پلی استیشن VR جدید سونی و آینده بازی های واقعیت مجازی

هنگامی که جیم رایان به معرفی پلی استیشن VR جدید پرداخت، تعداد قابل توجهی از سازندگان بازی‌های واقعیت مجازی هیجان‌زده شدند. دلیل خوشحالی آن‌ها واضح بود. اگر پلتفرم‌های کمتری برای عرضه‌ی بازی‌های واقعیت مجازی وجود داشته باشد، چندین و چند استودیو ساخت چنین بازی‌هایی به خطر می‌افتند. حتی گفته می‌شود که برخی از استودیوهای بازی‌سازی متمرکز روی واقعیت مجازی که شاید به فکر تعطیلی افتاده بودند، با انتشار آن مقاله‌ی کوتاه در بلاگ پلی استیشن و مصاحبه‌ی رایان در مجله‌ی بریتانیایی GQ ناگهان با انرژی کامل دوباره کار خود را از سر گرفتند.

نخستین هدست واقعیت مجازی پلی استیشن VR سونی در اواسط نسل هشتم از راه رسید. بر هیچ‌کس هم پوشیده نیست که آن هدست حرفی برای گفتن در مقابل هدست‌های VR بسیار گران‌تر بازار ندارد و از محدودیت‌های متفاوتی رنج می‌برد. ولی تعداد قابل توجهی از بازی‌های ویدیویی ارزشمند برای آن عرضه شدند. چرا؟ چون پرفروش‌ترین هدست واقعیت مجازی تاریخ حداقل تا پایان سال ۲۰۲۰ میلادی است.

برای درصد بسیار بسیار زیادی از بازیکن‌ها خرید یک هدست واقعیت‌مجازی با قیمتی بالاتر از قیمت کنسول‌های نسل ۹ همچنان به جوک شباهت دارد؛ چه برسد که کار کردن دستگاه هم در گرو اتصال آن به یک کامپیوتر شخصی قدرتمند و گران‌قیمت باشد. اما تعداد قابل توجهی از افرادی که پلی استیشن 4 داشتند، با پرداخت ۴۰۰ دلار برای یک هدست واقعیت‌مجازی کنار آمدند. چون می‌توانستند آن را به کنسول خود متصل کنند و به سرعت مشغول بازی شوند.

سونی توانست بیشتر از پنج میلیون پلی استیشن VR را به فروش برساند. پس همه می‌خواستند بدانند که آیا سازنده‌ی پرفروش‌ترین هدست واقعیت‌مجازی در نسل ۹ به ریسک‌پذیری ادامه می‌دهد و یک هدست واقعیت‌مجازی جدید و بهتر عرضه می‌کند یا برای همیشه این بازار را ترک خواهد کرد؟

اگر سونی ساخت هدست واقعیت‌مجازی را کنار می‌گذاشت، بازار بازی‌های واقعیت‌مجازی در نگاه کلی محدود به دو بخش می‌شد؛ بازی‌های واقعیت‌مجازی کوچک یا نهایتا AA برای هدست‌های نسبتا ارزان و بازار بسیار محدود آثاری درخشان همچون بازی Half-Life: Alyx برای دارندگان هدست‌های گران‌قیمت و کامپیوترهای گران‌قیمت‌تر. بازی‌های دسته‌ی اول متعلق به هدست‌های ارزان پلاستیکی و مقوایی و هدست‌های خوش‌قیمت و بی‌نیاز به اتصال به هر دستگاه دیگر هستند؛ از وسایلی همچون کیت واقعیت مجازی نینتندو لبو که هرکدام به شکل خود صفحه‌ی نمایش موبایلی را در چشم شما فرو می‌کنند تا هدست آکیولس کوئست 2 که بدون اتصال به هیچ دستگاه دیگری کار خواهد کرد.

