعه کالاف دیوتی و احتمال انحصارگرایی مایکروسافت در مورد آن که باعث کاهش دسترسی کاربران سایر پلتفرم‌ها به این مجموعه پُرطرفدار می‌شود.

دراین‌میان CMA هم از ابتدا انتقادات زیادی به قرارداد داشت و ایرادات مختلفی به قدرت گرفتن مایکروسافت در زمینه پردازش ابری و استفاده از IP محبوب کالاف دیوتی می‌گرفت. آن‌ها حتی تا جایی پیش رفتند که پیشنهاد دادند اکتیویژن بلیزارد بدون کالاف دیوتی به‌دست مایکروسافت بیفتد! یعنی در نظر داشتند که یکی از مهم‌ترین بخش‌های قرارداد که مایکروسافت توجه ویژه‌ای به آن دارد را حذف کنند و کالاف دیوتی به‌طور جداگانه به مسیر خود ادامه دهد! درنهایت هم که به‌تازگی شاهد مخالفت کامل CMA با قرارداد بودیم و اصلی‌ترین علت آن، احتمال قدرت گرفتن مایکروسافت در زمینه پردازش ابری تا اندازه‌ای است که سایر شرکت‌ها توانایی مقابله با آن را نداشته باشند.

درکنار این نهادها و رگولاتوری‌ها، مایکروسافت باید نظر شرکت‌های مختلف را هم جلب کند؛ شرکت‌هایی که هرکدام در زمینه‌ای با مایکروسافت رقابت دارند و خرید اکتیویژن بلیزارد ممکن است روی عملکرد آن‌ها هم تأثیر بگذارد و بنابراین باید نظر مثبت خود را نسبت به این موضوع اعلام کنند. البته این قضیه هم به‌نوعی زیرمجموعه مورد قبلی محسوب می‌شود و نظر مساعد این شرکت‌ها، نقش اساسی در تأیید قرارداد توسط نهادهای بزرگ‌تر دارد.

این بخش از پروسه توافق هم با ماجراهای جالبی همراه بوده است. مایکروسافت تا امروز موفق به جلب رضایت تعدادی از شرکت‌های فعال در زمینه پردازش ابری شده است؛ از انویدیا که با جیفورس ناو (GeForce Now) به فعالیت در این زمینه می‌پردازد تا نمونه‌هایی مثل بوستروید (Boosteroid) و Ubitus. موافقت با این شرکت‌ها هم بیشتر در قالب قراردادهای ۱۰ ساله بوده است که به آن‌ها اجازه می‌دهد به مدت یک دهه از آثاری مثل کالاف دیوتی در سرویس‌های خود استفاده کنند.

ولی موضوع در ارتباط با شرکت‌های فعال در صنعت کنسول، کمی جالب‌تر است. از ابتدا هم انتظار می‌رفت که سونی به‌عنوان رقیب مایکروسافت در دنیای کنسول‌ها، به‌شدت بابت از دست دادن کالاف دیوتی ناراضی باشد ولی شاید کمتر کسی تصور می‌کرد که پای نینتندو هم به ماجرا باز شود.

سونی از همان روزهای اول با تمام قوا وارد ماجرا شد و مخالفت خود را با این قرارداد اعلام کرد. این مخالفت که کم و بیش روی تصمیم بعضی از نهادها و مخصوصاً FTC نیز تأثیرگذار بوده، بیش از هر چیز با بحث کالاف دیوتی در ارتباط است و سونی به‌عنوان شرکتی که در این سال‌ها شریک اصلی اکتیویژن در رابطه با بازاریابی کالاف دیوتی بوده و سودی نجومی بابت فروش این بازی‌ها روی پلی استیشن و درآمد عظیم بابت بسته‌های الحاقی و پرداخت‌های درون برنامه‌ای داشته است، تمام تلاش خود را به خرج می‌دهد تا جلوی این قرارداد را بگیرد.

موضوع برای سونی در حدی اهمیت دارد که حتی شاهد نوعی خودزنی از طرف مسئولان این شرکت بوده‌ایم و آن‌ها تا جایی پیش رفتند که گفتند ادامه مسیر پلی استیشن بدون کالاف دیوتی بسیار دشوار خواهد بود و درآمد حاصل از بازی‌های فرست‌پارتی سونی در حدی نیست که به این شرکت امکان سرمایه‌گذاری روی تولید بازی‌های بیشتر را به اندازه این سال‌ها بدهد.

البته سونی تنها شرکتی نبوده که در راه رسیدن به اهداف خود دست به خودزنی زده و مایکروسافت هم کارهای مشابهی انجام داده است. آن‌ها تا امروز چندین بار به تسلط سونی روی صنعت بازی اشاره کرده‌اند و از فاصله زیاد خود با این شرکت گفته‌اند. اوضاع در حدی است که حتی شاهد نمایش نمودارهایی از طرف مسئولان مایکروسافت بوده‌ایم که حکایت از اختلاف نجومی بین این دو برند دارد، تا شاید دل مسئولان برای مایکروسافت بسوزد و نگرانی‌ها را کنار بگذارند و زودتر موافقت خود را با این قرارداد اعلام کنند.

همچنین مایکروسافت به این قضیه اشاره کرده است که حتی بعد از خریداری اکتیویژن بلیزارد نیز از رتبه سوم در فهرست بزرگ‌ترین شرکت‌های صنعت بازی فراتر نخواهد رفت و همچنان پایین‌تر از تنسنت و سونی قرار می‌گیرد. بنابراین نهادهای مربوطه نباید بابت نفوذ بیش از حد مایکروسافت در صنعت بازی نگران باشند.

اشاره مایکروسافت به سهم ۲۰٪‌ ایکس باکس دربرابر ۸۰٪‌ پلی استیشن در منطقه اقتصادی اروپا و پنج برابر بودن تعداد انحصاری‌های پلی استیشن نسبت به ایکس باکس

یکی از بحث‌های جالب هم به زمانی برمی‌گشت که مایکروسافت خبر از تصمیم خود برای ثبت قراردادی ۱۰ ساله با سونی داد تا به مدت یک دهه، بازی‌های کالاف دیوتی را برای پلی استیشن عرضه کند. یک دهه اصلاً زمان کمی نیست و اگر آغاز آن را مثلاً از سال ۲۰۲۴ در نظر بگیریم، درنهایت به سال ۲۰۳۴ می‌رسیم و زمانی است که نه‌تنها عمر پلی استیشن 5 به پایان رسیده، بلکه احتمالاً پلی استیشن 6 نیز آخرین روزهای خود را دنبال می‌کند و صنعت بازی در حال آماده شدن برای پلی استیشن 7 است.

