حقایق جالب سریال Chernobyl - چرنوبیل
در این مقاله به بیان حقایق جالب سریال چرنوبیل خواهیم پرداخت؛ حقایقی که درکنار جنبه‌ی مثبت آن، جنبه‌ی منفی این سریال را هم به شما نشان خواهد داد. با زومجی همراه باشید.
در روزهایی که بیشتر ما به‌دلیل پایان نسبتا ضعیف سریال Game of Thrones، بسیار ناراحت و حتی عصبانی بودیم، شبکه‌ی HBO با پخش سریال Chernobyl، علاوه‌بر ازبین‌بردن مقدار زیادی از ناامیدی ما، توانست مانند یک طناب از آن کمک بگیرد و خودش را از چاهی که درون آن افتاده بود بیرون بکشد. با پخش فصل آخر سریال گیم آف ترونز، هر هفته از تعداد بینندگان این شبکه کم و با پخش سریال چرنوبیل هفته به هفته به تعداد بینندگان این شبکه اضافه می‌شد. فیلم‌برداری سریال Chernobyl، در تابستان سال ۲۰۱۸ آغاز شد و در تاریخ ۱۶ اردیبهشت سال گذشته (۶ می ۲۰۱۹)، توسط شبکه‌ی HBO، پخش شد. فیلم‌برداری بخش عمده‌ی این سریال در نیروگاه هسته‌ای ایگنالیا در کشور لتوانی که به خواهر نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل معروف است، انجام شده است.
نیروگاه هسته‌ای ایگنالیا در شهر ویلنیوس واقع شده است که به‌دلیل شباهت زیاد به شهر پریپیات، این شهر را در این سریال به تصویر می‌کشد. شبکه‌ی HBO برای به تصویر درآوردن بسیاری از اتفاقات این سریال مجبور شد که برای قابل پخش شدن آنها مقداری از جراحت‌ها و جزییات اتفاق واقعی را با درصد کم‌تری به تصویر بکشد. منبع اصلی این سریال، کتاب صداهایی از چرنوبیل (Voices From Chernobyl)، به نویسندگی اسوتلانا الکسیویچ، برنده‌ی جایزه نوبل است که رضا حاج‌محمدی، در مقاله‌ای بسیار جذاب، به بررسی آن پرداخته است. در جریان ساخت این سریال و پخش آن، برخی از اتفاقات و جزییات آن نسبت به اتفاق واقعی در سال ۱۹۸۶، به‌درستی بیان نشده‌اند و حتی در بعضی از قسمت‌های سریال به‌طور کامل اشتباه بوده‌اند. در ادامه‌ی مطلب به بیان این جزییات اشتباه و درکنار آنها به حقایق جالب این سریال خواهیم پرداخت که شاید از آنها بی‌اطلاع باشید.
۱- پروفسور والری لگاسف
مقاله‌ی مرتبط:
اجازه دهید این مطلب را با نقش اصلی سریال، پروفسور والری لگاسف (جرد هریس)، شروع کنیم. والری لگاسف هیچ‌گاه یک متخصص راکتور هسته‌ای نبوده و کارشناس رادیواکتیو شیمیایی بوده است. به همین دلیل او برای پایان دادن به این فاجعه به توصیه‌ها و کمک‌های تعداد زیادی از دانشمندان نیاز داشته؛ این موضوع به‌صورت کاملا شفاف در کتاب‌ها و مقالات مرتبط با این فاجعه بیان شده ولی در سریال این‌گونه نبوده است. در سریال شخصیت اولنا هومیوک (امیلی واتسون)، به نمایندگی از تمام دانشمندانی که در مسیر حل این مشکل کمک فراوانی کرده‌اند حضور دارد و بی‌شک یکی از شخصیت‌های محبوب این اثر به‌شمار می‌رود ولی کشمکش میان والری لگاسف و دیگر دانشمندان، یکی از مهم‌ترین و پرتنش‌ترین اتفاقاتی است که در سریال هیچ اشاره‌ای به آن نشده. شاید اگر دو یا سه دانشمند دیگر درکنار والری لگاسف در سریال حضور داشت، علاوه‌بر ادای احترام به آنها، شاهد جذابیت بیشتری در سریال بودیم.
