آخر هفته چه فیلمی ببینیم؟ | از انیمه متروپلیس تا دسته سیسیلی ها

در این شماره از مجموعه مقالات «آخر هفته چه فیلمی ببینیم؟» در ابتدا به سراغ یک انیمه‌ی پادآرمانشهری رفته‌ایم. اثری که با الهام از فیلم صامت و کلاسیک متروپلیس فریتز لانگ ساخته شده است. این انیمه، روایتی درباره‌ی حکومت‌ها و گروه‌هایی است که تحت نظر آن‌ها فعالیت می‌کنند. بعد از آن به‌سراغ فیلمی از اروپای شرقی می‌رویم. اثری آرام و قابل تامل از دنیایی با رویه‌های نژادپرستانه.

سینمای اروپای شرقی، دارای جاذبه‌‌ی خاصی است. جهان فیلم‌های این سینما برگرفته از ناملایماتی است که حکومت‌ها و شرایط فرهنگی و سیاسی به مردم روا می‌دارند. و در آخر دسته سیسیلی‌ها را خواهیم دید. یک مافیایی جذاب و کلاسیک با بزرگان سینمای فرانسه. فیلمی که اندازه‌ی بزرگی‌اش نتوانست خود را مطرح کند.

انیمه Metropolis

• کارگردان: رینتارو
• نویسنده: کاتسوهیرو اوتومو
• سال انتشار: ۲۰۰۱

در شهری به‌نام متروپلیس ربات‌ها و انسان‌ها در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند، جائی که ربات‌ها ارزش چندانی ندارند.

داستان این انیمه به فیلم کلاسیک متروپلیس ساخته‌ی فریتز لانگ بازمی‌گردد. اوسامو تزوکا، با الهام از متروپلیس اصلی مانگایی براساس آن نوشت و بعد از آن کاتسوهیرو اوتومو فیلمنامه این اثر را طبق مانگای تزوکا به نگارش درآورد. اوسامو تزوکا عنوان کرده بود که هیچگاه متروپلیس را ندیده است و تنها براساس پوستر فریتز لانگ ایده‌هایی به ذهن‌اش آمده و توانسته است داستان‌اش را بنویسد. ساخت این انیمه چند سال طول کشید و بودجه‌ی زیاداش به آن عنوان یکی از گرانترین انیمه‌های تاریخ را داد. البته متروپلیس بعد از اکران حسابی جبران کرد و به فروش خوبی در سراسر جهان رسید.

داستان از این قرار است که انسان‌ها و ربات‌ها در شهر چندلایه متروپلیس با هم زندگی می‌کنند، گرچه ربات‌ها مورد تبعیض قرار می‌گیرند و در سطح پایینی از این شهر زندگی می‌کنند. دوک، حاکم غیررسمی متروپلیس و ثروتمندترین شهروند متروپلیس در حال ساخت آسمان‌خراشی بنام زیگورات است که به گفته‌ی او اجازه می‌دهد تا انسان قدرت خود را در سراسر سیاره گسترش دهد. دوک برای این کار دانشمندی تحت تعقیب را استخدام می‌کند. از طرفی دیگر نیز فرزندخوانده دوک یعنی راک، انفجاری را ترتیب می‌دهد و باعث یکسری اختلالات در روند دستگیری دکتر لاوتن می‌شود.

انیمه متروپلیس سرشار از استعاره و اشارات سیاسی است. در اینجا پادآرمانشهر توسعه‌یافته‌ای وجود دارد که در آن مردم‌اش فقیر هستند و بدون آزادی زندگی می‌کنند. نژادپرستی و تبعیض همه جا وجود دارد و خبری از حقوق برابر نیست. این فیلم با اسفاده از ایده‌های فرامتنی و زیرمتنی به مسائل سیاسی مربوط به شیوه‌ی حکومت‌داری و گروه‌های کارگری و انقلابی می‌پردازد. سبک بصری این انیمه واقعا زیباست و می‌تواند در کنار داستان علمی‌تخیلی و پیشروانه‌ی آن مخاطب را به خود جذب کند. از طرفی نیز موسیقی متن مورد استفاده در آن خیلی جذاب ساخته شده است. متروپلیس از آن انیمه‌های عمیق و قابل بحث است که می‌تواند تماشاگر را به فکر راجع‌به مسائل پیرامون‌اش وا دارد.

فیلم R.M.N

• کارگردان:کریستین مونجیو
• بازیگران: جودیت استیت
• سال انتشار:۲۰۲۲

ماتیاس از آلمان به خانه بازمی‌گردد تا در کنار پسرش رودی باشد. رودی مدتی است که بخاطر اتفاقات درون جنگل حرف نمی‌زند.

