همبنیانگذار آمیرزا از تأثیر مثبت بازیها در شرایط جنگی میگوید؛ مصاحبه با شهریار ازهاریان فر
انسان همواره در معرض خطرهای مختلفی بوده، از شرایط سخت زندگی عبور کرده و به نحوی میراث خود را به نسل بعد منتقل کرده است. انسان شکارگر با پناه بردن به غارها برای پیشبرد اهداف خود به تصویرگری بر دیوار دالانهای تنگ و تاریک میپرداخت. در ادامه بازیها به بخشی از زندگی اجتماعی انسانها تبدیل شدند و در قالب آیین و نمایشهای دینی، زندگی کردن را برای مردمان آسانتر ساختند. انسان معاصر صاحب فراغت است و در این ایام میکوشد فارغ از فشارهای اجتماعی به سایر نیازهای خود نیز پاسخ دهد. گاهاً در شرایط نظیر پاندمی ۲۰۱۹ میلادی شاهد این موضوع بودهایم که زمان کار و استراحت افراد مرز خود را ازدستداده، کش آمده و در یکدیگر درآمیخته شدهاند. در این شرایط سبک زندگی افراد، تابع شرایط، به شکل موقت تغییریافته و صورت جدیدی به خود میگیرد. بهعنوانمثال این روزها برخی از ما با مترو انس بیشتری گرفتهایم و ساعتهایی از شب خود را در پناه این سازههای بتنی به سر میبریم.
در شرایط بحرانی مانند حمله نظامی یا جنگ، بازیها میتوانند بهعنوان یک ابزار روانشناختی برای کاهش استرس، پرت کردن حواس از ترس و اضطراب، و حتی حفظ ارتباطات اجتماعی عمل کنند.
در این فضای مدرن و موقتی شاید بهترین وسیله سرگرمی ما موبایلهای همراه و هوشمند ما هستند. بازیهای موبایل معمولاً در دسته بازیهای تفننی یا کژوال قرار میگیرند که بهوسیله دیگری غیر از موبایل و در مواردی اینترنت محدود و داخلی نیاز ندارند. این بازیها برای همه افراد مناسب هستند و برخلاف مکانیسم سادهشان تأثیرات مختلفی بر ذهن و روان انسان دارند. اکنونکه بنا بر مصالح جامعه، دسترسی محدودی به فضای مجازی داریم این فرصت برای ما مهیا است که به پیرامون خود در جهان واقعی نگاهی داشته باشیم و به گفتگو با دوستان و متخصصانی بپردازیم که بر پایه دانش و تخصص خود راهحل مسائل و شیوه تسهیل امور را عرضه میکنند.
شهریار ازهاریان فر - هم بنیانگذار بازی آمیرزا- ازجمله این متخصصان دوست و همراه ما است که امروز با ایشان به گفتگو نشستهایم تا پاسخی بر این سؤال بیابیم که تأثیر مثبت بازیها در شرایط جنگی شامل چه مواردی میشود.
ریحانه رفیعزاده: بازیهای کژوال چه هستند و ویژگیهای اصلی آنها چیست؟
شهریار ازهاریان فر: بازیهای سبک کژوال (Casual) به بازیهایی گفته میشود که معمولاً ساده، قابلدسترس و برای همه گروههای سنی مناسب هستند. این بازیها معمولاً قوانین پیچیده ندارند، نیاز به زمان زیاد برای یادگیری ندارند و میتوان در زمانهای کوتاه (مثلاً در مترو، استراحت بین کار یا زمانهای مرده) از آنها لذت برد.
ریحانه رفیعزاده: معمولاً مخاطبان بازیهای کژوال چه نوع افرادی هستند؟
شهریار ازهاریان فر: عمده مخاطبین بازیهای تفننی افراد پرمشغله، دانشجویان، کارمندان، خانهداران و افراد غیرحرفهای یا تازهوارد هستند که علاقههای به یادگیری پیچیده ندارند. عمدتاً دسترسی آنها به اینترنت و ابزارهای بازی محدود است.
ریحانه رفیعزاده: آیا این بازیها تأثیرات مثبت یا منفی طولانیمدت یا کوتاهمدت بر ذهن و رفتار بازیکنان دارند؟
شهریار ازهاریان فر: این بازیها میتواند مهارتهای شناختی را تقویت کند و راهی برای کمتر کردن استرس و اضطراب شناخته میشود. بازیهای ساده و تکرارشونده سطح کورتیزول را کم کرده و به کاهش استرس کمک میکند. همچنین به تقویت یادگیری و خلاقیت میتواند کمک کند و طبق بررسیها یکی از پرطرفدارترین سبکها در میان بازیبازان غیرحرفهای است.