ولی سونی حتی این قرارداد ۱۰ ساله را هم قبول نکرد و بهانه‌های عجیبی آورد؛ از جمله اینکه شاید مایکروسافت نسخه‌های مشکل‌دار و پُر از باگی را از کالاف دیوتی برای پلی استیشن عرضه کند و با انجام این کار باعث شود گیمرها اعتماد خود را نسبت به برند پلی استیشن از دست بدهند! البته مسئولان سونی برای چنین صحبت عجیبی، بهانه جالبی هم دارند و به سخنان یکی از اعضای مایکروسافت در زمان خرید زنیمکس/بتسدا اشاره می‌کنند که گفته بود تمام بازی‌های بتسدا یا ابتدا فقط برای پلتفرم‌های مایکروسافت منتشر می‌شوند، یا در صورت انتشار هم‌زمان نیز بهترین نسخه‌های آن‌ها در اختیار پلتفرم‌های این شرکت قرار می‌گیرد.

از طرف دیگر هم مایکروسافت به سراغ اقدام غیرمنتظره‌ای رفت و خبر از توافق با نینتندو برای عرضه سری بازی‌های کالاف دیوتی به مدت ۱۰ سال روی پلتفرم‌های این شرکت داد؛ موضوعی که در صورت اتفاق افتادن، جذابیت‌های خاص خود را برای دارندگان کنسول‌های نینتندو دارد و اقدامی مثبت و قابل تحسین از طرف مایکروسافت به شمار می‌رود.

مایکروسافت در بیانیه‌ها و حتی تبلیغات جدید خود از این گفته است که نه‌تنها محدودیتی برای کالاف دیوتی ایجاد نخواهد شد، بلکه ۱۵۰ میلیون گیمر جدید هم امکان تجربه آن را پیدا خواهند کرد؛ عددی که جمع تعداد دارندگان نینتندو سوییچ و کاربران جیفورس ناو را شامل می‌شود.

البته می‌توان گفت مهم‌ترین علت این قضیه به ساکت کردن سونی و جلوگیری از تلاش‌های این شرکت برای شکایت از مایکروسافت مربوط می‌شود. یعنی مایکروسافت قصد دارد از هر راه و روشی به نهادهای مربوطه ثابت کند به‌دنبال محدود کردن کالاف دیوتی نیست و حتی به فکر افزایش تعداد کاربران IPهای جدید خود هم خواهد بود. ولی واقعیت این است که سری کالاف دیوتی روی پلتفرم‌های نینتندو به هیچ وجه محبوبیت پلی استیشن و ایکس باکس را ندارد و بی‌دلیل نیست که آخرین نسخه عرضه شده از این مجموعه برای نینتندو، بازی Call of Duty: Ghosts بود که در سال ۲۰۱۳ برای کنسول Wii U منتشر شد و بعد از آن دیگر خبری از این ماجرا نبود؛ آن هم با درنظرگرفتن اشتهای بالای اکتیویژن برای کسب درآمد بیشتر و همین‌طور درنظرگرفتن فروش نجومی نینتندو سوییچ که می‌توانست افراد بیشتری را به جمع مخاطبان کالاف دیوتی اضافه کند، ولی چنین اتفاقی رخ نداد.

اشاره به ۱۵۰ میلیون مخاطب جدید برای کالاف دیوتی در روزنامه فایننشال تایمز (سمت راست) و ایستگاه‌های متروی لندن

در مجموع مایکروسافت در این ماه‌ها تمام تلاش خود را به کار برده است تا رضایت همه طرفین ماجرا را جلب کند، ولی هنوز هم به‌طور کامل موفق به انجام این کار نشده است. از طرفی شرکت‌هایی مثل نینتندو و انویدیا را داریم که مشکلی با این قضیه ندارند و شرکت ولو (Valve) هم رضایت خود را اعلام کرده و حتی گیب نیوئل، رئیس ولو از این گفته است که نیازی به قرارداد ۱۰ ساله برای حضور کالاف دیوتی روی استیم (Steam) نیست. ولی از طرف دیگر سونی به این راحتی حاضر نمی‌شود زیر بار این قضیه برود و شرکت‌هایی مثل گوگل (در زمینه موبایل) و آمازون (در ارتباط با پردازش ابری) هم مصیبت‌های خاص خود را برای مایکروسافت دارند.

در هر حال به مهم‌ترین روزهای مرتبط با این قرارداد رسیده‌ایم و کم‌کم مشخص خواهد شد که پایان ماجرا به چه شکلی رقم می‌خورد. کار CMA که تقریباً با مایکروسافت تمام شده است و آن‌ها نظری بسیار منفی در مورد این قرارداد و تأثیر آن روی آینده پردازش ابری دارند. برخلاف تصور خیلی‌ها که نقش پررنگی برای سونی در زمینه مخالفت با این قرارداد قائل بودند، اکنون CMA مهم‌ترین موضوع را رقابت شرکت‌ها در زمینه پردازش ابری می‌داند و از این می‌گوید که مایکروسافت ممکن است بعد از این قرارداد تا اندازه‌ای قدرت بگیرد که سایر شرکت‌ها توانایی مقابله با آن را نداشته باشند.

گذشته از آمازون که با پلتفرم پردازش ابری لونا (Luna) وارد این میدان شده است و باید دید به کجا می‌رسد، گوگل هم تا مدتی قبل با استیدیا (Stadia) قصد داشت بخش بزرگی از بازار استریم و پردازش ابری را از آنِ خود کند که البته درنهایت شکست سنگینی خورد و چند ماه قبل به کار خود پایان داد. ولی جالب اینجا است که عدم توانایی گوگل در این زمینه، از جهاتی باعث ضرر دیدن مایکروسافت هم شده و CMA در بخشی از صحبت‌های خود، به شکلی به ناکامی گوگل استیدیا اشاره کرده که گویا مایکروسافت در این زمینه مقصر بوده است و باید هرچه زودتر جلوی این شرکت گرفته شود تا سایر رقبا قربانی نشوند!