وضعیت هدست‌های موبایلی که روشن است و نیازی به بحث راجع به آن‌ها نیست. اما هدست‌هایی همچون آکیولس کوئست 2 هم با اینکه خوب می‌فروشند، هرگز نمی‌توانند وارد جهان بازی‌های AAA شوند. چون دلیل فروش آن‌ها راحتی استفاده و کنترل‌شده بودن قیمت است. از طرفی وقتی چنین دستگاهی باید بدون اتصال به هر دستگاه دیگر کار کند، طبیعتا توانایی فنی به مراتب پایین‌تری دارد و نهایتا برای تجربه‌ی بازی‌های AA مناسب به نظر می‌رسد.

در دسته‌ی دوم هدست‌های فوق‌العاده‌ای همچون ولو ایندکس قرار می‌گیرند. بعضی از آن‌ها با سیم به کامپیوتر متصل می‌شوند و برخی از آن‌ها برای برقراری این اتصال نیازی به سیم نخواهند داشت. آن‌ها از کیفیت ساخت معرکه‌ای برخوردار هستند و توانایی اجرای بازی‌های بزرگ و پرخرج همچون Half-Life: Alyx را دارند. اما هم ناخواسته قیمت زیادی را به مخاطب تحمیل می‌کنند و هم نیازمند اتصال به کامپیوترهای قدرتمند هستند. حالا اگر هدست‌های واقعیت‌مجازی دیگری از راه برسند که کاملا بی‌نیاز به اتصال به کامپیوتر یا هر دستگاه دیگر کار می‌کنند و در عین حال قدرت پردازشی بسیار زیادی دارند، قطعا شدیدا گران‌قیمت خواهند بود.

این‌گونه فعلا جهان پلتفرم‌های اجراکننده‌ی بازی‌های واقعیت‌مجازی یک دوقطبی جدی را پذیرفته است؛ بازار کوچک بازی‌های واقعیت‌مجازی کوچک و AA برای هدست‌های قابل خرید برای مردم و بازار بسیار بسیار کوچک بازی‌های واقعیت‌مجازی فوق‌العاده و AAA برای هدست‌های بسیار گران‌قیمت. پلی استیشن VR پلی استیشن 4 با تمام کمبودهای خود توانست جایی میان این دو بازار برای خود پیدا کند و حالا استودیوها به‌لطف معرفی پلی استیشن وی آر بعدی می‌دانند که همچنان این بازار میانی گسترش داده می‌شود؛ پلتفرمی برای تجربه‌ی بازی‌های بزرگ و کوچک روی یک هدست که گیمرهای بیشتری توانایی تهیه و استفاده‌ی آسان از آن را دارند.

دوال‌سنس و موتور تمپست PS5

یکی از بزرگ‌ترین دلایل اهمیت داشتن ساخت آثار پرخرج و بزرگ برای هدست‌های واقعیت مجازی آن است که مخاطب می‌خواهد با بازی‌های VR به‌معنی واقعی کلمه در جهانی دیگر قرار بگیرد. برای قرار گرفتن در جهانی دیگر هم باید تصاویر با حداکثر جزئیات ساخته شده باشند و نمایشگر با رزولوشن و فریم‌ریت بسیار بالا آن‌ها را نمایش دهد.

پلی استیشن VR جدید قطعا از نمایشگرهای باکیفیت‌تری بهره می‌برد که تصاویر را با فریم‌ریت و روزولوشن بالاتر مقابل چشم‌های گیمر می‌گذارند. از طرفی خود پلی استیشن 5 هم از هر نظر به مراتب قوی‌تر از پلی استیشن 4 است و قطعا سازندگان روی آن موفق به ارائه‌ی بازی‌های واقعیت‌مجازی جذاب‌تر و پرجزئیات‌تری می‌شوند. ولی این‌ها حداقل انتظاراتی هستند که از هدست واقعیت‌مجازی سونی برای کنسول پلی استیشن 5 می‌روند.

