بازی Black Myth: Zhong Kui ‌| جونگ کوئی کیست و چرا اهمیت دارد؟

چین به‌عنوان سرمنشاء زبانی، ادبی، علمی و تمدنی در شرق آسیا، منبعی متبلور از در مقوله اسطوره‌شناسی به‌شمار می‌رود. این منظومه‌ی گسترده اساطیری، در نگاه نخست قطعا پیچیده و نامنسجم به نظر می‌رسد، اما زمانی که در آن عمیق می‌شویم، می‌بینیم که در پس هر یک از این داستان‌ها و شخصیت‌های خداگونه، انواع پیام‌های مدنی، سیاسی، اجتماعی و انسانی پنهان شده است. از سان ووکانگی که در دل شاهکار «سفرنامه غرب» یکی از سه رکن ادبی از ادبیات چین را شکل داد، تا «جُنگ کوئی» که در پس ظاهر ترسناک و زخمت‌اش، نمادی از عدالت‌خواهی و میهن‌دوستی در این کشور است.

مدتی می‌شود که بازی «بلک میث: جُنگ کوئی» (Black Myth: Zhong Kui) با معرفی در نمایش سامرگیم‌فست/Summer Game Fest دوباره بازی «بلک میث» را در مرکز توجهات قرار داد. محصولی که هم‌سو با «بلک میث: ووکانگ» مشخصا با هدف پرداخت جدی به‌اسطوره‌شناسی کشور چین و ارتقاء جایگاه ادبی/فرهنگی مخلوقات این کشور در مقیاس فرهنگ‌عامه حرکت می‌کند. ما نیز طبق معمول همیشه در تحلیل آثار فرهنگی/تاریخی از کشورهای چین و ژاپن، با این مقاله در مسئله‌ی «جونگ کوئی» عمیق می‌شویم و هرآنچه پیرامون او لازم است بدانیم را بررسی می‌کنیم. همراه زومجی باشید.

جونگ کوئی/Zhong Kui یکی از شناخته‌شده‌ترین شخصیت‌های اسطوره‌ای چین است که به عنوان شکارچی ارواح و نماد محافظت در برابر نیروهای شیطانی شناخته می‌شود. این شخصیت در تاریخ و فرهنگ چین جایگاهی ویژه دارد و حضورش در ادبیات، هنر و آیین‌های سنتی نشان‌دهنده اهمیت عمیق او در ذهنیت جمعی مردم است. داستان «جونگ کوئی»، برخلاف بسیاری از اسطوره‌ها که به شکل افسانه‌ای و بدون ریشه تاریخی تعریف می‌شوند، با جزئیات دقیق و منسجم تاریخی و فرهنگی همراه می‌شود.

براساس روایت‌های متداول، جونگ کوئی درواقع دانش‌آموزی باهوش و مسعد در دوران امپراتوری تانگ/Tang بود که در امتحانات رسمی دولت موفقیت‌های زیادی کسب کرد. با این حال، به دلیل ظاهر نامتعارف و شاید معیارهای ظاهری سخت‌گیرانه آن زمان، از ورود به دستگاه امپراتوری محروم شد. ناامیدی و خشم او موجب خودکشی‌اش شد و پس از مرگ، با اعطای قدرتی ماورایی از سوی امپراتور آسمانی، به عنوان شکارچی ارواح و محافظ انسان‌ها در برابر شیطان‌ها شناخته شد.

از منظر فرهنگی، Zhong Kui به عنوان محافظ خانه‌ها، به ویژه در طول جشن سال نو چینی، حضور گسترده‌ای دارد. تصاویر او در قالب تابلوها و نقاشی‌های دیواری بر درهای منازل نصب می‌شوند تا با نیروی نمادین خود ارواح شیطانی و انرژی‌های منفی را دور کنند. حتی که در کتاب Ben Cao Gan Mu نوشته‌ی «لی شی‌جن» که هم‌سنگ با کتاب قانون ابوعلی‌سینا اما برای طب سنتی چین به‌حساب می‌آید، سوزاندن تصویر جونگ کوئی به‌عنوان روشی برای درمان برخی از ناهنجاری‌ها مطرح شده است.