۲- سقوط هلیکوپترها
صحنه‌ی دراماتیک سقوط هلی‌کوپتر به داخل نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل، هیچ‌وقت اتفاق نیفتاد. درواقع زمانی‌که پروفسور لگاسف و بوریس شربینا، از روی پشت‌بام در حال هدایت و راهنمایی خلبان‌های هلی‌کوپترهای حامل شن و بورون بودند، به‌خوبی از عهده‌ی آن برآمدند و هیچ هلی‌کوپتری به داخل نیروگاه سقوط نکرد؛ هرچند بعد از این اتفاق و اتمام ریختن شن و بورون روی آتش تمام خلبان‌ها به‌دلیل نزدیکی زیاد به محل حادثه دچار بیماریهای شدید رادیواکتیو شدند. این سکانس تنها به‌دلیل نشان دادن میزان خطر تشعشعات رادیواکتیو و اثر مخرب آن ضبط شده که به‌خوبی موفق به‌انجام این‌کار شد و یکی از سکانس‌های تأثیرگذار سریال به‌شمار می‌آید.
پس از آن بوریس شربینا در یک سکانس، خبر خوبی از موفقیت خلبان‌ها و رهاسازی موفق ۲۰ محموله‌ی شن و بورون روی آتش را به پروفسور لگاسف می‌دهد؛ در زمان فاجعه، به‌دلیل خطر زیاد و ریسک بالای این عمل، خلبان‌ها مجبور به رهاسازی محموله‌های خود از فاصله‌ی زیاد بودند و این عامل باعث شد تا مقدار زیادی از شن و بورون رهاشده هدر برود و اصلا روی آتش قرار نگیرد. طبق گزارش‌ها شن و بورون عامل اصلی خاموش شدن آتش اولیه‌ی نیروگاه نبوده‌اند و آتش به مرور زمان فروکش کرده است.
۳- پل مرگ
مقاله‌های مرتبط:
پل مرگ؛ بعد از وقوع فاجعه‌ی هسته‌ایی چرنوبیل، اهالی پریپیات روی یک پل به تماشای آتش می‌پردازند، پلی که سالها بعد به «پل مرگ» مشهور شد. پس از اتمام سریال، در توضیحات انتهایی شاهد این هستیم که تمامی افرادی که در لحظه‌ی حادثه روی پل حضور داشته‌اند، به‌دلیل تشعشعات رادیواکتیو مرده‌اند. این اطلاعات به‌هیچ‌عنوان از سوی هیچ بیمارستان یا سازمانی تایید نشده است؛ نه‌تنها در محل حادثه، بلکه در بررسی‌های انجام شده توسط متخصصان سایر کشور‌ها نیز هیچ‌گونه مستندی مبنی‌بر مرگ تمام افراد دردسترس نیست. تشعشعات رادیواکتیو در زمان تماشای آنها به میزان زیاد و خطرناکی نبوده است، این افراد به بیماریهای گوناگونی بر اثر تشعشعات دچار شدند و عده‌ایی از آنها هم به‌همین دلیل جان باختن ولی همه‌ی افراد حاضر روی پل به‌دلیل تشعشعات جان خود را از دست ندادند و چند نفر از آنها به‌صورت طبیعی به انتهای عمر خود رسیدند.
