آخر هفته چه فیلمی ببینیم؟ | از شیفته تا نوامبر

در این شماره از مقالات «آخر هفته چه فیلمی ببینیم؟» به‌سراغ سه اثر خاص و کمتر دیده شده رفته‌ایم. در ابتدا فیلم آشپز، دزد، همسرش و عاشقش را خواهیم دید. اثری که درپس جهان مالیخولیایی‌اش به دنبال نمایش ایده‌های سیاسی و اجتماعی است. این فیلم آنقدر اضطراب‌انگیز بود که برای پخش از سوی بسیاری از کشورها محدودیت سنی دریافت کرد. بعد از آن فیلم شیفته را می‌بینیم، اثری از ورتمولر یکی از کارگردانان مهم جریان هنری سینمای اروپا. این فیلم نیز اثری سیاسی و اجتماعی است. و درنهایت یک فیلم ترسناک سیاه و سفید هنری را خواهیم دید. یک رئالیسم جادوی ماورایی که براساس قصه‌های فولک ساخته شده است.

فیلم The Cook, The Thief His Wife and Her Lover

• کارگردان: پیتر گرینوی
• نویسنده: پیتر گرینوی
• بازیگران: مایکل گمبون، هلن میرن
• سال انتشار: ۱۹۸۹

همسر رئیس یک باند مافیایی روابط مخفیانه‌ای را با یک کتابفروش آغاز می‌کند.

این فیلم یکی از عجیب‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای جهان است که همواره در لیست بهترین فیلم‌های غیرعادی منتقدان قرار می‌گیرد. این فیلم که محصول مشترک فرانسه و بریتانیاست بیش از بیست جایزه را بدست آورد. داستان این فیلم در یک رستوران مجلل فرانسوی می‌گذرد، آلبرت صاحب رستوران، رئیس یک باند مافیایی است که همه را بوسیله‌ی خشونت کنترل می‌کند. او هر شب به‌همراه همسرش جورجینا و نوچه‌هایش شام می‌خورد و با همه‌شان بدرفتاری می‌کند. جورجینا عاشق یکی از مشتری‌های رستوران می‌شود عشقی که درنهایت فاجعه‌ای بزرگ را به بار می‌آورد.

آشپز و دزد یکی از گروتسک‌ترین، مالیخولیایی‌ترین و عجیب‌ترین فیلم‌هایی است که تاکنون ساخته شده است. ترکیب مسحورکننده‌ی رنگ‌ها، آدم‌خواری، شکنجه، روابط خصوصی، هنر، غذا و انتقام روایتی عجیب را خلق می‌کند. همه چیز در این فیلم وجود دارد و کارگردان با استفاده از تفکری مالیخولیایی به نمایش غریزه‌های انسانی، رفتارهای غیرانسانی و خشونتی عریان می‌پردازد. اما همه‌ی این‌ها استعاره‌ای است که در قالب یک اثر فرامتن کار می‌کند. پیرنگ انتقام‌محور فیلم درنهایت تبدیل به بیانیه‌ای علیه روند «تاچریسم» در بریتانیا و سیاست‌های مارگارت تاچر می‌شود. اختلافات طبقاتی، درگیری‌های سیاسی و نحوه‌ی غلط مدیریت کشور چیزهایی هستند که در فرم این اثر خشن به حرکت درمی‌آیند. این فیلم بعد از اکران فروش خوبی را تجربه کرد و توانست اسم و رسمی برای خودش پیدا کند.

فیلم شیفته

فیلم Swept Away

• کارگردان: لینا ورتمولر
• بازیگران: جانکارلو جانینی، ماری‌آنجلا ملاتو
• تاریخ انتشار: ۱۹۷۴

زنی از طبقه‌ی ثروتمند، به‌همراه مردی در یک جزیره‌ی دورافتاده گیر می‌افتد.

شیفته یک فیلم ماجراجویانه و ملودرام ایتالیایی است که به‌عنوان یکی از بهترین فیلم‌های سینمای مستقل اروپا شناخته می‌شود. در سال ۲۰۰۲ نیز یک بازسازی از این فیلم به کارگردانی گای ریچی و بازی مدونا ساخته شد که البته هیچگاه به جایگاه فیلم لینا ورتمولر نرسید. اثر گای ریچی یک شکست اقتصادی و انتقادی بزرگی را تجربه کرد و دوباره به این ایده دامن زد که ای کاش هالیوود دست از سر بازسازی فیلم‌های اروپایی بردارد. لینا ورتمولر از فیلمسازان مهم جریان هنری سینمای اروپا بود که با دستیاری فیلم هشت‌ونیم فلینی وارد سینما شد. این فیلم داستان زنی بنام رافائلا را دنبال می‌کند که طی اتفاقی سر از یک جزیره‌ی متروکه در دریای مدیترانه درمی‌آورد. او با یک مرد کمونیست بنام جنارینو در این جزیره‌ی دورافتاده همسفر می‌شود و همین همنشینی زمینه‌ی بحث‌های سیاسی و اجتماعی بسیاری را شکل می‌دهد.

