بهترین انیمه های میازاکی | از قلعه متحرک هاول تا شهر اشباح

مقالات سینمایی
سینما و تلویزیون
یک‌شنبه 4 خرداد 1404 - 19:01
مطالعه 13 دقیقه
مرتضی صوفی
hayao-miyazaki-movies-ranked-cover
رده‌بندی آثار هایائو میازاکی کار سختی است. اما مرور ساخته‌هایش شیرینی خاصی دارد که بیشتر از همیشه یادآوری می‌کند که چطور با او زندگی کرده‌ایم.
تبلیغات

هایائو میازاکی، کارگردان افسانه‌ای، سال‌ها با ظرافت تمام دربین طراحی تک‌تک فریم‌های انیمه‌هایش از رنجی گفته که از آشوب منفعت‌طلبانه‌ی بشر سرچشمه گرفته است.

هایائو میازاکی همیشه در طول فعالیت هنری‌اش زحمت بالا، وسواس منحصربه‌فرد و نگاه روبه‌جلویی داشته است. جوان ۲۲ ساله‌ای که در سال ۱۹۶۳ با پیوستن به استودیو توئی انیمیشن به‌طور رسمی فعالیت هنری خود را آغاز کرد، با ایسائو تاکاهاتا همراه شد، حدود ۱۰ سال بعد با پیوستن به استودیوی زوئیو اِیزو، که سال ۱۹۷۵ به نیپون انیمیشن تبدیل شد و همکاری در پروژه‌ی انیمیشنی «تئاتر شاهکار جهان»، ریشه‌های مسیر فکری و سبک موفق خود را پیدا کرد. درادامه با ساخت سریال پسر آینده کانن (محصول ۱۹۷۸)، فیلم سینمایی قلعه‌ی کاگلیسترو (محصول ۱۹۷۹) و فیلم نائوشیکا از دره‌ی باد (محصول ۱۹۸۴) عیار میازاکی بیشتر نمایان شد. موفقیت تجاری نائوشیکا از دره باد باعث شد تا مثلث هایائو میازاکی، ایسائو تاکاهاتا و توشیو سوزوکی با تأسیس استودیو جیبلی در ژوئن ۱۹۸۵ رکن جدیدی را به هنر هفتم معرفی کنند.

هایائو میازاکی با تمرکز روی ساخت انیمه‌های سینماییِ بی‌آلایش و تحسین‌برانگیز باعث شد تا نمای متفاوتی از انیمه‌های ژاپنی به دنیا معرفی شود. همچنین میازاکی با نویسندگی فیلم‌نامه‌ی انیمه‌های سینمایی زمزمه‌ی قلب (محصول ۱۹۹۵)، آریتی (محصول ۲۰۱۰) و بر فراز تپه شقایق (محصول ۲۰۱۱) برای کارگردان‌های دیگر استودیو، تلاش ویژه‌ای برای جانشینی تخت پادشاهی‌اش داشت اما شاید این تنها ناکامی استودیو جیبلی و میازاکی باشد که غیرقابل‌انکار و ‌پیشگیری بوده است.

هایائو میازاکی تا اینجا ۱۲ انیمه سینمایی را در کارنامه‌ی خود نویسندگی و کارگردانی کرده است. استاد فیلم ضعیف ندارد و حتی آثار ساده‌ترش هم حرف‌هایی خاص برای گفتن دارند. همین هم رده‌بندی آثار هایائو میازاکی را سخت می‌کند و همیشه با دیدگاه‌های متفاوت می‌توان تغییراتی در آن ایجاد کرد.

کپی لینک

بهترین انیمه های میازاکی

کپی لینک

۱۲. انیمه Lupin III: The Castle of Cagliostro

انیمه سینمایی لوپن ۳: قلعه کاگلیسترو

میازاکی در ۳۸ سالگی اولین فیلم بلند خود را با اقتباس از مانگای لوپن ۳ اثر مانکی پانچ ساخت که شخصیت اصلی آن نوه‌ی آرسن لوپن، دزد مشهور فرانسوی است. میازاکی در همین گام نخست نشان می‌دهد که تمایلی به اقتباس‌های مستقیم و وفادارانه ندارد و نقطه‌نظر خودش را برای دنیاسازی و شخصیت‌پردازی در قالب داستان تزریق می‌کند.

