چرا سریال ونزدی اینقدر پر طرفدار شد؟

وقتی که در سال ۱۹۳۸ داستان کاریکاتوری خانواده آدامز (The Addams Family) منتشر شد، کمتر کسی فکرش را می‌کرد که این خانواده‌ی عجیب روزی تبدیل به بخش مهمی از فرهنگ عامه مردم شود. آدامزها به همه جا راه پیدا کردند، از کامیک بوک‌ها گرفته تا بازی‌ها، سریال‌ها و فیلم‌ها و حتی موسیقی، چیزی که حالا باعث شده است تا سریال ونزدی اینقدر طرفدار پیدا کند. ونزدی اسپین‌آفی از این خانواده‌ی عجیب‌وغریب است که از ترسناک بودن خود لذت می‌برند. ونزدی دختر این خانواده است او که شبیه دیگر اعضای خانواده‌اش قدرت‌های عجیب‌وغریب دارد حالا در مرکز توجه این سریال قرار گرفته است. «آدامز بودن» این سریال را محبوب و پرطرفدار کرد.

درواقع نتفلیکس می‌دانست که باید دست روی چه‌چیزی قرار دهد. دنباله‌سازی‌ها همیشه راهی مطمئن برای درآمدسازی هستند البته اگر بتوان ازپس‌اش به‌خوبی برآمد. سریال ونزدی از پتانسیل خودش به‌خوبی استفاده کرده و از پیشینه‌ی خانواده‌ی آدامز بهره گرفته است. بدون شک اگر کارکتر ونزدی متعلق به آدامزها نبود، سریال تا این اندازه سر زبان‌ها نمی‌افتاد.

در سال ۲۰۲۲ سریال (Wednesday) تبدیل به یک پدیده‌ی عجیب شد. همه دنبال‌اش بودند مخصوصا اینکه دست تیم برتون نیز در کار بود. تیم برتون یک برند است، یک برند لوکس! آدمی که به اندازه‌ی خود آدامزها عجیب است! مگر می‌شود به‌راحتی از کنار یک قصه‌ی عجیب‌وغریب با خالق عجیب‌وغریب‌ترش گذشت؟ تمام لحن جهان سینمای تیم برتون نیز در ونزدی هم پیدا می‌شود. همان شوخ‌طبعی سیاه، همان عناصر گوتیک‌وار و همان بی‌رحمی‌های کنترل‌شده. اصلا خانواده‌ی آدامز را برای تیم برتون نوشته‌اند. هیچ‌کسی به‌جز تیم برتون نمی‌توانست اینقدر خوب از پس یک قصه‌ی عجیب و هولناک برآید. تیم برتون و کاراکترهای آدامزی خودشان یک برند هستند که هر جا بروند مخاطبانشان را هم به‌دنبال خود می‌کشند، به‌همین دلیل محال بود که نتفلیکس از خیر ترکیب این دو جهان پرگرانش بگذرد.

امضای تیم برتون سبک خاص‌ اوست، سبکی که شاید تنها خودش بتواند تا این اندازه ازپس‌ طراحی‌اش برآید. گوتیک چیزی است که برتون درش تخصص دارد، تخصصی اندازه‌ی خالقانش! این سبک تیم برتون را سر زبان‌ها می‌اندازد، آن‌هایی که خوششان از این حال‌وهوا می‌آید (از جمله خود من) محال است از خیر این سریال بگذرند. ونزدی تلاش دوباره‌ای است از تیم برتون برای به‌تصویر کشیدن این جهان پر از عجایب و چه کسی بهتر از کارکتر ونزدی؟ شخصیت ونزدی خوراک سینمای تیم برتون است. بعد از این سریال نوجوانان بسیاری به‌دنبال تقلید از سبک لباس‌های شخصیت ونزدی برآمدند. یک سبک گوتیک که تنهایی، عبوسی، مرموزی و خاص بودن را به طرف مقابل‌شان القا می‌کند.