تصمیم نهایی EC هنوز اعلام نشده است و کمتر از یک ماه تا مهلت این نهاد برای اظهارنظر در این زمینه فاصله داریم؛ نهادی که در ماه‌های قبل ایراداتی به قرارداد وارد کرده و مخصوصاً در مورد آینده کالاف دیوتی اظهار نگرانی کرده است، ولی باید دید نظر آن‌ها بعد از تلاش‌های مایکروسافت در زمینه عقد قرارداد کالاف دیوتی با شرکت‌هایی مثل نینتندو و انویدیا تغییر می‌کند یا خیر. اگر EC هم نظری مشابه CMA بدهد و قرارداد را قبول نکند، دیگر می‌توان گفت که کار تقریباً برای مایکروسافت تمام شده است و آن‌ها از پروسه خرید اکتیویژن بلیزارد کناره‌گیری خواهند کرد. ولی در صورت تأیید قرارداد توسط EC، مایکروسافت همچنان شانس اندکی برای بهبود اوضاع دارد.

درنهایت هم FTC را داریم که مدت بیشتری تا مشخص شدن وضعیت آن باقی مانده است. برخلاف CMA که ماجرا را بیشتر از زاویه تصاحب بازار پردازش ابری توسط مایکروسافت می‌بیند، FTC درکنار بحث‌های مربوط‌به پردازش ابری، خود را با بازارهای سنتی مثل کنسول‌ها هم درگیر کرده و سونی نیز نقش پررنگی در این قضیه داشته است. تلاش سونی برای قانع کردن FTC در راه عدم تأیید قرارداد در حدی بوده که مایکروسافت هم از مسئولان مربوطه تقاضا کرده اسناد محرمانه سونی در موارد مختلف مثل قراردادهای پلی استیشن با شرکت‌های مختلف منتشر شود؛ اسنادی که مایکروسافت آن‌ها را در حکم یک انحصارطلبی اساسی می‌بیند و قصد دارد با کمک آن‌ها، با شکایت سونی مقابله به مثل کند.

در مجموع FTC تقریباً از همان ابتدا هم مخالف این قرارداد بوده و شکایت خود را نسبت به این خرید اعلام کرده، ولی پرونده آن هنوز به‌طور کامل بسته نشده است و ابتدا باید تا سه ماه دیگر صبر کنیم تا پروسه دادرسی شروع شود و بعد از آن هم مراحل دیگری پشت سر گذاشته شود و به نتیجه نهایی برسیم؛ مراحل اداری پیچیده‌ای که شاید تا اوایل سال ۲۰۲۴ نیز طول بکشد.

ولی با وجود اهمیت بالای FTC و شرایطی که کار را تا مرز دادگاه نیز کشانده است، شاید مایکروسافت به اندازه CMA و EC نگران آن‌ها نباشد؛ چرا که سیستم قضایی آمریکا به شکلی است که در دادگاه می‌توان راحت‌تر از نهادهای بریتانیا و اتحادیه اروپا، نظر FTC را به چالش کشید و در مجموع راه و روش‌هایی برای خنثی کردن آن وجود دارد که البته نه خیلی ساده، ولی در دسترس‌تر از CMA و EC هستند.

ولی مشکل اساسی برای مایکروسافت به CMA و EC مربوط می‌شود که نظرات آن‌ها در اکثر مواقع اجرایی می‌شود و به سختی می‌توان به مقابله با این دو نهاد پرداخت. یعنی حتی در صورت قبول قرارداد توسط EC و افزایش شانس مایکروسافت، باز هم آن‌ها به اقداماتی در حد معجزه نیاز دارند تا مشکل CMA را برطرف کنند و شرایط به شکلی است که احتمال آن نه در حد صفر، ولی بسیار اندک است.

در ادامه به سراغ نظرات کارشناسان و تحلیل‌گرانی می‌رویم که از جنبه‌های مختلف به ماجرا نگاه کرده‌اند و به صحبت در مورد تصمیم CMA و اتفاقات احتمالی پرداخته‌اند.

آیا تصمیم CMA قابل پیش‌بینی بود؟

نظرات در مورد تصمیم CMA یکسان نیست. لیزا کازموس هانسن، رئیس مؤسسه Niko Partners عقیده دارد که چنین تصمیمی از طرف CMA، کاملاً با رفتارهای قبلی رگولاتوری بریتانیا هم‌راستا بوده و انتظار چنین چیزی می‌رفته است. ولی از طرف دیگر دکتر سرکان توتو از Kantan Games، این تصمیم را یک غافلگیری عظیم می‌داند و از این می‌گوید که اکثر کارشناسان صنعت بازی تصور می‌کردند بریتانیا درنهایت توافق را قبول می‌کند.

نیک پارکر از Parker Consulting هم نظری مشابه سرکان توتو دارد و می‌گوید: «من از تصمیم CMA غافلگیر شدم و تصور می‌کردم که اگر قرار باشد خبر بدی هم در این زمینه بشنویم، ابتدا از طرف کمیسیون اروپا خواهد بود نه بریتانیا.»

پیرس هاردینگ‌رولز از مؤسسه Ampere Analysis نظر خود را به شکل دیگری مطرح می‌کند. او عقیده دارد که هر کسی باید باتوجه‌به بینش خاص خود نسبت به آینده بازی‌های مبتنی بر پردازش ابری به این تصمیم CMA نگاه کند و اگر کسی تصور می‌کند تا ۵ یا ۱۰ سال دیگر شاهد همه‌گیری پردازش ابری در حدی خواهیم بود که به شیوه استاندارد تجربه بازی‌ها تبدیل شود، چنین تصمیمی از طرف CMA شاید خیلی هم عجیب نباشد. البته خود هاردینگ‌رولز چنین نظری ندارد و تصور می‌کند به این زودی‌ها شاهد جایگزینی کامل روش‌های فعلی تجربه بازی با پردازش ابری نخواهیم بود و کمی بیشتر طول می‌کشد تا به آن مرحله برسیم.

او می‌گوید: «بازار بازی‌های ویدیویی بسیار پویا است و به سختی می‌توان پیش‌بینی کاملاً دقیقی از تغییرات در نحوه عرضه بازی‌ها داشت. البته به تدریج شاهد گسترش تجربه بازی‌ها با کمک پردازش ابری هستیم که بخشی از آن هم به سرمایه‌گذاری مایکروسافت در گیم پس آلتیمیت برمی‌گردد. این شرکت زیربناهای زیادی را برای ارائه سرویس ابری تدارک دیده و حتی در صحبت‌های خود از پتانسیل دسترسی به میلیاردها گیمر با کمک سرویس استریم گفته است. بنابراین قابل درک است که CMA هم تمرکز ویژه‌ای را روی این بخش از بازار بازی‌های ویدیویی بگذارد و از این زاویه به بحث خریداری اکتیویژن بلیزارد توسط مایکروسافت نگاه کند.»

