آخر هفته چه فیلمی ببینیم؟ | از اولین اصلاح شده تا فیلم ترسناک مرد حصیری
در این شماره از مقالات «آخر هفته چه فیلمی ببینیم؟» در ابتدا به‌سراغ یکی از مطرح‌ترین فیلمنامه‌نویسان حال حاضر سینما یعنی پل شریدر خواهیم رفت. فیلم نخستین اصلاح شده یکی از بهترین فیلم‌های این فیلمساز است که توانست توجه منتقدان را به پل شریدر به‌عنوان یک کارگردان جلب کند. سپس به‌سراغ اثری متفاوت از کوروساوا خواهیم رفت، فیلمی که به عقیده‌ی منتقدان از زیست شخصی او می‌آید. بعد از آن مرد حصیری را خواهیم دید، فیلمی فرقه‌ای که راه را برای بسیاری از فیلم‌های ترسناک باز کرد.
فیلم نخستین اصلاح شده
فیلم First Reformed
- کارگردان: پل شریدر
- بازیگران: ایتان هاک، آماندا سایفرد
- سال انتشار: ۲۰۱۷
کشیشی در شرف برگزای جشنی برای کلیسایش است که درگیر مشکلات خانواده‌ای دو نفره می‌شود.
پل شریدر را طرفداران مارتین اسکورسیزی به‌خوبی می‌شناسند. او با اینکه عمده شهرت‌اش را بواسطه‌ی نگارش فیلمنامه‌های راننده تاکسی و گاو خشمگین بدست آورد اما فیلمساز قابلی نیز هست. کارگردانی که نامش برای مخاطبان خاص سینما یادآور روایت‌هایی با تعلیق‌های عجیب و غریبی است که در تاروپود دارم‌شان تنیده شده است. با اینحال باید این نکته را در نظر داشته باشیم که پل شریدر بیش از هر چیزی توانایی‌اش را در فیلمنامه‌های خود به‌نمایش گذاشته است. همه‌ی آنچه که او نوشته، خوب از آب درآمده است اما همه‌ی آنچه که خودش ساخته نه!
فیلم اولین اصلاح شده، قوی‌ترین کار پل شریدر است که هم در مقام فیلمنامه‌نویس و هم در مقام کارگردان به‌خوبی توانسته در خلق جهانی تکان‌دهنده‌ای برآید. تا حدی می‌توان این فیلم را به زیست شخصی شریدر نسبت داد. او که در خانواده‌ای مذهبی بزرگ شده نمی‌تواند تاثیرات کلیسا را در جهان فیلمسازی‌اش نادیده بگیرد. اولین اصلاح شده، چکیده‌ی همه‌ی سال‌های فیلمسازی این کارگردان و نویسنده است. شریدر همه‌ی آنچه که در دنیای خودش در نظر دارد را در این اثر پیاده می‌کند. مذهب، آدم‌های سرگشته، ناامیدی، رستگاری، اگزیستانسیالیست و دنیایی که برای آدم‌هایش جائی ندارد.
این فیلم داستان کشیشی است که در یک بحران اعتقادی گیر افتاده است. او در حین اینکه با بیماری سرطان و تنهایی دست‌وپنجه نرم می‌کند وارد معضلات زندگی مردی می‌شود که فرو ریخته و دیگر نای زندگی ندارد. حالا همه‌ی این‌ها در زیرمتنی از مشکلات زیست‌محیطی اتفاق می‌افتد و پل شریدر با تبخری مثال زدنی همه‌ی این‌ها را در یکدیگر بهم می‌آمیزد. این فیلم که براساس کتابی بنام خاطرات کشیش روستا ساخته شده است، شریدر را به نامزدی اسکار بهترین فیلمنامه رساند و توجه منتقدان را در جشنواره ونیز به خود جلب کرد. ایتان هاواک در این فیلم یکی از بهترین نقش‌های خود را ارائه می‌دهد و در نمایش شخصیت یک کشیش مستاصل به‌خوبی ظاهر می‌شود. جهانی که شریدر در این فیلم به‌تصویر می‌کشد، جهانی فروریخته و نابود شده است و ایمان و رستگاری به‌سختی قابل دسترس هستند. ملاقات ارنست کشیش به این خانواده‌ی درهم ریخته او را وارد چالش‌های اعتقادی می‌کند و جهان تازه‌ای را برایش ترتیب می‌بیند.
فیلم رسوایی
فیلم Scandal
- کارگردان: آکیرا کوروساوا
- بازیگران: توشیرو میفونه، تاکاشی شیمورا
- سال انتشار: ۱۹۵۰
یچیرو آئویه در کوهستان مشغول نقاشی است که با خواننده‌ای مشهور به‌نام میاکو آشنا می‌شود. در همین حین عکاسی پیدا می‌شود و ازشان عکس می‌گیرد، اتفاقی که باعث درگیری‌های بسیاری می‌شود.