با همین دیدگاه، میازاکی در فیلم قلعه کاگلیسترو از شخصیت مرموز و هوس‌باز لوپن یک دزد قهرمان باشخصیت و آدم‌حسابی ترسیم می‌کند که هرچند با انتظارات طرفداران سریال لوپن هم‌خوانی چندانی نداشت اما با گذشت زمان، این لحن شیرین و اخلاق‌مدار داستان‌گویی میازاکی به جزوی بدیهی از سبک روایت او تبدیل شد.

لوپن در قلعه کاگلیسترو به‌همراه دستیارش برای نجات یک شاهراده خانم جوان از چنگ گروهی شرور تلاش می‌کند تا شاید راز یک گنج افسانه‌ای را کشف کند. باوجود اینکه به‌خاطر فرصت کوتاه ساخت فیلم میازاکی جزئیات بیشتری به داستان اضافه نکرد و رضایت کاملی از نتیجه‌ی کارش نداشت اما فیلم در نگاه کلی یک کلاسیک ماجراجویانه و سرگرم‌کننده از آب درآمده است.

کپی لینک

۱۱. انیمه Porco Rosso

انیمه سینمایی پورکو روسو

پورکو روسو باوجود تمرکز بر داستانی درام و عاشقانه، طنزآمیزترین فیلم میازاکی است. پورکو روسو از معدود انیمه‌های میازاکی است که تا این حد به زمان و مکان معینی اشاره دارد. از طرفی این لحن طنزآمیز تا حدودی اشاره‌های جدی میازاکی به حاشیه‌های سیاست و جنگ را هم تحت‌تأثیر قرار داده و باعث تضادی هرچند ظریف در روایت او شده است که همین فیلم را تاحدودی پیچیده می‌کند و کمی هم از نظر همراهی مخاطبِ هدف، باعث نارضایتی خود میازاکی است: «نباید فیلمی بزرگسالانه برای بچه‌ها می‌ساختم».

شخصیت اصلی طی یک طلسم عجیب، صورت یک خوک را پیدا کرده و البته ترجیح می‌دهد یک خوک باشد تا یکی از ارکان دولت فاشیست ایتالیا. او یک جایزه‌بگیر است که بر فراز دریای آدریاتیک با هواپیمای قرمزرنگ خود پرواز می‌کند. درکل هنر میازاکی به‌ویژه در ترسیم علاقه‌اش به مقوله‌ی پرواز و سازه‌های پرنده در پورکو روسو نمایش پررنگی دارد و کشمکش‌های داستان در موقعیت‌های پرتعداد کمدی فیلم، آن‌را به یکی از تجربه‌های خاص سینمای هایائو میازاکی تبدیل می‌کند که نباید از دست داد.

کپی لینک

۱۰. انیمه Ponyo

انیمه سینمایی پونیو

  • عنوان ژاپنی: Gake no Ue no Ponyo
  • سال ساخت: ۲۰۰۸
  • میانگین امتیازات انیمه Ponyo در IMDB: امتیاز ۷.۶

دو مسأله‌ی مهمی که در انیمه پونیو به هم پیوند خورده‌اند یکی طغیان طبیعت و دیگری طغیان برعلیه طبیعت است. میازاکی این ایده را با اقتباس غیرمستقیم خود از داستان معروف پری دریایی کوچولو ترکیب می‌کند و در فضاسازی پاک و بامزه‌ای که همیشه به مخاطب کم‌سن‌و‌سالش قول داده است به یک آرامش ویژه در دل طوفان طبیعت می‌پردازد که به رنج حاصل از آرزوها می‌پردازد.

حضور پونیو در دنیای انسان‌ها و تعاملش با سوسکه از دل رویاپردازی معصومانه‌ی میازاکی به سفری آرام‌بخش در جریان یک سونامی خطرناک تبدیل می‌شود و ارتباط دوطرفه‌ی محکمی را شکل می‌دهد که نباید به اشتباه آن‌را ساده درنظر گرفت.

کپی لینک

۹. انیمه Kiki's Delivery Service

انیمه سینمایی سرویس تحویل کی‌کی

یک دختر نوجوان جادوگر باید در آزمونی سخت، یک زندگی مستقل را تجربه کند. میازاکی اغلب به مخاطب کم‌سن خود گوشزد می‌کند که رسیدن به بلوغ و پختگی از چه مراحل چالش‌برانگیزی عبور می‌کند. انیمه سرویس تحویل کی‌کی هم بر همین اساس به یک فیلم موثر و گیرا تبدیل می‌شود که طی آن کی‌کی باید برای خودشناسی و بازیابی اعتمادبه‌نفسش تلاش کند.