کارول سِوِرین از مؤسسه Midia Research از جمله افرادی است که نظر CMA را چندان قابل درک نمی‌دانند. CMA در توضیحات خود به این قضیه اشاره کرده است که اگر اکتیویژن بلیزارد توسط مایکروسافت خریداری نشود، ممکن است در آینده سرویس پردازش ابری مخصوص خود را راه‌اندازی کند و این موضوع حق انتخاب بیشتری به مخاطبان می‌دهد، درحالی‌که سورین چنین عقیده‌ای ندارد.

به‌گفته او: «حق انتخاب‌های بیشتر، همیشه لزوماً به معنای شرایط بهتر برای مشتریان نیست، همان‌طور که حق انتخاب‌های خیلی کم نیز به ضرر مصرف‌کنندگان است. بهترین حالت، حد وسطی است که این حق انتخاب‌ها نه خیلی زیاد و نه خیلی کم باشند و به این شکل مشتریان راحت‌تر می‌توانند به تجزیه و تحلیل اوضاع بپردازند و باتوجه‌به مزایا و معایب و قیمت هرکدام، به سراغ بهترین انتخاب بروند. من از همان روزهای اول پروسه تأیید این توافق، هیچ مشکل خاصی در آن نمی‌دیدم و عقیده داشتم که باید تأیید شود. اکنون هم دلایلی که CMA ردیف کرده است، به هیچ وجه من را متقاعد نمی‌کند و حتی بعضی از این دلایل، باعث شکل‌گیری سؤالات بیشتری برای من می‌شوند و دوست دارم بدانم که رگولاتوری‌ها و نهادهای مربوطه، دقیقاً با چه مکانیزمی وارد این پروسه می‌شوند و نتیجه چنین توافقاتی را چطور تعیین می‌کنند.»

پردازش ابری چطور به بزرگ‌ترین مانع این توافق تبدیل شد؟

در این ماه‌ها به قدری شاهد بحث و هیاهوی سونی، مایکروسافت و اکتیویژن بلیزارد در مورد آینده کالاف دیوتی پس از نهایی شدن این قرارداد بودیم که مسائلی مثل پردازش ابری زیر سایه آن قرار گرفت، ولی درنهایت همین موضوع که کمتر کسی به آن توجه می‌کرد، به پاشنه آشیل ماجرا تبدیل شد.

CMA عقیده دارد که بازی‌های مبتنی بر پردازش ابری تا سال ۲۰۲۶ به یک بازار عظیم ۱۱ میلیارد دلاری تبدیل خواهند شد و همین اهمیت پردازش ابری و قدرت بالای مایکروسافت در این زمینه هم باعث جلوگیری از تأیید قرارداد توسط CMA شده است. ولی سورین عقیده دارد که حتی اگر به چنین اعداد و ارقامی هم برسیم، این میزان کمتر از ۵٪ از کل درآمد صنعت بازی را شامل می‌شود.

او می‌گوید: «CMA به این موضوع اشاره می‌کند که مایکروسافت سهم بزرگی در بازار رو به رشد بازی‌های ابری دارد، ولی این موضوع عجیبی نیست و وقتی شما یکی از پیشگامان یک صنعت تازه‌نفس محسوب می‌شوید و از اولین شرکت‌هایی باشید که در این زمینه شروع به فعالیت کرده و به خوبی به مشتریان پاسخ داده، طبیعی است که سهم بالایی هم از آن بازار داشته باشید؛ مخصوصاً در ابتدای مسیر که هنوز بازار موردنظر کوچک است. چنین تصمیمی از طرف CMA مثل تنبیه کردن یک شرکت نوآور و خلاق بابت موفقیت‌های آن است و گویا این شرکت باید بابت دستیابی به بازارهای جدید و عملکرد خوب خود، مجازات شود. من از این نظر مایکروسافت را به چشم شرکتی می‌بینم که قربانی موفقیت‌های خود شده است.»

جیمز مک‌ورتر از Omdia با استناد به تحلیل‌های این مؤسسه، از این می‌گوید که طبق تخمین‌های آن‌ها درآمد حاصل از پردازش ابری (شامل ایکس باکس کلاود گیمینگ و پلی استیشن پلاس پریمیوم) در سال ۲۰۲۲ به ۵.۱ میلیارد دلار رسیده، درحالی‌که درآمد حاصل از فروش بازی‌های ویدیویی روی کنسول‌ها در همان بازه زمانی حدود ۳۵ میلیارد دلار بوده است؛ موضوعی که نشان می‌دهد بازی‌های مبتنی بر پردازش ابری همچنان تا گرفتن سهم زیادی از بازار کنسول‌ها فاصله دارند، ولی CMA به آینده نگاه می‌کند و شاید پیش‌بینی‌های آن‌ها چندان هم اشتباه نباشد.

به‌گفته مک‌ورتر: «هرچند امروز در مرحله‌ای نیستیم که پردازش ابری بتواند بهترین کیفیت ممکن را به همه مخاطبان ارائه دهد ولی با درنظرگرفتن سرعت رشد تکنولوژی، احتمالاً استریم بازی‌ها به روش اصلی تجربه آن‌ها در بخش‌های زیادی از این بازار تبدیل خواهد شد. این قضیه به احتمال زیاد در کشورهایی مثل هند و برزیل هم بسیار به چشم بیاید؛ کشورهایی که استفاده از کنسول‌ها و پی سی در آن‌ها به اندازه خیلی دیگر از نقاط دنیا همه‌گیر نشده است و استریم بازی‌ها با پردازش ابری می‌تواند این خلأ را جبران کند. استریم باعث می‌شود مفهوم سخت‌افزار از بین برود و محتوا نقش بسیار مهمی پیدا می‌کند و شرکت‌هایی که در زمینه پردازش ابری فعالیت می‌کنند نیز به همین دلیل به‌دنبال محتوای بیشتر هستند. بنابراین عجیب نیست که مایکروسافت به سراغ آثار بزرگی مثل کالاف دیوتی و دنیای وارکرفت (World of Warcraft) برود و آن‌ها با کمک چنین بازی‌های محبوبی می‌توانند به رقیبی قدرتمند برای سایر سرویس‌دهنده‌های ابری تبدیل شوند.»

