هرآنچه درباره شخصیت فرانکشتاین می‌دانیم

شخصیت فرانکشتاین را خیلی راحت می‌توانیم یکی از آن نمادهایی بدانیم که در دسته شخصیت‌هایی قرار می‌گیرند که با شنیدن نامشان خیلی سریع متوجه می‌شویم که با اثری ترسناک روبه‌رو خواهیم بود. این شخصیت همیشه یکی از معروف‌ترین و تأثیرگذارترین شخصیت‌های ادبیات گوتیک و علمی تخیلی بوده و به احتمال زیاد خواهد بود. شخصیت فرانکشتاین برای نخستین بار در سال ۱۸۱۸ توسط مری شلی، نویسنده انگلیسی در کتاب داستان فرانکشتاین خلق شد. کتابی که در قالب یک نامه‌نگاری روایت می‌شود و داستانش درباره دانشمند جوانی به نام ویکتور فرانکشتاین جریان دارد که علاقه او به آزمایش‌های غیرمعقول او را به سمت و سویی می‌برد که تا آن روز کسی نرفته بود. در یکی از همین آزمایش‌های غیرمعقول او با استفاده از قطعات بدن انسان موجودی زنده را خلق می کند که در ابتدا هیچ نامی ندارد و به دلیل زشتی ظاهری و طرد شدن توسط جامعه، به موجودی خشمگین و انتقام‌جو تبدیل می‌شود و این نقطه زمانی است که برای اولین بار با شخصیت فرانکشتاین مواجه می‌شویم.

مری شلی نوشتن این داستان را در ۱۸ سالگی آغاز کرد و نسخه اول آن را در ۲۰ سالگی، بدون ذکر نام نویسنده در لندن به چاپ رساند. این رمان تأثیر قابل‌توجهی بر ادبیات و فرهنگ عامه گذاشت و زمینه‌ساز ایجاد ژانری از داستان‌ها و فیلم‌های ترسناک شد. زیرژانری که تا همین امروز از داستانی که شلی مری خلق کرده بود تاثیر می‌بیند و همچنان داستان شلی مری را یکی از تاثیرگذارترین آثار نوشته در تاریخ ادبیات می‌دانیم. شخصیت فرانکشتاین رفته‌رفته به نمادی از استفاده از علم و تکنولوژی بدون اخلاق و بدون مسئولیت‌پذیری تبدیل شد و همچنین در بسیاری از داستان‌ها از فرانکشتاین به‌عنوان نمادی از تنهایی و طرد شدن استفاده شده است. بااین‌حال در بسیاری از متون از این شخصیت به‌عنوان پرومته مدرن هم یاد شده؛ اسطوره یونانی که آتش را از خدایان دزدید و به انسان‌ها داد.

شخصیت فرانکشتاین پیچیدگی‌های بسیاری دارد. از یک طرف او موجودی است که به دلیل ظاهری زشت و متفاوت از جامعه طرد شده و به دنبال انتقام است و از طرف دیگر او موجودی است که به دنبال هویت و ارتباط با دیگران است. فرانکشتاین در ابتدا موجودی بی‌گناه و بی‌نام است. او به دلیل آزمایش‌های دانشمند خود به زندگی بازمی‌گردد اما هیچ هویتی ندارد و از جامعه طرد می‌شود اما به دنبال یافتن جایگاه خود در جهان است و تلاش می‌کند تا با دیگران ارتباط برقرار کند. بااین‌حال به‌دلیل ظاهری زشت و رفتارهای خشونت‌آمیز در این مسیر موفق نمی‌شود. به‌همین‌خاطر پس از سال‌ها رنج و تنهایی، فرانکشتاین به موجودی خشمگین و انتقام‌جو تبدیل می‌شود و به دنبال نابودی خالق خود است.

شخصیت فرانکشتاین به یکی از نمادهای مهم فرهنگ عامه تبدیل شده است. به‌طور خلاصه این شخصیت در بسیاری از آثار ادبی، سینمایی و تلویزیونی مورد استفاده قرار گرفته است و به عنوان نمادی از ترس از ناشناخته‌ها، مسئولیت اخلاقی علم و جستجوی هویت شناخته می‌شود. همچنین می‌توانیم فرانکشتاین را با دیگر نمادهای فرهنگی مانند دراکولا، زامبی و موجودات فضایی مقایسه کنیم و تا حدودی این شخصیت‌ها و موجودات را کنار هم قرار دهیم؛ نه در هر شرایط و زمینه‌ای ولی در یک سری المان‌ها این مقایسه قابل انجام است.

از تاثیرگذاری شخصیت فرانکشتاین در ادبیات، در فرهنگ عامه و در سینما و تلویزیون صحبت کردیم و حالا نوبت به این رسیده تا ببینیم چه آثار شاخص و مهمی درباره این شخصیت با با الهام گرفتن از این کاراکتر ساخته شده‌اند. از سینما شروع می‌کنیم و به سال ۱۹۳۱ می‌رویم تا با فیلم فرانکشتاین به کارگردانی جیمز ویل آشنا شویم که در آن سال روی پرده سینماها رفت و نخستین اثر مهم ساخته شده با الهام از این شخصیت تلقی می‌شد. فرانکنشتاین محصول سال ۱۹۳۱ الهام‌بخش بسیاری از فیلم‌های ترسناک بعدی بوده و به عنوان یکی از پایه‌های ژانر وحشت شناخته می‌شود.