R.M.N فیلمی عمیق و قابل بحث از کریستین مونجیو کارگردان مطرح موج نویی رومانیا است که فیلم‌های مهمی همچون 4 ماه، 3 هفته و 2 روز (4Month 3Weeks 2Days) را در کارنامه خود دارد. این فیلم که برای اولین بار در جشنواره کن به‌نمایش درآمد، توانست توجه منتقدان و مخاطبان را به خود جلب کند. البته قبل از هر چیز باید این موضوع را در نظر داشت که R.M.N شبیه بیشتر آثار هنری و مهم اروپای شرقی مخاطب خاص خود را می‌طلبد و بخاطر سبک روایتش ممکن است تماشاگر عامی که به فیلم‌هایی با کشمکش‌های بیرونی عادت کرده است را آزاد بدهد.

عنوان این فیلم که قصه‌اش براساس داستانی واقعی نوشته شده است، به یک نوع اسکن مغزی اشاره دارد. مونجیو نیز از همین طریق استعاره‌ای جذاب را شکل می‌دهد و وارد مسیری برای واکاوی ایده‌های اجتماعی و سیاسی قسمتی از اروپای شرقی می‌شود. جائی که تفکرات نژادپرستی، تعصبات قومی و مشکلات همیشگی‌اش با اتحادیه‌ی اروپا زمینه‌ی شکل‌گیری مکانی پرالتهاب را ترتیب داده است. این فیلم همراه با استعاره‌ها پیش می‌رود و فیلمساز دقیقا می‌داند که کجا از چه استعاره‌‌ای بهره بگیرد و در دل روایت آن را چگونه به جریان بیندازد.

این فیلم روایتی از یک جامعه‌ی ازهم‌‌پاشیده‌ای است که در آن آدم‌ها سقوط کرده‌اند و در بن‌بست بی‌بازگشتی گیر افتاده‌اند. داستان فیلم از این قرار است که ماتیاس به زادگاه‌اش بارمی‌گردد. او در آنجا پسرش را دوباره می‌بیند و نامزد قبلی‌اش را هم ملاقات می‌کند. ماتیاس که نمی‌تواند زن قبلی زندگی‌اش را از یاد ببرد دچار مشکلات فراوانی می‌شود. در این میان نیز مردم در حال رای‌گیری برای بیرون راندن خارجی‌هایی هستند که در کارخانه نان کار می‌کنند.

فیلم The Sicilian Clan

• کارگردان: انری ورنوی
• بازیگران: ژان گابن، آلن دلون
• سال انتشار:۱۹۶۹

دسته سیسیلی‌ها یک فیلم گانگستری مافیایی است که براساس رمانی از آگوست لو برتون ساخته شده است. این فیلم از آن دسته از فیلم‌های مافیایی نسبتا ناشناخته است که با تعلیق بسیار خوبی خود را همراه می‌کند. درواقع همین یک عنصر تعلیق و اضطراب کافی است تا فیلم برای همیشه در ذهن مخاطب باقی بماند. در این فیلم که آلن دلون در نقش یک دزد حرفه‌ای بنام راجر سارتت ظاهر می‌شود به کمک یک خانواده‌ی سیسیلی در پاریس از زندان فرار می‌کند. همان نقشه‌ی ابتدایی فیلم برای فرار آلن دلون از ماشین حمل مجرمان کافی است تا تماشاگر متوجه شود با چه فیلم جذاب و پرتنشی روبه‌روست.

او بعد از فرار از زندان با یک دارودسته‌ی سیسیلی همراه می‌شود تا نقشه‌ی یک دزدی دیدنی را عملی کند. آن‌ها در یک عملیات هوایی مقدار زیادی جواهر را می‌دزدند و از دست پلیس در می‌روند. دسته‌ی سیسیلی‌ها از همه نظر بسیار جلوتر از زمان خود بود. اثری که چند سال جلوتر از اولین قسمت سه‌گانه پدرخوانده ساخته شد و به‌خوبی قواعد و دنیای خانواده‌های سیسیلی را به‌تصویر کشید. فیلمی که در زمان ساختش نتوانست توجهات زیادی را به خود جلب کند. نکته‌ی جالب توجه در این فیلم اکشن کنترل‌شده‌ی آن است. با اینکه دسته‌ی سیسیلی‌ها در روایت خود از طرح سرقت و ایده‌های پلیسی بهره می‌گیرد اما هیچگاه تسلیم زدوخوردها برای بالا بردن تنش نمی‌شود و ترجیح می‌دهد که ترس و تعلیق را از دل درام بوجود بیاورد.

دسته سیسیلی‌ها اثری پرتب‌وتاب با ایده‌های یک فیلم نوآر است که در آن بزرگان سینمای آن سال‌های فرانسه نقش‌آفرینی می‌کنند. این فیلم، اثری جذاب و هیجان‌انگیز است که می‌تواند لذت یک روایت مافیایی استخوان‌دار را برای تماشاگر داشته باشد.