آمازون لونا، یکی از معروف‌ترین سرویس‌های ابری صنعت بازی

البته پیش از اینکه تصمیم نهایی CMA اعلام شود، مایکروسافت راه‌حل‌هایی را به آن‌ها ارائه داده بود تا نظر مثبت CMA را جلب کند؛ از جمله قراردادهای ۱۰ ساله با شرکت‌های فعال در زمینه استریم و پردازش ابری مثل انویدیا، بوستروید و Ubitus که طبق آن به مدت یک دهه، بازی‌های اکتیویژن بلیزارد روی این سرویس‌های ابری هم ارائه شوند. ولی درنهایت مشخص شد که چنین راه‌حل‌هایی هم به بن‌بست رسیده‌اند و CMA روی نظر خود پافشاری می‌کند.

مک‌ورتر یکی از دلایل بی‌نتیجه بودن این قراردادها را نحوه ارائه آن‌ها از طرف مایکروسافت می‌داند. به عقیده او، چنین قراردادهایی لزوماً به معنای این نیستند که سایر شرکت‌های فعال در زمینه پردازش ابری می‌توانند بدون هیچ محدودیتی به سراغ بازی‌های اکتیویژن بلیزارد بروند، بلکه باید موارد قانونی مثل لیسانس استفاده از بازی‌ها و پرداخت مبالغ مختلف به مایکروسافت از طرف این شرکت‌ها را هم در نظر گرفت و شرایط به شکلی است که درنهایت سود آن به مایکروسافت می‌رسد. همچنین این شرکت صاحب تشکیلات Azure است؛ پلتفرم پردازش ابری قدرتمندی که ابعاد آن به قدری بزرگ است که فقط شامل بخش بازی‌های ایکس باکس نمی‌شود و خیلی از سرویس‌های ابری دیگر نیز از آن استفاده می‌کنند.

از طرف دیگر هم به قول هاردینگ‌رولز: «سرویس‌هایی مثل جیفورس ناو و بوستروید بر این پایه شکل گرفته‌اند که کاربر بازی‌هایی را که قبلاً تهیه کرده است با کمک آن‌ها استریم می‌کند، نه مثل سرویس گیم پس که خود فهرست عظیمی از بازی‌ها را شامل می‌شود.»

طبق گزارشی که مؤسسه DFC Intelligence به‌تازگی منتشر کرده است، یکی از دلایل قبول نکردن راه‌حل مایکروسافت توسط CMA به همین قضیه برمی‌گردد که در این راه‌حل فکری به حال آن دسته از سرویس‌های ابری نشده است که شامل فهرستی از بازی‌های مختلف می‌شوند و برای سیستم‌عامل‌هایی به جز ویندوز در نظر گرفته شده‌اند. بلکه این راه‌حل تنها سرویس‌هایی را شامل می‌شود که بازی‌های از قبل خریداری شده توسط کاربر را استریم می‌کنند و این قضیه می‌تواند باعث ایجاد محدودیت در حق انتخاب بازی‌ها شود. .

در این گزارش DFC می‌خوانیم: «مایکروسافت باید راه‌حل‌هایی برای راضی کردن مسئولان در این زمینه پیدا کند. آن‌ها به استراتژی مایکروسافت در زمینه خرید اکتیویژن بلیزارد به چشم اسب تروایی نگاه می‌کنند که قرار است در آینده مصرف‌کنندگان را به سمت سایر محصولات این شرکت جذب کند، مخصوصاً در زمینه پی سی و موبایل، نه کنسول‌های بازی. راه‌حل موردنظر CMA به شکلی است که احتمالاً روی نحوه بهره بردن مایکروسافت از گیم پس تأثیر می‌گذارد و از آنجایی که مایکروسافت اهمیت زیادی برای گیم پس قائل است، شاهد چنین درگیری‌هایی در راه خرید اکتیویژن بلیزارد هستیم.»

درنهایت به نظر کارشناسان مؤسسه DFC، ساده‌ترین راه برای CMA این بوده است که به‌طور کامل جلوی این قرارداد را بگیرد و خود را از شر مصیبت‌های بعدی حفظ کند. آن‌ها می‌دانند که در صورت موافقت با این قرارداد، ممکن است در آینده مجبور به پاسخ‌گویی برای بعضی ایرادات موجود در آن باشند و باید مدام با درگیری‌های مختلف دست‌وپنجه نرم کنند. بنابراین شرایطی را پیش روی مایکروسافت قرار داده‌اند و راه‌حل‌هایی را از این شرکت درخواست کرده‌اند که تقریباً غیرممکن است و این به معنای پایان قرارداد از نظر رگولاتوری بریتانیا است.

آیا مایکروسافت امیدی به تغییر تصمیم CMA دارد؟

باتوجه‌به تلاش فراوانی که مایکروسافت در مورد قرارداد خرید اکتیویژن بلیزارد به خرج داده و هزینه زیادی که تا امروز کرده است، اصلاً عجیب نیست که شاهد به چالش کشیدن تصمیم CMA توسط آن‌ها باشیم و این شرکت قصد دارد به مبارزه‌ای سخت با CMA بپردازد. ولی کارشناسان اندکی هستند که برای مایکروسافت در این مسیر شانس موفقیت قائل می‌شوند.

سرکان توتو در این زمینه می‌گوید: «هم مایکروسافت و هم اکتیویژن بلیزارد، همچنان از شانس بالای خود برای دستیابی به این توافق می‌گویند، ولی آن‌ها پیش از اعلام نظر CMA نیز چنین صحبت‌هایی می‌کردند و درنهایت دیدیم که چه اتفاقی افتاد.»

هاردینگ‌رولز جزئیات بیشتری در مورد نحوه مبارزه مایکروسافت با CMA ارائه می‌دهد. به‌گفته او، مایکروسافت برای رسیدن به موفقیت باید امیدوار باشد که دادگاه استیناف رقابت بریتانیا (CAT) بتواند خطا و مشکل خاصی را در گزارش CMA پیدا کند و به این نتیجه برسد که نظر CMA غیرمنطقی بوده است. البته چنین موضوعی بسیار وقت‌گیر است و نیاز به بررسی کامل و جز به جز همه بخش‌های گزارش برای رسیدن به یک ایراد خاص دارد.