بازی‌سازها نمی‌توانند تنها به کمک حس بینایی واقعا کاری کنند که انسان احساس قرارگیری به‌صورت کامل در جهان یک بازی ویدیویی را داشته باشد. این‌جا تکنولوژی صوتی قدرتمند پلی استیشن 5 از راه می‌رسد؛ همان Tempest Engine که صدای سه‌بعدی باکیفیت و پرجزئیاتی را تقدیم گیمر می‌کند و مارک سرنی گفت تازه چندین و چند ماه بعد قابلیت‌های واقعی و خاص خود را به رخ می‌کشد. در نتیجه می‌توان مطمئن بود که بازی‌های واقعیت‌مجازی هدست PSVR 2 می‌توانند حس شنوایی مخاطب را نیز به خوبی در تجربه‌ی بازی دخیل کنند. ماجرا به همین‌جا هم ختم نمی‌شود و نوبت به حس لامسه می‌رسد.

دسته‌های هدست واقعیت مجازی پلی استیشن VR جدید هنوز مثل خود این دستگاه یک اسم رسمی ندارند. اما می‌دانیم که از تمام قابلیت‌های خاص دسته‌ی دوال‌سنس بهره می‌برند؛ از مقاومت تریگرها در لحظات خاص به شکل ویژه تا لرزش‌هایی بسیار دقیق و پرجزئیات در نقاط مختلف که احساس برخورد با سطوح متفاوت را به بازیکن انتقال می‌دهند.

هیدئاکی نیشینو، معاون ارشد مدیریت و برنامه‌ریزی پلتفرم پلی استیشن در این‌باره می‌گوید: «وقتی شما در یک بازی واقعیت مجازی داخل یک صحرا یا سنگلاخ قدم می‌زنید یا مشغول مشت زدن به دشمن هستید، تفاوت را احساس خواهید کرد و تجربه‌ی حضور در آن لحظات با ترکیب حس لامسه، حس شنوایی و حس بینایی به اوج می‌رسد».

اریک اودِدال، کارگردان بازی ترسناک Wraith: The Oblivion - Afterlife در استودیو Fast Travel Games در مصاحبه با مجله OPM دلیل هیجان‌انگیز بودن دسته‌های هدست واقعیت مجازی پلی استیشن 5 را کمک کردن آن‌ها به خلاقیت بازی‌ساز می‌داند: «از همان سال‌های آغازین کار روی بازی‌های VR همه مشغول اکتشاف شده بودند؛ همه‌ی کارها را باید از ابتدا یاد می‌گرفتیم و به امتحان کردن موارد مخلتف می‌پرداختیم. پس خوب است که حالا روش‌های بیشتری برای ساخت بازی‌های واقعیت‌مجازی به شکل خلاقانه داشته باشیم. هرچه‌قدر که بتوانید دقت تعامل بازیکن با بازی واقعیت مجازی را افزایش دهید، او بیشتر احساس حضور در یک جهان دیگر را خواهد داشت».

چارلی اِیمِس، کارگردان بازی I Expect You To Die 2: The Spy And The Liar امیدوار به آغاز یک انقلاب در بازی‌های ویدیویی با دسته‌ی هدست واقعیت مجازی جدید پلی استیشن است: «وقتی دو آنالوگ به دسته اضافه شدند و شما می‌توانستید همزمان شخصیت و دوربین را کنترل کنید، همه‌چیز عوض شد. حالا کنترل کردن کاراکتر و دوربین به‌صورت همزمان با آنالوگ‌های دسته‌ی تبدیل به یک استاندارد شده است. من دوست دارم آن جنس از پیشرفت را با این دسته‌ی جدید برای کنترلرهای بازی‌های واقعیت مجازی ببینیم».