میازاکی فیلم Kiki's Delivery Service را مثل یک کیک شیرین که در طی گذر زمان هنوز تازگی خود را حفظ کرده است به مخاطبش تحویل می‌دهد. ضمن اینکه میازاکی یک پند ظریف دیگر هم دارد که چگونه رسیدن به تجربه و جایگاهی بالغانه می‌تواند باعث فراموشی و حتی ازدست‌رفتن استعدادهای ارزشمند گذشته شود.

کپی لینک

۸. انیمه Laputa: Castle in the Sky

انیمه لاپوتا: قلعه‌ای در آسمان

قلعه‌ای در آسمان اولین فیلم بعداز تأسیس رسمی استودیو جیبلی است. میازاکی با گردآوری تمام مولفه‌های مورد علاقه‌اش دست به ساخت فیلمی باشکوه در سال ۱۹۸۶ زده است. از کاراکترهای دختر و پسر معصومی که به دنبال جادویی از دست‌رفته هم‌مسیر می‌شوند تا نیروهای مخرب و طبیعت داغداری که یکی از پیامدهای جنگ و نزاع بی‌پایان انسان‌هاست.

توجه به تکنولوژی، هم در سمت نگهبان ارزش‌ها و هم در سمت ابزار دست طمع‌کارها، درپایان به سمت تعادل دوباره حرکت می‌کند که از توجه ویژه به حسرت‌های موجود در جهانی‌بینی هایائو میازاکی ناشی می‌شود.

کپی لینک

۷. انیمه The Wind Rises

انیمه سینمایی باد برمی‌خیزد

انیمه باد برمی‌خیزد روایتی آزاد از زندگی جیرو هوریکوشی طراح هواپیماهای جنگنده‌ی زیرو در زمان جنگ جهانی دوم است؛ هواپیماهایی که در نبرد پرل هاربر استفاده شد. جیرو عاشق هواپیماهاست و زندگی خود را در طراحی آن‌ها غرق کرده است. اما همان‌طور که عشق زمینی او از گزند بیماری در امان نیست، عشق آسمانی او هم سرانجامی جز تبدیل شدن به ابزار دست جنگ‌افروزان ندارد. اصولا میازاکی این نوع تضادها را استادانه در بطن آثارش پمپاژ می‌کند. عشق و انسانیت عناصری هستند که از طرف جامعه‌ی حاضر درحال فراموش شدن هستند و درحالی‌که تحقق رویاهای قهرمان داستان از مسیری غیراز جنگ رخ نمی‌دهد به مفاهیم تلخ این فیلم میازاکی عمق بیشتری می‌دهد.

واقع‌گرایانه‌ترین فیلم میازاکی اثری زندگینامه‌ای است که ذات فراموشکار دنیای بزرگسالانه‌ی خسته‌کننده‌ی واقعی را به انتقاد می‌کشد. طلسم بازنشستگی میازاکی بعداز باد برمی‌خیزد باعث می‌شود تا شکل‌گیری فیلم بعدی او ۱۰ سال به‌طول انجامد و درحالی‌که در تمام این مدت همه منتظر خبری از اثر تازه‌ی استاد بودند میازاکی همه را با دعوت به نگاهی عمیق‌تر به گذشته‌های تباه تنها گذاشته بود.

کپی لینک

۶. انیمه Nausicaä of the Valley of the Wind

انیمه سینمایی نائوشیکا از دره‌ی باد

نائوشیکا از دره‌ی باد، براساس مانگایی كه میازاکی دو سال قبل‌تر طراحی كرده بود، اولین فیلم اورجینال هایائو میازاکی است. موفقیت این فیلم باعث تأسیس استودیو جیبلی شد. به‌علاوه داستان پردازی و طراحی‌های آشنای میازاکی كه بعدها در ساير آثار او در مسیر تکامل قرار گرفت از همین فیلم پایه‌گذاری شد. ضمن اینکه این اولین همکاری جو هیسایشی برای آهنگسازی آثار هایائو میازاکی است که سلسله‌وار هم ادامه پیدا کرد.

در دنیای پسا‌آخرالزمانی حاصل جنگ‌های بی‌حاصل، دره‌ی باد از آخرین مکان‌های قابل حیات زمینِ نفرین‌شده است. طبق یک افسانه‌‌ی قدیمی شاهزاده‌ای از جاده‌ای طلایی به نجات بشر خواهد آمد. نائوشیکا شاهزاده خانمی است که برای جلوگیری از وقوع جنگ ویرانگر بین دو کشور دره‌ی باد و نابودی کامل زندگی بشر تلاش می‌کند.