این تحلیل‌گر در ادامه می‌گوید: «خیلی بعید به نظر می‌رسد که CAT به‌طور کامل با نظر CMA مخالف باشد، ولی شاید آن‌ها در بخش‌های خاصی با CMA هم‌عقیده نباشند. در هر حال با نگاهی به تاریخچه چنین اتفاقاتی، شانس مایکروسافت برای کمک گرفتن از CAT در این زمینه بسیار اندک است و قدرت CMA در این زمینه بسیار بالا است و روزبه‌روز هم به موفقیت‌های بیشتری می‌رسد و به سختی می‌توان مقابل تصمیمات این نهاد ایستادگی کرد. ولی اگر هم قرار باشد اتفاقی رخ دهد، به این زودی‌ها نخواهد بود و انتظار دارم ماه‌ها طول بکشد.»

هانسن از مؤسسه Niko هم می‌گوید: «خیلی بعید است که شاهد تغییر اساسی در تصمیم CMA باشیم؛ مخصوصاً با درنظرگرفتن جدیت آن‌ها در این زمینه و گزارش بسیار عمیقی که در این ارتباط منتشر کرده‌اند. آن‌ها تأکید زیادی روی این قضیه دارند که راه‌حل‌های مایکروسافت مناسب نبوده و پیشنهاد‌های این شرکت در زمینه‌هایی مثل عرضه IPهای اکتیویژن روی استیم و پلتفرم نینتندو نیز به اندازه‌ای کافی نبوده است که نظر CMA را جلب کند.»

اگر قرارداد خرید اکتیویژن بلیزارد به جایی نرسد، چه اتفاقی برای مایکروسافت می‌افتد؟

با وجود ابعاد عظیم این قرارداد و اهمیت زیادی که برای مایکروسافت دارد، کارول سورین به این نکته اشاره می‌کند که عده‌ای در حال بزرگنمایی این قضیه و نمایش آن در حد یک فاجعه هستند، ولی واقعیت این است که نه مایکروسافت و نه ایکس باکس در صورت ناکام ماندن این قرارداد به مشکلی برخورد نمی‌کنند.

به‌گفته سورین: «بدون شک اکتیویژن را می‌توان هدف بسیار جذابی برای مایکروسافت دانست، ولی در صورت شکست خوردن این توافق هم مایکروسافت می‌تواند صندوقچه چند میلیارد دلاری خود را که برای نبرد با سایر شرکت‌ها آماده کرده است، وقف خریدهای دیگری کند. یعنی اگر این توافق به جایی نرسد، انتظار دارم آن‌ها همچنان به مسیر خود در زمینه خریداری شرکت‌های مختلف ادامه دهند و این موضوع را رها نکنند.»

توتو نیز چنین عقیده‌ای دارد و فکر می‌کند مایکروسافت می‌تواند مسیری مثل شرکت تنسنت یا صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی را دنبال کند: «مایکروسافت بدون شک به سراغ خریدهای دیگر خواهد رفت. آن‌ها همچنان در زمینه بازی‌های فرست‌پارتی فاصله زیادی با سونی دارند و در صورت شکست خوردن این توافق، شاید چندین استودیوی جدید را خریداری کنند تا قدرت خود را در زمینه نرم‌افزاری ارتقا دهند. البته در هر حال چیزی به عظمت و بزرگی کالاف دیوتی به‌دست نخواهند آورد.»

نیک پارکر هم می‌گوید: «اگر توافق به جایی نرسد که احتمالاً نیز همین‌طور شود، مایکروسافت فرصت خیلی بزرگی را برای افزایش سهم خود در بازار از دست می‌دهد و بنابراین به سراغ جست‌وجو برای خریدهای دیگر و کم کردن فاصله خود با رقبا و جذب مشتریان بیشتر خواهد رفت.»

به عقیده هاردینگ‌رولز هرچند شکست احتمالی توافق، ضربه بزرگی به مایکروسافت خواهد زد ولی بعید است که تغییری اساسی در استراتژی‌های ایکس باکس ایجاد کند.

هانسن هم با اشاره به اهمیت بالای گیم پس می‌گوید: «مایکروسافت با چالش بزرگی در زمینه حفظ مشترکان سرویس گیم پس روبه‌رو است و باید با ارائه آثار ارزشمند، این مشتریان را حفظ کند و به فکر جذب مخاطبان بیشتری هم باشد و آن‌ها به بازی‌های فراوانی برای موفقیت در این زمینه نیاز دارند.»

چه اتفاقی برای اکتیویژن بلیزارد خواهد افتاد؟

تحلیل‌گران عقیده دارند که تأثیر این ماجرا روی اکتیویژن بلیزارد خیلی وسیع نیست، ولی شاهد اتفاقاتی مثل کاهش ارزش سهام این شرکت خواهیم بود. اکتیویژن بلیزارد یکی از پُر درآمدترین ناشران صنعت بازی محسوب می‌شود و این موضوع را فقط مدیون کالاف دیوتی هم نیست و بخش عظیمی از آن به مالکیت شرکت کینگ، سازنده بازی کندی کراش برمی‌گردد. اکنون هم در صورت شکست خوردن توافق با مایکروسافت، مشکلی برای اکتیویژن بلیزارد پیش نمی‌آید و آن‌ها همچنان به کسب درآمد بالای خود ادامه می‌دهند؛ همان‌طور که در جدیدترین گزارش مالی خود نیز به این قضیه اشاره کرده‌اند که درآمد سه‌ماهه اخیر، یکی از بهترین‌ها در تاریخ این شرکت بوده است.

به عقیده هاردینگ‌رولز، در کوتاه‌مدت یا حتی بازه زمانی متوسط، اتفاق خاصی برای اکتیویژن بلیزارد نمی‌افتد ولی تحلیل آینده دورتر کمی سخت‌تر است: «توافق با مایکروسافت می‌تواند به اکتیویژن بلیزارد دربرابر چالش‌های آینده صنعت بازی کمک و آن‌ها را در مقابل تغییراتی مثل روش‌های جدید عرضه بازی‌ها، مدل‌های تجاری جدید مثل سرویس‌های اشتراکی و افزایش هزینه‌های تولید مقاوم‌تر کند. ولی بدون بهره‌گیری از توانایی‌های مایکروسافت و قدرت مالی بالای این شرکت، اکتیویژن بلیزارد باید تغییراتی در استراتژی‌های بلندمدت خود ایجاد کند تا در آینده با مشکلی مواجه نشود.»