جالب این‌جا است که ماه‌ها قبل شوهی یوشیدا، رئیس بخش همکاری برند پلی استیشن با استودیوهای ساخت بازی‌های مستقل گفته بود که گیمرها باید عرضه‌ی اولین هدست واقعیت مجازی پلی استیشن را به چشم عرضه‌ی پلی استیشن 1 ببینند. حالا باید پلی استیشن VR جدید در مقایسه با اولین پلی استیشن VR همان‌قدر پیشرفت داشته باشد که پلی استیشن 2 در مقایسه با پلی استیشن 1 پیشرفت داشت.

یک سیم به‌جای چند سیم و چند درگاه اتصال

به تصویر بالا نگاه کنید تا به یاد بیاورید که استفاده پلی استیشن وی آر چرا به‌تنهایی یک مأموریت غیرممکن به حساب می‌آمد. هدست پلی استیشن وی‌آر کنسول PS5 فقط و فقط با یک سیم به پلی استیشن 5 وصل می‌شود و تمام. دو سیم متصل‌شده از هدست به دستگاه کوچک، سیم برق خود آن دستگاه، دو سیم ورودی و خروجی HDMI وصل‌شده به آن دستگاه، سیم اتصال آن دستگاه به کنسول ازطریق درگاه USB و آداپتور برق آن دستگاه را از یاد ببرید. اصلا کل آن دستگاه کوچک را فراموش کنید! صرفا هدست واقعیت مجازی پلی استیشن وی آر جدید با یک سیم به‌صورت مستقیم به پلی استیشن 5 وصل می‌شود و قصه به پایان می‌رسد.

راستی آن دوربین را هم فراموش کنید. پلی استیشن وی آر جدید بی‌نیاز به دوربین کار خواهد کرد. زیرا دسته‌های آن و کنسول پلی استیشن 5 حرکت دقیق انگشتان شما را دنبال می‌کنند و خود هدست واقعیت مجازی قرارگرفته روی سر گیمر هم توانایی دنبال کردن دسته‌ها را دارد. پس نقش دوربین حذف می‌شود.

هدفون سیمی خود را به پلی استیشن وی آر جدید وصل کنید یا اصلا هدست پالس 3D را به شکل بی‌سیم روی گوش‌های خود بگذارید. هدست واقعیت مجازی را به‌سادگی با یک سیم به پلی استیشن 5 وصل کنید. دسته‌های بی‌سیم خود را در دست بگیرید و مشغول بازی کردن شوید. دیگر مهم نیست چه موقعیتی نسبت به دوربین دارید؛ اصلا دوربینی در این پروسه نقش ندارد که نگران زاویه‌ی خود نسبت به آن یا فاصله‌ی خود از آن باشید.

اندی سن، هم‌موسس استودیو Ramen VR همزمان با ستودن نقش صدای سه‌بعدی و قابلیت‌های دسته در بازی های پلی استیشن وی آر جدید می‌گوید که امیدوار است وزن هدست کاهش محسوسی نسبت به هدست قبلی داشته باشد. همچنین او می‌گوید که علاوه‌بر کاهش کلی وزن هدست مهم است که این وزن به خوبی در نقاط مختلف آن پخش شود. حالا باید تا معرفی کامل هدست صبر کرد و دید که دقیقا چه‌قدر وزن دارد.

بازی کردن بدون نیاز به ژست گرفتن

پلی استیشن وی‌آر قدیمی مثل لباسی بود که در عین آن که به خوبی به تن می‌شد، وصله‌زده به نظر می‌آمد. انگار آن همه سیم و اتصال خسته‌کننده به این دلیل وجود داشتند که سونی باید به زور راه ساخت هدست وی‌آر برای آن کنسول را پیدا می‌کرد و سپس با تکنولوژی قدیمی‌شده‌ی پلی استیشن Move و دوربین، به سختی روشی برای کنترل بازی‌ها به گیمر می‌داد. اما حالا پلی استیشن وی‌آر جدید به‌صورت کامل با تکنولوژی‌های روز ساخته شد تا یک تجربه‌ی کامل از واقعیت مجازی را ارائه دهد. کنسول پلی استیشن 5 هم از همان ابتدا با این ذهنیت شکل گرفت که باید آماده‌ی پذیرش هدست واقعیت مجازی جدید سونی باشد.

