معرفی مستند Take the Ball, Pass the Ball | نابغه‌ای به نام گواردیولا
وقتی درباره بهترین تیم‌های فوتبال تاریخ صحبت می‌کنیم، خیلی سریع نام بارسلونای گواردیولا در ذهنمان نقش می‌بندد. بارسلونایی که دربازه زمانی ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ هرچه جام و دست‌آورد در دسترس بود را به خانه برد و با قاطعیت بهترین تیم اروپا در آن زمان تلقی می‌شد. تیمی که نه‌تنها بارها و بارها جام‌های داخلی را به‌دست آورد که توانست برای اولین بار در تاریخ این تیم سه‌گانه رویایی را کسب کند. به همین دلیل در این مقاله تصمیم گرفتیم تا نگاهی داشته باشیم به مستند Take the Ball, Pass the Ball که به بررسی بارسلونای آن زمان می‌پردازد.
عنوان این مستند به معنای «توپ را بگیر، توپ را پاس بده» است که از همان فلسفه توتال فوتبال یوهان کرایف سرچشمه می‌گیرد و با تیکی‌تاکای بارسلونا به اوج خودش رسید. در دنیای فوتبال برخی تیم‌ها فراتر از بردها و جام‌ها، اثری فرهنگی و فلسفی از خود به‌جای می‌گذارند. مستند Take the Ball, Pass the Ball محصول ۲۰۱۸ روایتی دقیق و پرجزئیات از دوران طلایی بارسلونا در دوره پپ گواردیولا است؛ زمانی که فوتبال نه‌فقط برای برد، بلکه برای زیبایی، نظم و خلاقیت بازی می‌شد. این مستند بر اساس کتاب «Barça: The Making of the Greatest Team in the World» نوشته گراهام هانتر ساخته شده و نگاهی مستندگونه اما در عین حال شاعرانه به یکی از پرافتخارترین و الهام‌بخش‌ترین دوره‌های تاریخ فوتبال دارد.
کارگردان مستند یعنی دانکن مک‌مات، به‌جای روایت خطی ساده از آغاز تا پایان، تصمیم گرفته روایت را به شکل موضوع‌محور و لایه‌لایه به‌تصویر بکشد. بیننده از همان دقایق ابتدایی وارد دنیای بارسلونای پپ می‌شود اما با زاویه‌هایی متفاوت؛ تاکتیک، رهبری، رقابت، فلسفه بازی، روابط انسانی و مدیریت روانی. همین ساختار باعث شده این مستند برای طرفداران جدی فوتبال تحلیلی باشد و برای تماشاگران عمومی نیز روایت‌گر یک داستان انسانی جذاب در قاب جذاب‌ترین و محبوب‌ترین ورزش جهان. حضور صدای گراهام هانتر به‌عنوان راوی، مستند را به ترکیبی از روایت ژورنالیستی و تحلیل فنی تبدیل کرده است که همین موضوع این مستند را به یکی از مستندهای منحصربه‌فرد فوتبالی تبدیل کرده است.
شعار گواردیولا که عنوان مستند را نیز شکل داده یعنی همان Take the ball, Pass the Ball در نگاه اول ساده به‌نظر می‌رسد اما در عمل پشت آن فلسفه‌ای پیچیده نهفته است. این سبک بازی که بعدها به تیکی‌تاکا شهرت یافت، بر اساس تملک توپ، پاس‌های کوتاه، حرکت مداوم بازیکنان بدون توپ، و هماهنگی کامل میان خطوط شکل گرفت. در مستند به‌خوبی نشان داده می‌شود که تیکی‌تاکا صرفاً برای کنترل بازی نبود بلکه فلسفه‌ای برای تسلط روانی بر حریف نیز محسوب می‌شد. گواردیولا بارها تأکید می‌کند:«"اگر توپ را داریم، حریف نمی‌تواند گل بزند». جمله‌ای که یکی از معروف‌ترین جملات بنیادین یوهان کرایف فقید در مسیر خلق توتال فوتبال به‌شمار می‌رود.
برخلاف بسیاری از آثار تصویری که درباره بارسلونا و موفقیت‌های این تیم تولید شده‌اند و تنها بر جادوی گلزنی مسی تمرکز دارند، این مستند نقش او را در ساختار تیم و هماهنگی‌اش با دیگر ستارگان بررسی می‌کند. مصاحبه‌هایی با بازیکنانی نظیر ژاوی، پویول و آنری به‌خوبی نشان می‌دهد که مسی نه‌تنها یک تمام‌کننده که یک معمار بی‌بدیل در زمین بود. یکی از بخش‌های تأثیرگذار مستند توصیف لحظه‌ای است که گواردیولا پس از دیدن مسی در تمرینات تیم دوم بلافاصله متوجه شد آینده تیم باید حول محور این بازیکن نابغه ساخته شود.