تحلیل شخصیتی جونگ کوئی همچنین نشان‌دهنده تضاد و تعامل مفاهیم زیبایی‌شناسی و اخلاقی است. او با ظاهر ترسناک خود نمادی از قدرت و توانایی مقابله با شرارت است، در حالی که رفتار و عملکردش نمایانگر اصول اخلاقی، عدالت و حمایت از انسان‌ها است. این تضاد، که در بسیاری از اسطوره‌ها و افسانه‌های شرق آسیا مشاهده می‌شود، نشان‌دهنده تمایل فرهنگی به ترکیب جنبه‌های ترسناک و محافظتی در یک شخصیت واحد است، به طوری که هم مخاطب را به احترام وادارد و هم حس امنیت ایجاد کند.

شخصیت جونگ کوئی نه تنها در ادبیات و فرهنگ چین جایگاه ویژه‌ای دارد، بلکه ریشه‌های تاریخی و اسطوره‌ای او نیز قابل توجه و پیچیده هستند. برای تحلیل دقیق این شخصیت، ضروری است که به سه لایه اصلی توجه کنیم: لایه تاریخی، لایه اسطوره‌ای و لایه فرهنگی-اجتماعی. این لایه‌ها به ما امکان می‌دهند که نه تنها داستان زندگی او، بلکه عملکرد نمادینش در تاریخ و فرهنگ چین را به‌صورت علمی بررسی کنیم.

از منظر تاریخی، جونگ کوئی به دوران امپراتوری تانگ بازمی‌گردد، دوره‌ای که هنر، علم و فرهنگ در چین شکوفا شد و نظام آموزشی و اداری مبتنی بر شایستگی، به ویژه از طریق امتحانات رسمی دولتی (Keju)، شکل گرفت. داستان جونگ کوئی به عنوان دانش‌آموزی نابغه که به دلیل ظاهر فیزیکی از ورود به سیستم دولتی محروم شد، منعکس‌کننده ارزش‌های فرهنگی آن زمان است: جامعه به شایستگی علمی اهمیت می‌داد اما معیارهای ظاهری و اجتماعی نیز در تعیین سرنوشت افراد نقش داشتند. تحلیل این لایه تاریخی نشان می‌دهد که روایت جونگ کوئی بیش از آنکه صرفاً افسانه باشد، بازتاب نگرش‌های واقعی و چالش‌های اجتماعی زمانه خود است و این امر، شخصیت او را از یک افسانه صرف، به یک روایت فرهنگی و تاریخی قابل بررسی تبدیل می‌کند.

از منظر اسطوره‌ای، جونگ کوئی پس از مرگ خود، قدرتی ماورایی پیدا می‌کند و به شکارچی ارواح تبدیل می‌شود. این بخش از روایت، با بسیاری از الگوهای اسطوره‌ای در سراسر جهان مشترک است؛ به ویژه داستان مرگ، رستاخیز و تبدیل به موجودی فراطبیعی که از انسان‌ها محافظت می‌کند. در فرهنگ چینی، این پدیده با مفهوم "تی‌ئن/Tian" (آسمان) و عدالت کیهانی مرتبط است؛ به این معنا که حتی اگر انسان در زندگی دنیوی مورد بی‌عدالتی قرار گیرد، نظم کیهانی، عدالت او را در سطح فراتر از دنیا تأمین می‌کند. این مفهوم، به شکل علمی، می‌تواند با نظریه‌های انسان‌شناسی و اسطوره‌شناسی مقایسه شود؛ مثلاً مطالعه ساختار قهرمانان اسطوره‌ای که پس از مرگ یا رنج، به نمادی از عدالت و نظم اجتماعی تبدیل می‌شوند.

لایه سوم، یعنی لایه فرهنگی-اجتماعی، بیانگر نحوه تأثیر و تداوم باورهای مرتبط با جونگ کوئی در جامعه چین است. تصاویر و تابلوهای مرتبط با او، به ویژه در دوره‌های جشن سال نو، نه تنها جنبه تزئینی دارند، بلکه بیانگر اعتقادات عمیق درباره حفاظت از خانه و خانواده در برابر نیروهای منفی هستند. تحقیقات فرهنگی نشان می‌دهد که این نوع نمادها نقش مهمی در تثبیت ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی ایفا می‌کنند. برای مثال، نمایش جونگ کوئی بر درب منازل می‌تواند به کاهش اضطراب و ایجاد حس امنیت روانی کمک کند، امری که از منظر روان‌شناسی اجتماعی قابل تحلیل است. این امر نشان می‌دهد که اسطوره‌ها و شخصیت‌های تاریخی تنها داستان نیستند، بلکه ابزارهایی برای مدیریت روابط اجتماعی و تقویت هنجارهای اخلاقی و فرهنگی هستند.