درکنار طراحی‌های ساده و اختصارطلبی مربوط‌به سال تولید انیمه به جزئیات خیره‌کننده‌ای برمی‌خوریم که میازاکی در تأکید بر ارزش طبیعت و مفاهیم اصلی فیلم به‌سادگی از کنارشان عبور نکرده است. به‌علاوه میازاکی از همین‌جا برای انتخاب شخصیت زن در داستانش، اصول ساختارشکنانه‌ای را در دنیای انیمیشن به‌نمایش گذاشت. شاید برای همین بود که اولین نسخه‌ی دوبله انگلیسی‌ای که از نائوشیکا در غرب منتشر شد با جرح و تعدیل زیادش باعث نارضایتی شدید میازاکی و اضافه کردن بندی به قراردادهای بعدی مبنی بر عدم ویراش آثارش منجر شد.

کپی لینک

۵. انیمه The Boy and the Heron

انیمه سینمایی پسر و مرغ ماهیخوار (چگونه زندگی می‌کنی؟)

آخرین اعلام بازنشستگی از طرف میازاکی که این‌بار جدی‌تر از قبل به‌نظر می‌رسید باعث شد تا یک دهه انتظار به طولانی‌ترین فاصله بین دو فیلم از میازاکی تبدیل شود. درنتیجه میازاکی با وسواس بیشتر و تکاملی ملموس‌تر با اثری گسترده‌تر و پیچیده‌تر بازگشت. پسر و مرغ ماهیخوار، با اشاره‌های سیاسی و اجتماعی بزرگ‌تر، از اعماق ریشه‌های افکار میازاکی در طول سال‌ها در آثارش شکل گرفته است و احتمالا هنوز نیاز به درک بیشتری ناشی از گذر زمان دارد.

«چگونه زندگی می‌کنی؟» قبل از اینکه اسم کتاب مورد اقتباس میازاکی برای این فیلم باشد درواقع شعاری است که میازاکی در تمام فیلم‌هایش از مخاطب خود پرسیده است. به‌علاوه آخرین ساخته‌ی هایائو میازاکی، البته تا به اینجا، نشانه‌های واضحی از نگاه نزدیک‌تر او به مقوله‌ی مرگ دارد. ماهیتو مادرش را در آتش جنگ از دست داده و حالا باید با درد فقدان بزرگش به کمک آتش محبتی کنار آید. در این راه سروکله‌ی یک حواصیل خاکستری بدقلق پیدا می‌شود که او را به یک دنیای رویاگونه در ابعاد مختلف زمان و مکان راهنمایی می‌کند. میازاکی در پسر و مرغ ماهیخوار بارها درونیات شخصیت خود را با ایجاد موقعیت‌ها و اشاره‌های مختلف بازیابی می‌کند که همین موضوع لزوم بررسی دقیق‌تر جزئیات تکاملی میازاکی در پسر و مرغ ماهیخوار را بیشتر کرده است.

کپی لینک

۴. انیمه My Neighbor Totoro

انیمه سینمایی همسایه من توتورو

معصومانه‌ترین فیلم هایائو میازاکی تحت‌تأثیر خاطرات او از بستری شدن مادرش در بیمارستان به‌دلیل بیماری است. خیال‌پردازی‌های بی‌آلایش و کودکانه‌ی دختربچه‌های این فیلم میازاکی، در زمانی‌که ‌به‌همراه پدرشان به خانه‌ای روستایی در نزدیکی بیمارستان محل بستری مادرشان نقل مکان می‌کنند، باعث می‌شود فانتزی دوست‌داشتنی توتورو به نمادی امیدبخش و روح‌نواز تبدیل شود.

با این تفسیر، توتورو به‌درستی تبدیل به نماد استودیو جیبلی شد و این کارخانه‌ی رویاسازی همیشه در مسیر ارزش‌ها و اصول منحصربه‌فرد خود قدم برداشت. همسایه‌ی من توتورو شاید فیلم ساده و کودکانه‌ای به‌نظر برسد اما ضمن اینکه درک طعم شیرین آن برای ذهن‌های رها جذاب است حاوی پیام‌های بزرگ‌تری است که در مهم‌ترین‌شان انسانِ درحالِ نزدیک شدن به نقطه‌ی پایان را متوجه روح‌های پاک و فراموش‌شده‌ی اطراف طبیعت واقعی دنیا می‌کند.