رسوایی یکی دیگر از آثار متفاوت کوروساوا است که در ژاپن پس از جنگ اتفاق می‌افتد و دید بسیار بدبینانه‌ی کوروساوا را نسبت به رفتارهای پاپاراتزی نشان می‌دهد. این فیلم همراه‌با راشومون تقویم اکرانی مشابهی را تجربه کرد، هر دو در یک سال منتشر شدند و همین اتفاق باعث شد تا رسوایی زیر سایه‌ی موفقیت راشومون قرار بگیرد. میفونه در این فیلم غیرسامورایی یکی از بازی‌های غیرحماسی خود را ارائه می‌دهد و برخلاف دیگر نقش‌آفرینی‌هایش ظاهر می‌شود.
درباره‌ی علت ساخت این فیلم و سرچشمه‌ی ابتدایی آن چیزهای زیادی وجود دارد. کوروساوا داستان این فیلم را از رویدادهای واقعی الهام گرفته بود. او هنگام مطالعه‌ی روزنامه به مطلبی برخورد که زندگی خصوصی افراد مشهور را واکاوی می‌کرد. با اینحال او بعد از مدت‌ها توضیح داد که این فیلم را برای انتقاد از وضعیت آزادی رسانه‌ها در شرایط اشغال ژاپن ساخته است. اما درواقع منتقدان چیزهای دیگری می‌گفتند که به تجربیات شخصی کوروساوا ارتباط پیدا می‌کرد. در همان سال‌ها هنگامی که او متاهل بود و چند فرزند نیز داشت، شایعه شد، که کوروساوا با زنی بازیگر رابطه دارد. به‌همین دلیل کوروساوا تمام خشم خود را جمع کرد تا فیلمی در مقابله با جریانی که علیه‌اش راه افتاده بود بسازد.
فیلم مرد حصیری
فیلم The Wicker Man
- کارگردان: رابین هاردی
- بازیگران: ادوارد وودوارد، بریت اکلند، کریستوفر لی
- سال انتشار: ۱۹۷۳
کاراگاهی برای پیگیری یک پرونده به جزیره‌ای دورافتاده فرستاده می‌شود، جائی که مردمانش اعتقاداتی تاریک دارند و برای آن دست به هر کاری می‌زنند.
سینمای وحشت علی‌الخصوص فیلم‌های فرقه‌ای این ژانر مدیون مرد حصیری هستند. این فیلم راه را برای آثار موج نویی وحشت باز کرد و منبع الهامی برای آن‌ها شد. فیلم‌های فرقه‌ای بواسطه‌ی ارتباطی که با ناخودآگاه انسان برقرار می‌کنند، می‌توانند برای مخاطب طرفدار سینمای وحشت، بیش از هر چیز جذاب به‌نظر برسند. رمزورموزی که در دل روایت این آثار جریان دارند، تماشاگر را به سفری عجیب می‌برند، سفری که در اعماق ناخودآگاه او شاید تداعی‌گر زندگی اجدادش باشد. این فیلم زمانی ساخته شد که بسیاری از ایده‌ها از جمله نمایش عریان خشونت مرسوم نبود و با سانسور مواجه می‌شد اما رابین هاردی توانست از موانع این قوانین عبور کند و اثرش را بسازد.
اتمسفری که فیلمساز برای مرد حصیری خلق می‌کند، محشر است. همه چیز آماده است تا روایتی فرقه‌ای به‌تصویر کشیده شود. فضاسازی‌ها در اینگونه از آثار نقش مهمی را برعهده دارند که مرد حصیری توانسته است، به‌خوبی از پس‌اش برآید. جالب اینجاست که در ابتدای فیلم شرایط دهکده به گونه‌ای به‌تصویر کشیده می‌شود که گویا آب‌ازآب تکان نخورده و همه چیز بر وفق مراد است. اما رفته‌رفته همه چیز تغییر می‌کند و این دهکده با آیین‌های هولناک‌اش روی خود را نشان می‌دهد.
این فیلم شخصیت‌محور که براساس رمان رمان «آئین» نوشته دیوید پینر ساخته شده است، درنهایت تبدیل به تصویری استعاری از جانعه‌ای ازهم پاشیده می‌شود، جائی که قهرمانان را می‌کشند و مردمانش برای این قربانی‌ها جیغ و هورا می‌کشند. مرد حصیری فیلمی هیبریدی است، اثری که به‌درستی از تلفیق ژانری بهره می‌گیرد و ژانر جنایی را به ژانر وحشت تبدیل می‌کند. نیل لابیت در سال ۲۰۰۶ یک بازسازی از روی مرد حصیری ساخت، فیلمی که تبدیل به یکی از بدترین بازسازی‌های تاریخ سینما شد.