فارغ از عناصر روایی شخصیت ونزدی، این عناصر سبک بصری کارکتر بودند که مخاطبان نسل زد را به دنبال خود کشیدند. اصلا اگر ونزدی چنین لباس‌هایی نمی‌پوشید محال بود که این سریال اینقدر طرفدار پیدا کند. جهان تیم برتونی برای این کارکتر نوجوان کار خودش را می‌کند و به او تصویر و شخصیتی منحصربفرد می‌بخشد. نسل زد او را نوعی اعتراض در نظر می‌گیرد. نوجوانی که برخلاف دنیای اطراف‌اش عبوس است و لباس‌های غیرمعمول به تن می‌کند.

سریال ونزدی طرفدار آکادمی سیاه است، چیزی که بین نوجوانان رواج پیدا کرد. همین سبک باعث شد که ونزدی در میان مخاطبان تماشایی‌تر شود. در اوج همه‌گیری کرونا سبک دارک آکادمیا رواج پیدا کرد و وقتی که در سال ۲۰۲۲ سریال ونزدی تبدیل به الگویی برای این سبک شد، همان‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی به دنبال چنین چیزهایی بودند، باروبندیل‌شان را جمع کردند و دنبال این سریال راه افتادند. سبک دارک آکادمیا، تنها در نوع پوشش خلاصه نمی‌شود، بلکه نوعی زاویه دید به جهان اجتماعی اطراف است. دارک آکادمیا جهان‌بینی خاصی است که باعث شد سریال ونزدی پرطرفدار باشد. کارکتر ونزدی بیش از آنکه به‌دنبال نمایش جهانی مدرن باشد، در پی نشان دادن دنیای طلسم و جادوگری است که همین به سبک دارک آکادمیا برمی‌گردد.

سریال ونزدی محال است کسی را به یاد هری پاتر نیندازد. حافظه و روان انسان‌ها همیشه دوست دارد تا چیزهای خوب را دوباره تجربه کند، پس مخاطب برای یادآوری قصه‌های هری پاتر، به سمت ونزدی کشیده می‌شود. این سریال تماما یک هری پاتر تمام عیار نیست اما مدرسه‌ی مطرودین بدون شک مخاطب را یاد مدرسه‌ی جادوگری هری پاتر یعنی هاگوارتز خواهد انداخت. سریال ونزدی برای بیننده آشنایی‌سازی می‌کند و او در مدرسه‌ی نورمور به‌دنبال چیزهایی می‌گردد که در مدرسه‌ی جادوگری هری پاتر اتفاق افتاده بود.

سریال ونزدی بدون شک اثری با خصوصیات جامعه‌ای ضداجتماعی است. مطرودین همان کسانی هستند که مخاطب باهاشان احساس نزدیکی می‌کند. شخصیت ونزدی همان کسی که مخاطب نسل زد برایش می‌میرد. کارکتری ضداجتماعی، عبوس، خونسرد و بدون احساسات. شخصیتی نترس و تاحدی گستاخ. کسی که باج نمی‌دهد، سبک خودش را دارد، دنبال توجه نیست و عاشق تاریکی و سیاهی است. او از هیچ قانونی پیروی نمی‌کند، حیوان خانگی‌اش عقرب است، انتقام‌های سخت می‌گیرد، علاقه‌ای به سازش ندارد و سعی بر تنهایی همیشگی دارد. بدون شک ضداجتماعی بودن و تا این اندازه نترسیدن آرزوی خیلی از کسانی است که در جامعه‌ی امروز زندگی می‌کنند، به‌همین دلیل ونزدی از این جهت تبدیل به اثری پرطرفدار شد. مخاطب آرزوهای از دست رفته‌اش را در کارکتر ونزدی می‌بیند.