یکی از جذاب‌ترین بخش‌های مستند روایت رقابت نفس‌گیر میان گواردیولا و ژوزه مورینیو است. برخوردهای بارسلونا با رئال مادرید در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ تبدیل به میدانی فراتر از فوتبال شده بود. در مستند Take the ball, Pass the Ball بازیکنان از فشار روانی این مسابقات می‌گویند، از درگیری‌ها در زمین و خارج از آن و از استراتژی‌های رسانه‌ای که مورینیو برای به‌هم‌زدن تمرکز بارسا استفاده می‌کرد. در مستند به‌خوبی نشان داده می‌شود که گواردیولا چطور با حفظ آرامش ظاهری تیمش را در اوج بحران‌ها هدایت می‌کرد.
مستند با نمایش بخش‌هایی از تمرینات بارسلونا به بررسی سبک رهبری گواردیولا می‌پردازد. تمرکز او بر جزئیات از زاویه پاس دادن گرفته تا فاصله بازیکنان در خط دفاع مثال‌زدنی است. بازیکنان نقل می‌کنند که تمرینات گاهی آن‌قدر فشرده و تحلیلی بود که حس یک کلاس دانشگاهی داشت. گواردیولا نه‌تنها مربی تاکتیکی که روان‌شناسی الهام‌بخش برای بازیکنان بود. او برای هر بازی یک فیلم اختصاصی برای هر بازیکن تهیه می‌کرد تا نقاط قوت و ضعفشان را به آن‌ها نشان دهد.
نقش سه‌گانه ژاوی، اینیستا و سرخیو بوسکتس در قلب زمین محور بسیاری از تحلیل‌های مستند است. ژاوی به‌عنوان مغز متفکر، اینیستا به‌عنوان خلاق‌ترین بازیکن زمین و بوسکتس به‌عنوان پل دفاع و حمله نشان می‌دهند که تیکی‌تاکا بدون آن‌ها معنای خود را از دست می‌داد. در مستند Take the ball, Pass the Ball لحظاتی از درک بی‌کلام بین این سه بازیکن نشان داده می‌شود که گویی زبان فوتبالی مخصوص به خود را داشتند.
یکی از ویژگی‌های ارزشمند مستند توجه به بازیکنان مکمل است؛ آن‌هایی که شاید کمتر در کانون توجه رسانه‌ها بودند اما نقشی حیاتی در ساختار تیم داشتند. جرارد پیکه، پویول، داوید ویا، پدرو و حتی دنی آلوس همگی در مصاحبه‌هایی درباره نقش‌شان در ساختار گواردیولا صحبت می‌کنند. برای مثال پویول به‌عنوان کاپیتان تیم نه‌تنها رهبر دفاعی بود بلکه روحیه‌ای جنگنده و اخلاقی را در تیم جاری می‌کرد. پویول را می‌توان یکی از آن بازیکن‌هایی دانست که درمیان طرفداران تیم رقیب هم از احترام بسیار بالایی برخوردار است و همین موضوع نشان می‌دهد که این بازیکن تاچه‌اندازه در رهبری این تیم در زمین و بیرون از زمین موفق بوده است.
یکی از نقاط قوت مستند نشان دادن وجوه انسانی تیم است. صحبت از شک و تردیدهای شخصی گواردیولا، فشارهای روحی، شوخی‌های بازیکنان در رختکن و حتی لحظات آسیب‌پذیری آن‌ها باعث شده بیننده ارتباط احساسیِ عمیق‌تری با تک‌تک افراد درون مستند برقرار کند. در یکی از صحنه‌های احساسی گواردیولا در جمع بازیکنان می‌گوید: «ما ممکن است ببازیم اما هرگز سبک‌مان را نمی‌بازیم». همین جمله روح بارسلونای آن سال‌ها را به‌خوبی توصیف می‌کند.
مستند Take the ball, Pass the Ball بیش از آنکه مستندی درباره فوتبال باشد فیلمی درباره نظم، خلاقیت، رهبری و ایمان به یک ایده است. گواردیولا با تکیه بر فلسفه بازی زیبا تیمی ساخت که نه‌تنها برنده بود، بلکه الهام‌بخش بسیاری از تیم‌های ملی و باشگاهی شد و خیلی از تیم‌ها با این فلسفه توانستند موفقیت‌های زیادی کسب کنند.. این مستند یادآور می‌شود که فوتبال در نهایت درباره انسان‌ها جریان دارد؛ درباره ایده‌ها، رفاقت‌ها، رقابت‌ها و لحظاتی که در تاریخ ماندگار می‌شوند. تیکی‌تاکا صرفاً تاکتیک نبود، بلکه زبان جدیدی از بازی بود؛ زبانی که پپ گواردیولا و بارسلونا با آن جهان را به تحسین خود واداشتند و تاثیر شگفت‌انگیز این زبان را به‌راحتی می‌توانیم در فوتبال امروز مشاهده کنیم
نظر شما همراهان عزیز و همیشگی سایت زومجی درباره مستند Take the ball, Pass the Ball چیست؟ شما هم از بارسلونای آن سال‌ها مانند من و خیلی‌های دیگر می‌ترسیدید؟ نظر خودتان را با ما و سایر مخاطبان سایت زومجی به اشتراک بگذارید.