چند ساعت پس از وقوع فاجعه، تمامی اهالی پریپیات به‌طور متوسط حدود ۳۰ میلی‌ثانیه از تشعشعات هسته‌ای را جذب کردند؛ حدودا مقداری برابر با میزان تشعشعات تنها سه سی‌تی اسکن از تمام بدن (در آن لحظه به‌صورت جدی خطرناک نیست و علائمی ندارد). در یک سکانس در اوایل فیلم که بیمارستان را به‌تصویر می‌کشد، ما شاهد این هستیم که اهالی پریپیات و حتی فرزندان آنها به‌شدت از تشعشعات رادیواکتیو زجر می‌برند. کارشناسانی که این فاجعه را بررسی کردند، این موضوع را به‌تایید رسانده‌اند که در آن زمان هیچ‌کدام از اهالی پریپیات مشکلی نداشته است و در آن لحظه ۱۳۴ نفر از آتش‌نشانان و کارکنان نیروگاه به بیمارستان منتقل شدند و در میان آنها حتی یک نفر از اهالی پریپیات حضور نداشته است. اهالی پریپیات پس از گذشته دو روز علائم بیماری را در خود مشاهده کرده و به بیمارستان منتقل می‌شوند.
۴- زخم‌ها و جراحت‌ها
در یکی از احساسی‌ترین صحنههای سریال، همسر یک آتش‌نشان را مشاهده می‌کنیم که در اتاقی که شوهر او بستری شده است، حضور دارد. این اتفاق دقیقا به‌همین شکل افتاده و یکی از ده‌ها صحنه‌ای قلمداد می‌شود که به‌صورت کامل از کتاب «صداهایی از چرنوبیل» اقتباس شده است. زخم‌های آتش‌نشانان در این سکانس‌ها چیزی نیست که در واقعیت اتفاق افتاده. سازندگان سریال تصمیم گرفتند که زخم‌ها و علائم بیماری آتش‌نشان‌ها و کارکنان نیروگاه را به‌میزان کم‌تری نسبت به واقعیت نشان دهند؛ تصمیم بسیار درست کارگردان این اثر، جوهان رنک، باعث شد تا افراد نوجوان و جوان بیشتری اجازه‌ی تماشای این قسمت‌ها را داشته باشند.
در ادامه‌ی این بحث، یک محقق آمریکایی در تحقیقات خود به این نتیجه رسید که تشعشعات رادیواکتیو از فرد بیمار، به‌میزان خطرناکی به دکترها و مراجعه‌کنندگان منتقل نمی‌شود؛ همچنین تشعشعات رادیواکتیو ساطع شده از فرد بیمار، تاثیری روی نتایج بارداری ندارد و باعث مرگ فرزند متولد نشده، نخواهد شد.
۵- چیزی به‌نام بمب هسته‌ای وجود ندارد
در طول سریال بارها شاهد این بودیم که پروفسور لگاسف از اصطلاح «بمب هسته‌ای» برای توصیف نیروگاه هسته‌ای استفاده می‌کند؛ بمبی با قدرت دو تا چهار مگاتن. در دادگاه انتهای سریال بار دیگر پروفسور لگاسف برای توصیف لحظه‌ی انفجار، آن را این‌گونه توصیف کرد: راکتور شماره چهار، اکنون یک بمب هسته‌ای است. این جملات و توصیف‌ها تنها برای اضافه‌کردن به درام و مهیج کردن داستان استفاده شده‌اند. یک بمب هسته‌ای با قدرت دو تا چهار مگاتن در صورت انفجار در آن مکان به‌راحتی تمام شهر کیف و قسمت زیادی از اروپا را با خاک یکسان می‌کند؛ انفجار هسته‌ی راکتور نیروگاه چرنوبیل، نه‌تنها کیف بلکه پریپیات را هم از بین نبرد و به‌این دلیل نمی‌توان از آن به‌عنوان یک بمب هسته‌ایی یاد کرد. این اتفاق شاید خصوصیات یک انفجار هسته‌ایی در ابعاد کوچک را داشته باشد ولی اصلا نمی‌تواند یک بمب هسته‌ای منفجرشده باشد.
عکسی که درون هسته‌ی منفجرشده را نشان می‌دهد، یکی از زیباترین صحنههای تمام سریال است؛ مانند یک موجود عجیب الخلقه که انسان‌ها باید در مقابل آن ایستادگی کنند ولی این بار این موجود عجیب ساخته‌ی دست خود بشر است و به‌دلیل سهل‌انگاری عده‌ای به‌وجود آمده است.