از همه مهمتر اینکه ونزدی زنی با اخلاقیات غیرزنانه است. او برخلاف زنان کلاسیک داستان‌ها به دنبال احساسات عاشقانه نمی‌گردد، سر قرار نمی‌رود و همانند هم‌اتاقی‌اش به‌دنبال مردی نیست که درنهایت باهاش ازدواج کند. ونزدی کارهایش را به تنهایی انجام می‌دهد مردان را وسیله قرار می‌دهد و پیرو ایده‌های مردسالارانه نیست. ونزدی را با هم‌اتاقی‌اش مقایسه کنید، کدام‌یک را بیشتر می‌پسندید؟ قطعا ونزدی را! او اهمیتی به مردان نمی‌دهد و به‌عنوان یک زن خالق جهانی است با قوانین مورد علاقه‌ی خودش. در جهان سریال ونزدی این مردان هستند که به دنبال زن‌ها راه می‌افتند، زن‌ها در این دنیا هیچ احتیاجی به مردها ندارند و این اتفاق همان چیزی است که سریال را برای مخاطبی جذاب می‌کند که به‌دنبال ایده‌های فمنیستی می‌گردد. البته داستان به همینجا ختم نمی‌شود و این جهان ضدمردسالارانه بدون دادن شعارهای فمنیستی شخصیت زن‌هایش را به جلو می‌کشاند.

بدون شک جهان‌های فانتزی، مخاطبان به‌شدت زیادی در سینما و ادبیات دارند. ژانری که تا همیشه می‌توان رویش حساب کرد. بازی تاج‌وتخت را یادتان هست که چه غوغایی به‌پا کرد؟ اصلا بیشتر فیلم‌ها و سریال‌های فانتزی تا اینقدر ماندگار می‌شوند. داستان‌های تالکین را محال است کسی فراموش کند و یا از خیر هری پاتر بگذرد.

جواب این کشش‌ها را می‌توان در ناخودآگاه بشر جستجو کرد. آدمی بواسطه‌ی «دی‌ان‌ای»ی که از اجدادش به ارث برده به‌دنبال اوهامات و مسائل ناشناخته است. فانتزی چیزی است که انسان نمی‌تواند ازش بگذرد، چراکه او را به یاد کهن‌الگوها و اسطوره‌ها می‌اندازد. حال طبق چنین دیدگاهی سریال ونزدی نیز در همان قسمت‌های ابتدایی فصل اول مخاطبان خودش را پیدا می‌کند. اجداد انسان‌ها با شَمَن‌ها همنشینی داشته‌اند، اصلا در همین ایران تا قبل از اینکه زرتشت یا حتی مهرپرستی وجود داشته باشد، دین شمنیسم رواج پیدا کرد. ونزدی، روح گودی آدامز را احضار می‌کند، گودی آدامز به کمک ونزدی می‌آید، این روح نواده‌اش را نجات می‌دهد و زندگی را به ونزدی برمی‌گرداند. این‌ها همان الگوهای شمن‌گرایی در سریال ونزدی هستند. چیزهایی که روان مخاطب را دستکاری می‌کنند، چراکه بالاخره یکی از اجداد مخاطب در میان کوه‌ یا جنگل و حتی دریا به‌نحوی در یکی از مراسمات زار، جادوپزشکی، مرگ، عروج و... حضور داشته است. حال ونزدی و گودی ناخودآگاه بیننده را به‌سمت اجدادش می‌کشانند!

سریال ونزدی که حالا بعد از چند سال فصل دوم‌اش نیز منتشر شده، اثری است که با توجه به دلایلی که در بالا گفته شد، مخاطب نمی‌تواند به‌راحتی از کنارش عبور کند. چرا که سازندگان‌ آن حساب همه چیزش را کرده‌اند. معمای طرح‌شده در آن به‌درستی مراحل پرداخت را طی می‌کند، نشانه‌گذاری‌ها به‌خوبی شکل می‌گیرند، کاشت‌ها سرجایشان انجام می‌شود و تکه‌های پازل به‌موقع کنار هم قرار می‌گیرند. ونزدی جز روایت‌های ماندگار فانتزی در میان آثار این ژانر است.