بررسی بازی Mortal Kombat: Legacy Kollection - خون، فیتالیتی و سیاست

فرنچایز Mortal Kombat همیشه فقط یک بازی مبارزه‌ای نبوده و در برخی از برهه‌های تاریخی یک پدیده فرهنگی به حساب آمده؛ سری بازی که از یک تیم کوچک در میدوِی در اوایل دهه ۹۰ شروع شد و بعد آنقدر جنجالی شد که حتی پایش به مجلس سنای آمریکا باز شد و هالیوود نیز به تسخیر آن مشغول شد و خط تولید فیلم و سریال آن سالهاست که پابرجاست. دنیای  اسباب‌بازی و البته یک میراث خشونت تصویری که هنوز هم بعضی‌ها بابتش عصبی‌ هستند و عده‌ای رهروی آن. بازی Mortal Kombat: Legacy Kollection سعی می‌کند همین مسیر را ثبت کند و آن را به تفسیر بکشد؛ این بازی فقط بازی‌ها را دوباره به ما نمی‌رساند بلکه مستندی تاریخی از دنیای مورتال کامبت است. این کالکشن نقش «تاریخ قابل‌بازی» را بازی می‌کند: می‌توانید بازی کنید و همزمان می‌توانید ببینید این بازی‌ها چطور ساخته شدند، چطور تغییر کردند و چطور کل صنعت دور آنها تغییر کرد.

اولین بازی Mortal Kombat در سال ۱۹۹۲ منتشر شد. ایده از یک ذهن جاه‌طلبانه و در عین حال کاملاً خصوصی برمی‌آمد: چند توسعه‌دهنده، چند هنرپیشه رزمی‌کار، فیلم‌برداری با دوربین و تبدیل بدن واقعی به روح دیجیتال به علاوه خون و خونریزی! درواقع ایده خام این بود: استریت فایتر را دیدی؟ توی این یکی بازی می‌توانید واقعا طرفتان را بکشید. نتیجه چیزی شد که همزمان دو کار کرد: ۱) در سالن‌های آرکید منفجر شد (این سالن‌ها را یادتان می‌آید؟ بیشترین نمونه‌اش در ایران همان سرزمین عجایب خودمان است) ۲) سیاست‌مدارها را مجبور کرد برای اولین بار درباره رده‌بندی سنی بازی‌ها حرف بزنند و در نهایت به سیستم ESRB منجر شد. مورتال کامبت قانون ساخت.

Legacy Kollection دقیقاً این بخش از تاریخ را زنده می‌کند. یعنی فقط نسخه‌های قدیمی Mortal Kombat و Mortal Kombat II و Mortal Kombat 3 و Mortal Kombat 4 را دوباره کنار هم نمی‌گذارد؛ بلکه نشان می‌دهد این بازی‌ها در چه فضایی به دنیا آمدند و چرا مهم بودند. برای مثال، بحث خشونت، سانسور نسخه سوپر نینتندو، نسخه مگادرایو، تفاوت نسخه‌های آرکید با خانگی و واکنش رسانه‌های آمریکایی همه در همین مجموعه مستند می‌شوند. می‌پرسید چگونه؟ بخشی ویدیویی در آن وجود دارد که با طی کردن یک خط تاریخی می‌توان به تمامی این آرشیوها به صورت ویدیویی دست پیدا کرد.

در کنار نسخه‌های اصلی آرکید بازی‌ها، این کالکشن تعدادی از پورت‌های خانگی و حتی اسپین‌آف‌های سری را هم برای تجربه کردن قرار داده؛ از جمله Mortal Kombat Mythologies: Sub-Zero و Mortal Kombat: Special Forces. نکته مهم این است که مجموعه با این کار فقط «لحظات طلایی» فرنچایز مورتال کامبت را بایگانی نکرده. حتی شکست‌ها و آزمایش‌های ضعیف تیم بازیسازی هم در این آرشیو هستند. یعنی تاریخ را سانسور نکرده تا نوستالژی تمیز تحویل بدهد.