رافائلا و جنارینو هرکدام متعلق به یک جناح سیاسی هستند. جنارینو از چپ‌های کمونیست طرفداری می‌کند و رافائلا نیز طرفدار دنیای سرمایه‌داری است. اما همه‌ی اینها تا زمانی کار می‌کند که این دو نفر درگیر پیرنگ بقا نشده‌اند. به محض اینکه این دو نفر در آن جزیره‌ی متروکه پناه می‌گیرند همه چیز عوض می‌شود و مسئله‌ی بقا خیلی چیزها را تغییر می‌دهد. در این شرایط هیچ عقیده‌ای اهمیت ندارد و رافائلا و جنارینو بخاطر شرایط پیش آمده دست به پیروی از غرایض خود می‌زنند. گویا این دو نفر وارد دنیای باستان شده‌اند، زمانی که نه سرمایه‌داران بلکه مردان قدرت را در دست داشته‌اند.

حالا عقاید چپ کمونیستی جای خود را به تفکرات برده‌داری و تعرض‌گرانه می‌دهد و ایده‌های سرمایه‌داری زن هم رنگ می‌بازد. درواقع این فیلم مقایسه‌ای است بین دو جهان متفاوت همراه با گرایش‌ها و عقاید مربوط بهشان که در این بین انسان‌ها فصل مشترک این دو مکان متفاوت به‌حساب می‌آیند. این فیلم از نظر منتقدان یکی از جسورانه‌ترین فیلم‌هایی است که تاکنون در سینمای اروپا ساخته شده است، اثری که بعدها در لیست ۱۰۰ فیلم تکان‌دهنده دنیا قرار گرفت.

فیلم November

• کارگردان: رینر سارنت
• بازیگران: رئا لست، جورگن لیک، آروو کوکوماگی
• سال انتشار: ۲۰۱۷

در یک روستای قرون وسطایی که دهقانان روح خود را به شیطان فروخته‌اند، زنی سعی دارد تا مردی را عاشق خودش کند.

سینمای اروپا از نظر منتقدان و فیلم‌بین‌های حرفه‌ای، سینمایی حرفه‌ای‌تر است. شاید هالیوود سرگرم‌کننده‌تر به‌نظر برسد اما سینمای اروپا قطعا محتوامحورتر و صاحب دیدگاه عمیق‌تری است. ژانر ترسناک از نظر کسانی که برای تماشای فیلم خیلی محتاطانه عمل می‌کنند، چندان رضایت‌بخش نیست، چراکه معتقدند این ژانر برای مخاطبی که به دنبال اندیشه‌های عمیق است چیز زیادی به‌همراه ندارد. البته این حرف شاید تاحدودی برای فیلم‌های ترسناک هالیوودی و تجاری درست باشد اما آثار ترسناک مستقل و اروپایی چیزهای زیادی برای گفتن دارند.

این فیلم یکی از فیلم‌های ترسناک و جذاب سینمای اروپای شرقی است که براساس داستانی بومی ساخته شده است. روایت‌های بومی که در قالب‌های جهانی به حرکت درمی‌آیند بدون شک آثاری جذاب هستند که به زبان همه‌ی مخاطبان دنیا حرف می‌زنند. این فیلم ترسناک فانتزی که براساس رمان پرفروش رهپا (Rehepapp ehk November) نوشته اندروس کیویرا محصول مشترک استونی، هلند و لهستان است که قصه روستایی کشاورزی در استونی قرن نوزدهم را روایت می‌کند. مردم در این روستای قرون وسطایی برای زنده ماندن در زمستان دست به هر کاری می‌زنند این روستای افسانه‌ای محل سکونت مرگ سیاه، ارواح، قراردادهای شیطانی و گرگینه‌هاست.

نوامبر که براساس داستان محلی و ملی استونی یعنی «پسر کالیف» ساخته شده است بیشتر روی افسانه‌ها تمرکز دارد و ترکیبی است از اساطیر، جادو و عشق. در این فیلم شیطان وجود دارد، طاعون وجود دارد، جادوگر وجود دارد و دهقانانی هستند که برای زنده ماندن، روح خود را به شیطان می‌فروشند. نوامبر یک رئالیسم جادوی سیاه‌وسفید است که بخش مهم جذابیت‌اش را فیلمبردای آن به دوش می‌کشند. این فیلم یکی از آثار جذاب سینمای هنری است که نماینده‌ی استونی در جوایز اسکار بود.