تصاویر و نمادهای مرتبط با جونگ کوئی از جدی‌ترین جنبه‌های فرهنگی و هنری این شخصیت هستند. مطالعه این تصاویر نه تنها به درک بهتر اسطوره‌ها و باورهای سنتی چین کمک می‌کند، بلکه به تحلیل علمی رفتارهای اجتماعی، روان‌شناسی جمعی و نقش هنر در تثبیت ارزش‌ها و هنجارهای جامعه نیز منجر می‌شود. نمادشناسی جونگ کوئی، شامل عناصر بصری، رنگ‌ها، حالت چهره و موقعیت در تصویر است که هرکدام بار معنایی ویژه‌ای دارند و در کنار هم مفهوم حفاظت، عدالت و ترس از شرارت را منتقل می‌کنند.

از منظر تاریخی، تصاویر جونگ کوئی از دوره سلسله تانگ به بعد شکل گرفته‌اند و با گذر زمان، تکامل یافته‌اند. او معمولاً با ظاهری ترسناک و نیرومند، ریش بلند و چهره‌ای خشن نشان داده می‌شود/. این ویژگی‌های بصری، از منظر روانشناسی هنری، مشخصا نقش بازدارنده دارند؛ نقش‌هایی که حس امنیت را از دل ترس برای تماشاگران می‌سازند. مطالعات جامعه‌شناسی هنر نیز نشان داده‌اند که چنین تصاویر محافظتی در جوامع سنتی، به ویژه در دوران پیش از صنعتی شدن، نقش مهمی در کاهش اضطراب و ایجاد نظم اجتماعی داشته‌اند.

رنگ‌ها نیز در نمادشناسی جونگ کوئی اهمیت ویژه‌ای دارند. معمولاً او با لباس قرمز یا لباس‌هایی با رنگ‌های تند و متضاد به تصویر کشیده می‌شود. رنگ قرمز در فرهنگ چینی به عنوان نماد شادی، محافظت و قدرت شناخته می‌شود، در حالی که رنگ‌های تیره‌تر، خشم و قدرت مقابله با نیروهای تاریک را نشان می‌دهند. تحلیل علمی این انتخاب رنگ‌ها نشان می‌دهد که آن‌ها نه تنها جنبه زیبایی‌شناسی دارند، بلکه حامل پیام‌های روان‌شناختی و اجتماعی هستند و تعامل بین ترس و محافظت را در ذهن تماشاگر تقویت می‌کنند.

علاوه بر ظاهر و رنگ، عناصر همراه با جونگ کوئی نیز اهمیت دارند. او اغلب شمشیری در دست دارد و گاهی همراه با ارواح شکست‌خورده یا موجودات شیطانی نشان داده می‌شود. این عناصر، پیام‌های متعددی را منتقل می‌کنند: شمشیر نماد عدالت و قدرت مقابله با شرارت است، در حالی که ارواح شکست‌خورده، تأکیدی بر توانایی جونگ کوئی در کنترل نیروهای منفی و ایجاد نظم در جهان انسانی و ماورایی دارند. در نهایت، تصاویر او فراتر از هنر تزئینی عمل می‌کنند. آن‌ها حامل پیام‌های فرهنگی، اجتماعی و روان‌شناختی هستند که به تثبیت ارزش‌هایی مانند عدالت، شجاعت و حفاظت از جامعه کمک می‌کنند. تحلیل علمی این تصاویر نشان می‌دهد که هنر در فرهنگ چین نه تنها جنبه زیبایی‌شناسی دارد، بلکه ابزاری برای انتقال مفاهیم اخلاقی و اجتماعی و مدیریت تعاملات انسانی با نیروهای ناشناخته و ترسناک نیز محسوب می‌شود

جونگ کوئی نه تنها در هنرهای تصویری و نقاشی سنتی چین جایگاه ویژه‌ای دارد، بلکه در ادبیات و داستان‌های فولکلوریک این کشور نیز حضوری پررنگ و تأثیرگذاری داشته است. مطالعه حضور او در متون ادبی، افسانه‌ها و داستان‌های مردمی، امکان تحلیل علمی روابط میان اسطوره‌ها، باورهای اجتماعی و روان‌شناسی جمعی را فراهم می‌کند. نقش جونگ کوئی در ادبیات چین، نمونه‌ای از چگونگی شکل‌گیری و تثبیت یک قهرمان فرهنگی است که نه تنها با نیروی فیزیکی بلکه با نمادهای اخلاقی و اجتماعی خود، تأثیر جدی بر جامعه داشته است.