این روش، نزدیک است به کاری که استودیوهایی مثل Digital Eclipse در پروژه‌هایی مثل Atari 50 انجام داده‌اند: به‌جای یک کالکشن خشک و خالی یک روایت تاریخی تعاملی درباره تاریخ صنعت بازی می‌سازند.

بازی Legacy Kollection عمداً مثل یک محصول صرفاً نوستالژیک بسته‌بندی نشده. ساختارش نزدیک است به یک «موزه قابل‌پیمایش» که در دنیای بازی‌ها چندان رایج نیست. هر بازی (و هر نسخه) فقط یک آیکون برای اجرا نیست و امکان تنظیمات زیادی برای بازی‌ها وجود دارد: باز کردن تمام کاراکترها و مراحل و فعال کردن ویژگی‌هایی مثل کد تقلب و… که همگی به شما اجازه می‌دهد طوری که دوست دارید بازی را آغاز کنید.

برویم سر اصل ماجرا: بازی کردن.این کالکشن چندین تجربه از این سری را ارایه می‌دهد:

۱. نسخه‌های آرکید: Mortal Kombat، Mortal Kombat II، Ultimate Mortal Kombat 3، Mortal Kombat 4 و ...

۲. پورت‌های خانگی روی کنسول‌های کلاسیک (مثل SNES و Genesis و PlayStation قدیمی).

۳. اسپین‌آف‌ها (مثل Mythologies: Sub-Zero و Special Forces) که اساساً اکشن ماجرایی/شبه سه‌بعدی بودند.

امولاسیون (شبیه‌سازی اجرای نسخه اصلی روی سخت‌افزار جدید) در اکثر موارد تمیز است. لگ ورودی جدی در نسخه‌های دو‌بعدی اصلی حس نمی‌شود، انیمیشن‌ها همان حس بریده‌بریده و خشن قدیمی را دارند و حتی می‌توانی فیلترهای تصویری قدیمی (CRT، نویز اسکن‌لاین و قاب‌ آرکید) را فعال کرد تا حس «سر دستگاه آرکید» بازسازی شود. این برای مخاطب قدیمی‌تر دهه شصتی و هفتادی لذت محض است.

همزمان، بازی یک‌سری امکانات جدید گذاشته که تجربه مدرن‌تر شود. مثلاً: زمان کافی برای زدن فیتالیتی آخر راند، بدون فشار دکمه‌های پشت سرهم و سریع و همچنین ویژگی امکان عقب بردن (rewind) بازی که می‌تواند خیلی بازی را راحت‌تر کند.

البته همه‌چیز هم بی‌نقص نیست. در نسخه‌های سه‌بعدی‌تر مثل Mortal Kombat 4 یا در اسپین‌آف‌هایی مثل Special Forces، هنوز همان مشکلات کنترل زمخت و AI نامتعادل حس می‌شود. بعضی از این بازی‌ها محصول دوره گذار به سه‌بعدی‌اند و حتی با وصله‌های امروزی هم هنوز پیر هستند و کند. هنوز همان دوربین نامطمئن را دارند، ضربه‌ها گاهی حس وزن مشت و لگد ندارند و دشمن‌ها مثل ربات به سمت تو قفل می‌شوند. این آسیبِ وفاداری بیش از حد بازی به نسخه‌های اصلی است: وقتی می‌خواهی دروغ نگویی و بازی را دست‌کاری اساسی نکنی، مجبور می‌شوی خرابی‌هایش را هم بیاوری. به شخصه آن را ایراد نمی‌بینم.