توتو هم شکست احتمالی این توافق را مثل برگشتن اکتیویژن بلیزارد به پله اول می‌داند: «آیا هیچ شرکت دیگری پیدا خواهد شد که راضی شود ۶۹ میلیارد دلار برای خرید اکتیویژن بلیزارد هزینه کند؟ حداقل در آینده نزدیک که بعید می‌دانم چنین اتفاقی بیفتد و آن‌ها به مسیر فعلی خود ادامه خواهند داد. ولی در مجموع فکر می‌کنم شکست این توافق بیشتر به ضرر مایکروسافت خواهد بود تا اکتیویژن بلیزارد.»

شکست احتمالی توافق مایکروسافت با اکتیویژن بلیزارد، چه تأثیری روی آینده ادغام‌ها و خریدهای بزرگ صنعت بازی خواهد گذاشت؟

خریداری اکتیویژن بلیزارد توسط مایکروسافت می‌تواند به بزرگ‌ترین قرارداد تجاری صنعت بازی تبدیل شود و بنابراین در صورت به بن‌بست رسیدن این ماجرا، ممکن است شاهد تغییراتی در استراتژی خرید سایر شرکت‌ها باشیم. یعنی بعضی از شرکت‌های بزرگ که شاید قصد انجام خریدهای عظیمی را داشته‌اند، بعد از مشاهده این اتفاق و پروسه سخت و پیچیده‌ای که مایکروسافت با آن روبه‌رو شده است، احتمالاً از خیر انجام این کار خواهند گذشت.

البته همه کارشناسان چنین نظری ندارند و به عقیده هانسن، این موضوع لزوماً روی سایر خریدهای شرکت‌های عظیم و استودیوهای AAA تأثیرگذار نخواهد بود: «صنعت بازی در حال رشد است و در آینده هم شاهد ادغام استودیوهای بازی‌سازی، ناشران و پلتفرم‌های مختلف خواهیم بود تا دربرابر مشکلات اقتصادی مقاوم‌تر شوند و بتوانند سرویس‌دهی بهتری به مخاطبان داشته باشند؛ گیمرهایی که روزبه‌روز سطح توقع آن‌ها از کیفیت بازی‌ها بالاتر می‌رود و چه در بازارهای غربی و چه سایر نقاط دنیا، نیازمند بازی‌های بزرگ‌تری هستند که این قضیه نیز به همکاری‌های بیشتر بین شرکت‌ها منجر می‌شود.»

پارکر هم می‌گوید: «هر قرارداد خریدی در این ابعاد عظیم را باید به‌طور جداگانه بررسی کرد و نمی‌توان به‌راحتی چنین قراردادهایی را با یکدیگر مقایسه کرد. بنابراین مطمئن نیستم که شکست احتمالی این توافق باعث دلسردی سایر شرکت‌ها و جلوگیری از قراردادهای بعدی شود.»

سورین نیز از این می‌گوید که به تدریج شاهد کاهش تعداد ناشران عظیم مثل اکتیویژن بلیزارد خواهیم بود و صنعت بازی به‌گونه‌ای پیش می‌رود که در آینده چاره‌ای جز توافق‌هایی مثل خرید اکتیویژن بلیزارد توسط مایکروسافت نخواهد بود: «فکر نمی‌کنم در آینده بتوانیم شاهد فعالیت شرکت‌های بزرگی باشیم که فقط و فقط با اتکا به درآمد از صنعت بازی به حیات خود ادامه دهند، بلکه هزینه‌ها در حال حرکت به سمتی است که شرکت‌ها نیاز به درآمدزایی از راه‌هایی به جز تولید بازی‌های ویدیویی هم دارند. برای مثال شرکت‌هایی مثل مایکروسافت، انویدیا، آمازون و گوگل به‌دلیل فعالیت در زمینه‌های دیگر و درآمد بالایی که دارند، موقعیت مناسب را برای رشد و جذب کاربران بیشتر دارند. ولی شرکتی که درآمد آن تنها به بازی‌های ویدیویی وابسته باشد، در آینده شرایط سختی برای رقابت خواهد داشت.»

اما بن گرینستون، مدیرعامل شرکت Taso Advisory که در زمینه سیاست‌های فناوری و ارتباطات به سایر شرکت‌ها مشاوره می‌دهد، نظر متفاوتی نسبت به بعضی از تحلیل‌گران دارد و به عقیده او، شکست احتمالی توافق مایکروسافت با اکتیویژن بلیزارد می‌تواند تأثیر بزرگی روی آینده این نوع قراردادها بگذارد.

گرینستون می‌گوید: «تصمیم CMA می‌تواند مثل یک مانع عظیم برای شرکت‌های فعال در زمینه بازی‌های ویدیویی در بریتانیا عمل کند. این تصمیم باعث ایجاد محدودیت‌هایی در زمینه فعالیت شرکت‌ها خواهد شد و ممکن است به سرمایه‌گذاری در این بخش از بازار آسیب بزند و افراد و شرکت‌هایی را که قصد فعالیت در این بخش از بازار بریتانیا را دارند، دلسرد کند. شکی در این نیست که CMA حق دارد مسیر قانونی خود را در مورد این توافق‌ها طی کند و نباید جلوی آن را گرفت، ولی به نظر می‌رسد در این مورد دچار اشتباهاتی شده است.»

آیا باید مرگ قرارداد مایکروسافت با اکتیویژن بلیزارد را اعلام کنیم؟

اکنون به پرسش ۶۹ میلیارد دلاری می‌رسیم: آیا این پایان مسیر مایکروسافت برای خریداری اکتیویژن بلیزارد خواهد بود؟

در نگاه اول، اوضاع اصلاً برای مایکروسافت خوب نیست و شواهد نشان از دشوار بودن مسیر پیش روی این شرکت می‌دهند و احتمال موفقیت اندک است، ولی غیرممکن هم نیست.

در گزارش مؤسسه DFC Intelligence می‌خوانیم: «توافق هنوز نمرده است، بااین‌حال مایکروسافت نیاز به انجام کارهای بیشتری برای جلب رضایت رگولاتوری‌ها دارد. سؤال اساسی این است که مایکروسافت برای دستیابی به موفقیت در این زمینه، تا چه حد از مواضع خود کوتاه خواهد آمد و چه چیزهایی را فدا خواهد کرد؟ به عقیده کارشناسان DFC، به قدری خواسته‌های CMA از مایکروسافت زیاد است که شاید آن‌ها از خیر این توافق بگذرند و آن را رها کنند.»