تکنولوژی‌های دسته پلی استیشن وی آر جدید به خوبی و بی‌نیاز به دوربین، کوچک‌ترین حرکت دست و انگشت‌های شما را دنبال می‌کنند. دیگر وقتی می‌خواهید یک جسم را از روی زمین بردارید یا کمان را بکشید و تیر را پرتاب کنید، نیازی نیست که این کار را انقدر اغراق‌آمیز انجام بدهید که دوربین متوجه شود و مشکلی به وجود نیاید. همه‌ی کارها به شکل طبیعی‌تر توسط گیمر انجام خواهند شد و بازیکن ادا درآوردن برای اثبات انجام شدن کار به دستگاه را فراموش خواهد کرد. در نتیجه بیشتر و بیشتر از یاد می‌برد که مشغول انجام یک بازی ویدیویی است. پس بیشتر و بیشتر دست‌های خود را آزادانه حرکت می‌دهد و حضور در جهان بازی را باور می‌کند.

تعهد جدی سونی به گسترش بازی های واقعیت مجازی خوشحال‌کننده به نظر می‌رسد. بازار بازی‌های واقعیت مجازی پرشده از ریسک و به نسبت کم‌مخطاب است. شوهی یوشیدا حدودا یک سال و نیم قبل راجع به نقش واقعیت مجازی در کنسول سونی نوشت: «گاهی اوقات ما به سختی کار می‌کنیم تا محصولاتی را در اختیار کاربران قرار دهیم که کسی قبل از تجربه‌ی لذت‌شان، خواستار آن‌ها نیست». مت پیسکتلا، تحلیل‌گر گروه NPD می‌گوید که اگر سونی بتواند میزان فروش پلی استیشن وی‌آر جدید را به سه یا چهار برابر فروش پلی استیشن وی‌آر قدیمی (کمی بیشتر از ۵ میلیون دستگاه) یعنی بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون دستگاه طی چند سال برساند، موفقیت بسیار بزرگی برای بازی های واقعیت مجازی رقم زده است.

(استودیو لندن پلی استیشن متمرکز روی ساخت بازی‌های AAA برای هدست واقعیت مجازی جدید سونی است)

بازی‌های ویدیویی همواره ما را با روش‌های متفاوت در جهان خود غرق کردند. به همین دلیل اوج لذت تجربه بازی های واقعیت مجازی ریشه در همان لذت اصلی سرگرم شدن با بازی‌های ویدیویی دارد. استیون وات، کارگردان بازی شوتر واقعیت مجازی Fracked در مصاحبه با Official PlayStation Magazine به خوبی لذت مورد بحث را توصیف می‌کند: «تصور کنید در یک بازی واقعیت مجازی در حال پایین آمدن از یک زنجیر هستید و دست شما به خاطر قابلیت‌های دسته‌های PSVR جدید، احساس کشیدن شدن به فلز به کار رفته در ساخت زنجیر را دارد. بازی‌های ویدیویی همیشه ما را به مکان‌ها و زمان‌های متفاوت بردند. ولی واقعیت مجازی می‌تواند آن احساس حضور داخل جهان بازی را در سرتاسر بدن بازیکن جاری سازد.

بدن من وقتی یک دایناسور را در هدست واقعیت مجازی دیدم، متفاوت با زمان تجربه‌ی هر بازی دیگری واکنش نشان داد؛ مردک چشم‌ها واقعا گشادتر شدند و موهای بدن کاملا سیخ بودند. هیچ مدیوم دیگری در جهان وجود ندارد که بتواند چنین کاری با آدم بکند و تا این حد به شکل جدی فکر و احساس انسان را به یک جهان موازی انتقال دهد».

* در نگارش این مقاله از اطلاعات شماره ماه May 2021 مجله OPM استفاده شده است. 

---