کالکشن، حالت چندنفره محلی را خوب پشتیبانی می‌کند: مورتال کامبت‌های کلاسیک هنوز هم وقتی دو نفر کنار هم می‌نشینند و نوبتی «Finish Him» می‌زنند، زنده‌اند. اما طرف آنلاین ماجرا هنوز در حد یک قابلیت پایه است نه یک پلتفرم ای-اسپورت. یعنی خبری از matchmaking خیلی عمیق یا سیستم رتبه‌بندی جدی نیست و اینجا هنوز جای رشد دارد. می‌شود گفت برای بازی رقابتی سنگین ساخته نشده؛ بیشتر برای زنده نگه‌داشتن حس رقابت خانگی ساخته شده.

جایی که Legacy Kollection خودش را از یک کالکشن معمولی جدا می‌کند، همین بخش روایی/مستندسازی است. بخشی شبیه «موزه دیجیتال» در بازی هست که تاریخچه سری را به‌صورت خطی مرور می‌کند: از تولد ایده در میدوِی تا پدیده جهانی‌شدن. این بخش شامل:

• ویدیوهای آرشیوی از پشت‌صحنه ضبط حرکات بازیگران واقعی.
• مصاحبه‌های جدید با چهره‌های کلیدی.
• سندهای تولید (دست‌نوشته‌ها، طرح شخصیت‌ها، یادداشت‌های «این حرکت زیادی خشنه؟»).
• نمایش نسخه‌های اولیه و تجربی که هرگز عمومی نشده بودند؛ مثل نسخه‌های تست آنلاین آرکید در دهه ۹۰.

این قسمت برای دو دسته آدم طلاست:

۱. طرفداران قدیمی که می‌خواهند فراتر از بازی، «تولد بازی» را ببینند.

2. هر کسی که صنعت بازی را به‌عنوان تاریخ فرهنگ عامه دنبال می‌کند.

یک نکته مهم این است که مجموعه با صدای رسمی و تمیز خودش (نه لحن تبلیغاتی صرف) توضیح می‌دهد چطور این سری، فراتر از سرگرمی، وارد سیاست و فرهنگ شده. اینکه مثلاً «فیتالیتی» فقط یک فن فینال نبوده، بلکه یک عامل ترس رسانه‌ای بوده. یا اینکه در بعضی نسخه‌ها به خاطر فشار ناشران و والدین، خون را کم‌رنگ کردند یا انیمیشن‌ها سانسور شد. این لحن صادقانه باعث می‌شود Legacy Kollection حس «پروپاگاندا یک‌طرفه تبلیغاتی» نگیرد.

البته باید گفت محتوای مستند گاهی به‌جای اینکه مثل یک مستند بلند منسجم باشد، به شکل قطعه‌قطعه ارائه شده. کسی که دنبال یک خط داستانی بسیار خطی و یک‌نفس است، باید بگردد و خودش قطعات را کنار هم بچیند.

اگر جزو طرفداران قدیمی هستی و با مورتال کامبت بزرگ شده‌ای، این مجموعه نه فقط نوستالژی است، سند گذران زندگی است. یک جور حق‌الزحمه عاطفی است برای سال‌هایی که پای دستگاه آرکید یا پلی‌استیشن یک سوختی و یا اگر طرفدار تاریخ بازی‌ها هستی و می‌خواهی بدانی یک بازی چطور می‌تواند فرهنگ را عوض کند، این یک منبع درسی است.

بازی Mortal Kombat: Legacy Kollection یک کالکشن معمولی نیست. این محصول، بین «بازی برای لذت» و «بازی به‌عنوان سند تاریخی» ایستاده. از یک طرف، نسخه‌های کلاسیک را با وفاداری و با حداقل دست‌کاری دوباره در اختیار می‌گذارد و امکانات امروزی را برای قابل‌بازی‌بودن اضافه می‌کند. از طرف دیگر، مجموعه‌ای از اسناد و ویدیوها و روایت‌ها را کنار هم می‌چیند که نشان می‌دهند مورتال کامبت چطور از یک پروژه جمع‌وجور آرکید به یک نیروی فرهنگی جهانی تبدیل شد