ولی سورین از مؤسسه Midia Research نسبت به این ماجرا خوشبین‌تر است: «من همچنان فکر می‌کنم که بالاخره شاهد نهایی شدن این قرارداد خواهیم بود و فهرست خواسته‌های رگولاتوری‌ها از مایکروسافت هم به شکلی است که امکان انجام آن وجود دارد. شاید افراد بدبین تصور کنند که این خواسته‌ها باعث از دست دادن امتیازهای زیادی توسط مایکروسافت خواهد شد و بنابراین مایکروسافت قرارداد را رها خواهد کرد، ولی این شرکت نشان داده است که در این زمینه دست به هر تلاشی می‌زند؛ از جمله قراردادهای ۱۰ ساله‌ای که قصد دارد با شرکت‌های مختلف در ارتباط با عرضه بازی کالاف دیوتی اجرا کند یا همکاری با انویدیا و موارد دیگر. کسی چه می‌داند؟ شاید آن‌ها درنهایت راضی شوند که چیزهای بیشتری هم بدهند تا این قرارداد را نهایی کنند.»

هرچند هنوز ماجرا تمام نشده است، ولی خیلی‌ها دیگر امید زیادی به عقد قرارداد مایکروسافت با اکتیویژن بلیزارد ندارند. موضع CMA در مورد این قرارداد از دید اکثر افراد غافلگیرکننده بود و عصبانیت شدید مدیران مایکروسافت را هم به‌دنبال داشت؛ در حدی که برد اسمیت از این گفت که: «شاید روز اعلام نظر CMA را بتوان تاریک‌ترین روز بریتانیا در چهار دهه حضور مایکروسافت در آن‌جا دانست.» او از شوکه شدن و ناامیدی مردم نسبت به این تصمیم CMA صحبت کرد و از مسئولان بریتانیا خواست که اگر به فکر شکوفایی و از آن مهم‌تر خلق تکنولوژی در سرزمین خود هستند، بهتر است روی نقش CMA و اقدامات آن دقت بیشتری کنند. اسمیت حتی به‌نوعی به سراغ تهدید بریتانیا هم رفت و گفت: «پیام روشن این ماجرا این است که اتحادیه اروپا نسبت به بریتانیا، محل بسیار جذاب‌تری برای شروع فعالیت‌های تجاری است.»

بابی کوتیک، مدیرعامل اکتیویژن بلیزارد هم در بیانیه‌ای که خشم و عصبانیت را می‌شد به‌راحتی در آن دید، ضمن اشاره به اینکه نظر CMA کاملاً با انتظارات آن‌ها در تضاد بوده است، چنین گفت: «ما نیز درکنار مایکروسافت به مقابله با این تصمیم CMA خواهیم پرداخت و همین الآن هم در حال انجام کارهای مربوط‌به دادگاه استیناف رقابت بریتانیا هستیم. اطمینان کاملی به درست بودن این قرارداد داریم و واقعیت این است که چنین قراردادی به نفع رقابت در بازار بازی‌های ویدیویی است.»

او در ادامه به عطش بریتانیا برای برتری در دنیای تکنولوژی اشاره کرد و از این گفت که همکاری مایکروسافت با اکتیویژن بلیزارد می‌تواند در این زمینه موفقیت‌آمیز باشد و بازار بریتانیا هم می‌تواند از توانایی‌های مایکروسافت در زمینه‌هایی مثل یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی، بهترین استفاده ممکن را بکند. کوتیک به قدری از تصمیم CMA عصبانی است که به دیدار چند روز قبل مقامات FTC و CMA اشاره کرده و آن را نقشه‌ای برای اتحاد آن‌ها در راه نابود کردن توافق می‌داند؛ دیداری که البته مسئولان FTC و CMA آن را به‌طور مستقیم در ارتباط با ماجرای مایکروسافت و اکتیویژن بلیزارد نمی‌دانند.

همچنین علاوه‌بر مسئولان مایکروسافت و اکتیویژن بلیزارد و بعضی از کارشناسان که از این ماجرا غافلگیر شده‌اند، حتی بعضی از شرکت‌های فعال در زمینه پردازش ابری مثل انویدیا و بوستروید هم با اینکه رقیب مایکروسافت محسوب می‌شوند، ولی مخالفت خود را با تصمیم CMA اعلام کرده‌اند. بااین‌حال بعید به نظر می‌رسد که تغییری در این تصمیم ایجاد شود و وکلای مایکروسافت و اکتیویژن بلیزارد، کار سخت و پیچیده‌ای را در پیش دارند.

هرچند مایکروسافت همچنان تمام تلاش خود را می‌کند تا عملیات خرید اکتیویژن بلیزارد به شکل موفقیت‌آمیزی پیش برود، ولی آن‌ها خود را برای شرایطِ بدونِ اکتیویژن بلیزارد هم آماده کرده‌اند؛ قراردادی که به‌گفته فیل اسپنسر به‌عنوان رئیس بخش بازی مایکروسافت و چهره اصلی برند ایکس باکس، می‌تواند باعث سرعت گرفتن مایکروسافت در مسیر رسیدن به اهداف خود شود، ولی همه استراتژی‌های این شرکت در این موضوع خلاصه نشده است و آن‌ها بدون این قرارداد هم به مسیر خود ادامه خواهند داد.

البته مایکروسافت در صورت نهایی نشدن قرارداد، باید مبلغی حدود سه میلیارد دلار هم به‌عنوان جریمه به اکتیویژن بلیزارد پرداخت کند؛ مبلغی که شاید برای غول ردموندی خیلی عجیب و غریب نباشد، ولی به هر حال رقم کمی هم محسوب نمی‌شود.

در هر حال باید مدت دیگری هم صبر کنیم و ببینیم ماجرا به کجا می‌رسد؛ داستان عجیبی که از همان روزهای اول و شنیدن خبر خریداری اکتیویژن بلیزارد توسط مایکروسافت آن هم با مبلغی حیرت‌انگیز آغاز شد و بعدها هم اتفاقات جالبی را به‌دنبال داشت و همچنان نیز در حال غافلگیر کردن اهالی صنعت بازی است؛ ماجرایی که در کوتاه‌ترین حالت، ممکن است تا کمتر از یک ماه دیگر و اعلام نظر کمیسیون اروپا به پایان برسد و در صورت منفی بودن آن، شاید مایکروسافت با این قرارداد خداحافظی کند. ولی از طرف دیگر هم شاید این پروسه ماه‌ها طول بکشد و با پستی و بلندی‌های عجیبی همراه شود و نتوانیم به این زودی‌ها شاهد پایان آن باشیم.

---