۶- غواص‌ها و معدنچی‌ها
سه غواص شجاعی که با از خودگذشتگی تمام به زیر سازه‌ی اصلی مهار راکتور رفتند تا با روشن‌کردن پمپ‌ها، آب موجود در آن مکان را خالی کنند و از یک انفجار بزرگ جلوگیری کنند، این کار را انجام دادند ولی با بررسی کارشناسان این موضوع روشن شد که در آن زمان بیشتر آب موجود در تانکرها خالی شده بود و غواص‌ها تا کمر در آب نبودند؛ تنها چند سانتی‌متر از کفش آنها در آب بود. این موضوع هیچ چیزی از رشادت و ازخودگذشتگی آنها کم نخواهد کرد ولی آن سکانس‌ها برای مهیج‌تر کردن سریال به آن شکل فیلم‌برداری شده‌اند. همچنین محققان رشته‌ی فیزیک هسته‌ای به این نتیجه رسیدند که وجود آب در تانکرها نه‌تنها باعث انفجار مهیب نمی‌شد بلکه یک عامل بسیار مفید برای خنک کردن مواد مذاب به‌شمار می‌رفت.
همچنین معدنچی‌هایی که به حفر یک تونل و یک محل بسیار بزرگ برای نصب یک مبدل حرارتی مشغول به‌کار بودند، این عملیات را با موفقیت کامل به اتمام رساندند ولی مبدل حرارتی هیچ‌گاه نصب نشد. خنک شدن هسته‌ی راکتور قبل از نصب مبدل حرارتی باعث شد تا نصب آن به‌طور کامل منتفی بشود.
۷- نتایج اشتباه
اطلاعات پس از پایان سریال حاکی از آن است که مطالعات زیادی در راستای عواقب این فاجعه نشده است درحالی‌که هزاران محقق و دانشمند به بررسی این‌موضوع و تاثیرات آن بر افراد پرداخته‌اند. سریال در انتهای خود ادعا می‌کند که گسترش سرطان و افزایش مبتلایان به آن، مهم‌ترین نتیجه‌ی منفی این فاجعه بوده است. این فاجعه درصد احتمال ابتلا به سرطان را در شوروی افزایش داد ولی در مقایسه با افزایش دیگر بیماری‌ها و عواقب آن، بسیار ناچیز بود. بعد از این فاجعه مردم جماهیر شوروی به بیماریهای قلبی عروقی و بیماریهای تنفسی مبتلا شدند و جمعیت بسیاری از قربانیان این فاجعه، به‌دلیل ضربات روحی وارده به آنها به کشیدن سیگار و استفاده از نوشیدنی‌های الکلی، به میزان بسیار زیادی روی آوردند؛ میزان مرگ مردم جماهیر شوروی به‌خاطر این دلایل بسیار بیشتر از مرگ به‌خاطر سرطان بوده است.
آدام هیگینبوتام، نویسنده‌ی کتاب «نیمه‌شب در چرنوبیل»، یکی دیگر از منابع ساخت این سریال، در مصاحبه‌ای درباره‌ی این سریال گفت:
من از این اثر درام بسیار لذت بردم، بسیار زیاد. طراحی صحنه‌ها، طراحی لباس‌ها و نورپردازی بی‌نظیر بود و استفاده از فرهنگ جماهیر شوروی در آن سالها به بهترین شکل ممکن انجام شده بود. همان‌طور که شما کتاب نیمه‌شب در چرنوبیل را خوانده‌اید، این کتاب مشاهدات عینی من در طول سالها حضور در آن منطقه و مصاحبه با قربانیان این حادثه بوده است. سریال چرنوبیل یک اثر بسیار خوش ساخت و بسیار قوی است ولی در بسیاری از صحنههای آن برای دراماتیک‌تر کردن و افزودن به هیجان سریال، بیش از حد اغراق شده است و حتی برخی از صحنههای آن زاییده‌ی ذهن نویسندگان آن است. به‌هرحال این یک سریال تلویزیونی است، هیچ‌کس انتظار ندارد با به‌تصویر کشیدن دقیق داستان شاهد یک اثر خسته‌کننده باشیم.