ریحانه رفیعزاده: به نظر شما چه ژانر بازی در شرایط فعلی میتواند به آرامش افراد و سرگرم شدن آنها کمک کند؟
شهریار ازهاریان فر: در شرایط بحرانی مانند حمله نظامی یا جنگ، بازیها میتوانند بهعنوان یک ابزار روانشناختی برای کاهش استرس، پرت کردن حواس از ترس و اضطراب، و حتی حفظ ارتباطات اجتماعی عمل کنند. در چنین شرایطی، بهترین بازیها آنهایی هستند که:
- آرامبخش و بهدوراز استرس باشند مانند بازیهای جدولی و کلماتی، سودوکو، جورچین، تتریس و امثالهم. این بازیها عمدتاً آفلاین بوده و نیاز به اینترنت ندارند.
- بازیهایی که حس همدلی و مشارکت را تقویت میکنند، مانند جدول و بازیهای کلماتی و بازیهای رومیزی.
نکته مهم پرهیز از بازیهای خشونتآمیز و ترسناک و اضطرابآور است که میتواند در ناخودآگاه و بهصورت ناهشیار در افراد ایجاد اضطراب کند. درواقع در شرایط حمله نظامی، بهترین بازیها آنهایی هستند که:
- استرس را افزایش ندهند.
- حالت تمرکزی یا آرامشبخش داشته باشند.
- امکان ارتباط اجتماعی غیر تهدیدآمیز فراهم کنند.
- حتی در شرایط آفلاین کار کنند.
بازیهای آرامشبخش با کاهش کورتیزول (هورمون استرس) در ارتباط هستند. مطالعه روی بازیهای مانند Animal Crossing و Stardew Valley چنین بیان میکند که این بازیها با ایجاد حس کنترل و فضای امن مجازی، سطح کورتیزول را کاهش میدهند.
ریحانه رفیعزاده: آیا بازیهای تفننی در شرایط جنگ میتوانند به کاهش استرس افراد کمک کنند؟
شهریار ازهاریان فر: مطالعات عمیقی بر روی این موضوع انجامشده که نشان میدهد این بازیها در جهت کاهش صدمات اضطراب پس از حادثه مؤثرند. مطالعه دانشگاه آکسفورد در سال ۲۰۱۷ نشان داد که بازی تتریس در ۴ ساعت اول پس از یک حادثه تروماتیک میتواند از تشکیل خاطرات منفی در مغز جلوگیری کند.
تحقیقات روی پناهندگان سوری بیانگر این امر است که در شرایط قطعی اینترنت یا برق، بازیهای آفلاین مانند شطرنج، سودوکو یا پازلهای فیزیکی بهعنوان ابزاری برای تنظیم هیجانات استفادهشدهاند.
بازیهای آرامشبخش با کاهش کورتیزول (هورمون استرس) در ارتباط هستند. مطالعه روی بازیهای مانند Animal Crossing و Stardew Valley چنین بیان میکند که این بازیها با ایجاد حس کنترل و فضای امن مجازی، سطح کورتیزول را کاهش میدهند. ویژگیهایی مانند تکرارپذیری، پیشرفت تدریجی و عدم تنش رقابتی عناصر کلیدی این موضوع هستند.
در سال ۲۰۲۳ میلادی مطالعه دانشگاه لهستان روی کودکان اوکراینی چنین نشان داد که کودکانی که بهصورت گروهی بازیهایی مانند Minecraft یا Animal Crossing انجام میدادند، کاهش علائم اضطراب و کابوسهای شبانه را نشان دادند. این بازیها به آنها کمک کرد تا دنیای امنی در ذهن خود بسازند و از فضای جنگ فاصله بگیرند. بازیهای غیر خشونتآمیز میتوانند بهعنوان ابزار حمایتی در بازتوانی روانی کودکان جنگزده استفاده شوند.
گزارش سازمان Save the Childeren و برنامههای بازیدرمانی در کمپهای پناهندگان لهستان و مولداوی چنین بیان میکنند که استفاده از بازیهای موبایلی مانند Roblox و Among Us برای حفظ ارتباط کودکان با همسالان خود مؤثر هستند.
ریحانه رفیعزاده: بازی خاصی موردنظر شما است که بتوان بهراحتی دانلود کرد و در شرایط فعلی به افراد کمک کند؟
شهریار ازهاریان فر: بازیهای مناسب این روزها مواردی ازایندست هستند:
- Block blast
- Tetris
- Candy crush
- Stardew Valley
- Monument Valley
- Lumosity
- Toon blast
- Two dot
- Royal match
- 2048
- فندق
- آمیرزا
از شهریار ازهاریان فر - هم بنیانگذار بازی آمیرزا- بسیار ممنونیم که وقت خود را به مخاطبان رسانه زومجی اختصاص دادند. نظر شما مخاطبان در خصوص نقش بازیها در زمان جنگ چیست؟