یکی از مهم‌ترین جلوه‌های فرهنگی و اجتماعی جونگ کوئی، نقش او در جشن‌ها، آیین‌ها و مراسم محلی چین است. شخصیت‌های اسطوره‌ای اغلب به عنوان نمادهایی فراتر از داستان‌ها و افسانه‌ها عمل می‌کنند و در مناسبت‌های جمعی حضور دارند تا پیوند میان جامعه و ارزش‌های مشترک حفظ شود.

جونگ کوئی به ویژه در جشن سال نو چینی (مراسم چون‌جیه/فستیوال بهار/ 春节، Chun Jie) اهمیت دارد. در این جشن، که نماد شروعی تازه و پاکسازی انرژی‌های منفی است، تصاویری از Zhong او در خانه‌ها و معابد نصب می‌شود تا از ورود ارواح شرور جلوگیری کند. این تصاویر معمولاً او را با شمشیری در دست و چهره‌ای خشن، اما با نیت خیر، نشان می‌دهند.

یکی دیگر از تأثیرات مهم جونگ کوئی بر جشن‌ها، حضور او در نمایش‌های تئاتر محلی و نمایش‌های ماسک است. در بسیاری از مناطق چین، نمایش‌های سنتی شامل صحنه‌هایی است که جونگ کوئی با ارواح شرور مبارزه می‌کند. این نمایش‌ها علاوه بر جنبه سرگرمی، عملکردی آموزشی دارند و پیام‌هایی درباره شجاعت، عدالت و تقویت هنجارهای اجتماعی منتقل می‌کنند. علاوه بر جشن سال نو، جونگ کوئی در دیگر مناسبت‌های محلی مانند مراسم دفع بیماری‌ها، محافظت از محصولات کشاورزی و حتی جشن‌های خانوادگی نیز نقش دارد.

ساحت اسطوره‌ای «جونگ‌کوئی»، در دوران سلطه‌ی مغول‌ها بر قسمت‌هایی از کشور چین، بُعدی سیاسی و مقاومت‌جویانه پیدا کرد. در سنت‌های پیشین، جونگ‌کویی به‌عنوان نگهبان در برابر نیروهای اهریمنی و ارواح شرور شناخته می‌شد، اما در فضای اشغال و بیگانگی، مردم چین مغولان را با همان نیروهای اهریمنی یکی می‌انگاشتند. از این رو، حضور جونگ‌کویی در آیین‌های معابد، جشن‌های آیینی و حتی نقاشی‌های خانگی، به نمادی از مقاومت فرهنگی و امید به غلبه بر سلطه‌ی خارجی بدل شد. این بازتعبیر، اسطوره را از یک روایت صرفاً مذهبی به ابزاری برای بازنمایی توانایی ملت در حفظ هویت و ایستادگی در برابر بیگانه تبدیل کرد.

این بهره‌گیری سیاسی از تصویر جونگ‌کویی، نه‌تنها انسجام اجتماعی را تقویت می‌کرد، بلکه پیوندی زنده با میراث معنوی چین در دل شرایط دشوار سلطه‌ی مغول ایجاد می‌ساخت. مغولان در ذهن مردم به‌عنوان موجوداتی هیولایی و ویرانگر بازنمایی می‌شدند و جونگ‌کویی در مقام دشمن آنان، به نماد عدالت و پاسداری از نظم فرهنگی بدل می‌گردید. به این ترتیب، پرستش و بازآفرینی هنری جونگ‌کویی تنها یک آیین دینی نبود، بلکه نوعی ملی‌گرایی فرهنگی و مقاومتی نمادین را به زندگی روزمره مردم تزریق می‌کرد؛ مقاومتی که هرچند در عرصه‌ی سیاسی آشکار کمتر مجال بروز داشت، اما در سطح اسطوره و تخیل جمعی، حضوری نیرومند و الهام‌بخش داشت.

حالا نوبت شماست که دیدگاهتان را برای زومجی بنویسید. فکر می‌کنید در بلک میث: جونگ کوئی با چه جنسی از گیم‌پلی طرف باشیم؟ به‌نظرتان چقدر تا موعد نشر بازی فاصله داریم؟ نظرات‌ خود را با زومجی بنوسید.