از نقاط منفی سریال که بگذریم، برای عنوان کردن نقاط مثبت آن بسیار کار دشواری پیش‌رو داریم؛ این سریال به‌قدری جزییات مثبت خوب دارد که مسلما یک مقاله برای بیان آنها کافی نخواهد بود. بسیاری از نکات مثبت و نقد کامل این سریال را در مقاله‌ی نقد آن که در پایین مطلب لینک شده است، می‌توانید مطالعه کنید ولی اجازه دهید به بررسی چند نکته‌ی مثبت سریال که شاید برای شما جالب باشد بپردازیم.
۸- زبان و فرهنگ حاکم بر سریال
ساخت سریال به زبان انگلیسی شاید مهم‌ترین تصمیم سازندگان آن بوده است؛ این موضوع باعث شد تا این سریال مخاطبان بسیار بیشتری پیدا کند و اگر با زبان جماهیر شوروی ساخته شده بود، شاید به این اندازه مورد توجه قرار نمی‌گرفت، شما تنها کافی است که تصور کنید سریال Dark با زبان انگلیسی ساخته می‌شد. سازندگان سریال چرنوبیل بارها در مصاحبه‌هایی گفته‌اند که ساخت سریال با زبان روسی در ذهن آنها جایی نداشته ولی تا جای ممکن سعی کرده‌اند که لهجه و نحوه‌ی صحبت کردن شخصیت‌های سریال را به زبان روسی نزدیک کنند.
در این سریال شاهد به تصویر کشیده شدن فرهنگ حاکم بر جماهیر شوروی، به بهترین شکل ممکن هستیم. اگر برای شما هم سؤال پیش آمده باشد که نحوه‌ی برقراری دادگاه و پیگیری حوادث در آن بسیار متفاوت است؛ درست فکر کرده‌اید. این روند دقیقا روندی است که در دادگاه‌های موجود در جماهیر شوروی مورد استفاده قرار می‌گرفت و به مرور زمان این روند دست‌‌خوش تغییرات زیادی شده است. برای مثال زمانی‌که بوریس شربینا تقاضا می‌کند که به پروفسور لگاسف اجازه‌ی تمام کردن صحبت‌های خود را بدهند، به‌جای تایید یا رد این تقاضا توسط قاضی، دادستان دادگاه با تکان دادن سر خود رو به قاضی اجازه‌ی این کار را می‌دهد؛ این اتفاق دقیقا روندی بود که در دادگاه‌های جماهیر شوروی، شاهد آن بودیم.
۹- آخرین سخن
مقاله‌های مرتبط:
آخرین و شاید قوی‌ترین نکته‌ای که به آن اشاره خواهیم کرد، سکانس پایانی سریال است. پروفسور والری لگاسف در جملات پایانی سریال با جملاتی بسیار زیبا می‌گوید: «این هدیه‌ی زیبای چرنوبیل است؛ درحال‌که زمانی از بهای حقیقت می‌ترسیدم، اکنون فقط می‌پرسم، بهای دروغ چیست؟» قبل از بیان آخرین جمله، صفحه سیاه می‌شود. شاید برخی عقیده داشته باشند که دلیل این کار تنها تخیل کارگردان بوده و معنایی نداشته باشد، ولی می‌تواند اشاره‌ای داشته باشد به این موضوع که دروغ‌ها هرچیزی که باشند، حقیقت نخواهند بود و بهای آنها بسیار تاریک خواهد بود.
نظر شما درباره‌ی این سریال بسیار زیبا چیست؟ نکاتی که در این مطلبت به آن اشاره شد، در قوی بودن این سریال چقدر تاثیر دارد؟ نظر خود را با ما و دیگر خواننده‌های زومجی به اشترک بگذارید.