کپی لینک

۳. انیمه Howl's Moving Castle

انیمه سینمایی قلعه‌ی متحرک هاول

قلعه‌ی متحرک هاول، عاشقانه‌ی ضدجنگ میازاکی و پرتلاطم‌ترین ساخته‌ی اوست. اقتباس ادبی دیگری از میازاکی با تغییرات زیاد نسبت به اثر اصلی از دایانا وین جونز که اینجا به عواقب جنگ و تأثیر مخرب آن بر روی عواطف و احساسات انسان‌ها می‌پردازد. جمع‌بندی افکار میازاکی در این فیلم تحت‌تأثیر جنگ عراق در سال ۲۰۰۳ قرار دارد. پادشاه از تمام جادوگران می‌خواهد تا در جریان جنگی بزرگ او را همراهی کنند اما امتناع هاول و مبارزه‌ی او با این امر باعث می‌شود تا سوفی که خود اسیر طلسمی ناراحت‌کننده به قلعه‌ی متحرک هاول راه یافته است کم‌کم ایده‌آل و اعتمادبه‌نفس خود را پیدا کند.

دغدغه‌های فکری میازاکی، مثل درِ جادویی قلعه که هربار به مکان‌های متفاوتی باز می‌شود، بار دیگر در طول این فیلم رازهای قلعه‌ای دیگر در افکار او را بازگو می‌کند. اراده‌ای که هرچند با عنصر خیال به پرواز درآمده است اما چه در واقعیت بیرونی و چه در فانتزی‌های درونی‌اش از تلاش بی‌پایان انسان برای رسیدن به رستگاری حاصل شده است.

کپی لینک

۲. انیمه Princess Mononoke

انیمه سینمایی پرنسس مونونونکه

شاهزاده مونونونکه حماسی‌ترین فیلم هایائو میازاکی و البته خشن‌ترین ساخته‌ی اوست. طرح اصلی درباره‌ی یک نفرین مرگبار است که آشیتاکا برای رهایی از آن باید عازم سفری شود که طی آن در جریان جنگ چند گروه برای تصاحب منابع طبیعت قرار می‌گیرد. جایگاه مقدس محیط زیست که با بی‌توجهی و حرص نابودگر انسان در معرض خطر قرار دارد ایده‌ای است که باعث شده میازاکی در نمایش جنون جنگ و خون‌ریزی به سیم آخر بزند.

تعامل آشیتاکا با پرنسس مونونوکه و سایر شخصیت‌های قابل‌باور داستان که هرکدام تقابل جنگ و صلح را در ابعادی بزرگ، عمیق و متضاد به‌میان می‌کشند باعث شده است تا این فیلم میازاکی در بیان گفته‌های خود سرشار از قدرت و از نظر احساسی کوبنده‌ترین حالت داستان‌گویی میازاکی باشد. هایائو میازاکی خسته از سختی ساخت و وسعت تصویرسازی‌های این انیمه برای اولین بار در سن ۵۶ سالگی اعلام بازنشستگی کرد اما باز هم برای ساخت فیلمی مهم‌تر بازگشت، یک شاهکار دیگر برای جایگاه نخست.

کپی لینک

۱. انیمه Spirited Away

انیمه سینمایی شهر اشباح

رده‌بندی آثار هایائو میازاکی کار سختی است اما تنها تا زمانی‌که به شهر اشباح نرسیده باشیم. بهترین انیمه سینمایی ژاپنی شاهکاری تمام‌عیار از هایائو میازاکی است که باوجود ساختار متفاوتش به‌شدت نوستالژیک و قابل‌درک است. میازاکی با خلق شهر اشباح دنیایی را به سینما معرفی کرد که هر مخاطبی را از دروازه‌ی متعالی خود عبور می‌دهد.

مکثی کوتاه که در شهر اشباح به‌اندازه‌ی یک سفر معنوی شگفت‌انگیز برای چیهیرو به طول می‌انجامد، با رشد و خودشناسی او تمام افکار گسسته‌ی ابتدای داستان را به یک تحول شگرف و یکپارچه منتهی می‌کند. اینکه دنیای شهر اشباح ترس یا تفکر شما را برانگیزد بستگی مستقیمی به دریچه افکار شما دارد. انیمه سینمایی Spirited Away شاهکاری است که با یک بار دیدن و در یک سن دیدن نباید از کنار آن عبور کرد.

مقاله رو دوست داشتی؟
نظرت چیه؟
داغ‌ترین مطالب روز
تبلیغات

نظرات

مشاهده تمامی لیست‌های مطالعاتی