فیلمبرداری سیاه و سفید، موسیقی متن دلخراش و طراحی صحنه‌های تاریک و وهم‌آور، فضایی مرموز و ترسناک را ایجاد می‌کنند که تا به امروز تماشاگر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین بوریس کارلوف در نقش هیولا، با چهره منحصر به فرد و بازی قدرتمندش یکی از فراموش‌نشدنی‌ترین شخصیت‌های تاریخ سینمای ترسناک را خلق کرده که با تماشای صورتش خیلی سریع یاد فرانکشتاین خواهیم افتاد. پس از محبوبیت این شخصیت و فیلم فرانکشتاین، ادامه آن در سال ۱۹۳۵ با عنوان The Bride of Frankenstein روی پرده سینماها رفت و ادامه مسیر فیلم نخست را برای مخاطبانی که روی این شخصیت حساب ویژه‌ای باز کرده بودند، تعریف می‌کرد. فیلمی که همان مسیر و همان اتمسفر فیلم نخست را با به‌روز‌رسانی‌های بسیار خوبی همراه کرد تا فیلم ترسناک موفق دیگری را به طرفداران این ژانر هدیه دهد.

در سال ۱۹۵۷ فیلم The Curse of Frankenstein به کارگردانی ترنس فیشر با بودجه‌ای ۲۷۰ هزار دلاری روی پرده سینماها رفت و طرفداران فرانکشتان توانستند شخصیت موردعلاقه خودشان را این بار در قالب یک فیلم رنگی تماشا کنند که در آن زمان یک اتفاق بسیار ویژه برای علاقه‌مندان ژانر ترسناک تلقی می‌شد. این فیلم درنهایت فروشی معادل‌با ۸ میلیون دلار را پشت‌سر گذاشت که بدون شک موفقیتی ویژه برای سازندگانش به‌شمار می‌رفت. پس از این فیلم و محبوبیت شخصیت فرانکشتاین فیلم‌های زیادی با الهام از او ساخته شدند که می‌توانیم به فیلم‌هایی مانند Young Frankenstein محصول سال ‍۱۹۷۴ اشاره کنیم که نه‌تنها یکی از بهترین آثار الهام‌گرفته از فرانکشتان است که یکی از بهترین فیلم‌های کمدی ترسناک در تاریخ سینما قلمداد می‌شود که توانست در گیشه‌های جهانی فروش شگفت‌انگیز ۹۰ میلیون دلاری را به نام خودش ثبت کند.

همچنین آثار سینمایی دیگری مانند فیلم Frankenstein Created Woman محصول سال ۱۹۶۷، فیلم The Spirit of the Beehive محصول سال ۱۹۷۳، فیلم Flesh for Frankenstein محصول همان سال، فیلم Mary Shelley’s Frankenstein محصول سال ۱۹۹۴ و فیلم نسبتا جدید Frankenstein محصول سال ۲۰۱۵ با اقتباس از این کاراکتر روی پرده سینماها رفتند. البته آثار بسیار محبوب و مهمی مانند فیلم Edward Scissorhands به کارگردانی تیم بورتون با الهام مستقیم از شخصیت فرانکشتاین ساخته شدند که دقیقا شخصیتی را به‌تصویر می‌کشند که سرگذشتی مانند فرانکشتاین را دنبال می‌کنند. همچنین باید به هتل ترانسیلوانیا هم اشاره کنیم که یکی از محبوب‌ترین مجموعه‌های انیمیشنی یکی دو دهه گذشته بوده و شخصیت فرانکشتاین یکی از شخصیت‌های محبوب در این مجموعه بوده است. آثار جدید محبوبی مانند فیلم Edward Scissorhands و همین هتل ترانسیلوانیا یکی از چندین و چند آثاری هستند که با الهام از داستان مری شلی ساخته شده‌اند و همین موضوع به‌خوبی تاثیرگذاری فرانکشتاین در ادبیات مدرن سینمایی را نشان می‌دهد.

شخصیت فرانکشتاین به سینما محدود نمی‌شود و در تلویزیون هم حضور داشته ولی بااین‌حال حضورش در سینما پررنگ‌تر از تلویزیون بوده است. در تلویزیون می‌توانیم به سریال کوتاه Frankenstein محصول سال ۲۰۰۴ اشاره کنیم که دقیقا داستان اصلی کتاب شلی مری را دنبال می‌کند و یک اقتباس جمع و جور ولی سرگرم‌کننده از این داستان به‌شمار می‌رود. از سوی دیگر سریال The Frankenstein Chronicles که در سال ۲۰۱۵ روی آنتن رفت یک سریال بلندتر است که داستان کارآگاهی را دنبال می‌کند که درباره دانشمندی غیرمعقول درحال جمع‌آوری اطلاعات است که با آزمایش‌های عجیب و غریبی از سوی او مواجه شده است.

داستان در مدیوم ویدیوگیم متفاوت است و رد پای الهام از فرانکشتاین در بازی‌های ویدیویی را به‌خوبی می‌توانیم پیدا کنیم و این رد پا در بازی‌های بسیار محبوب و بزرگی قابل رویت است. از شخصیت برایان فیوری در بازی‌های تکن گرفته که داستانی مانند فرانکشتاین داشته تا رویداد Junkenstein در بازی Overwatch که با کلمه فرانکشتاین بازی می‌کند و شخصیتی را مانند این شخصیت محبوب به بازیکنانش نشان می‌دهد و حتی بازی Hotel Transylvania Adventures که برای موبایل عرضه شد و شخصیت فرانکشتاین در آن حضور داشت. شخصیت فرانکشتاین یا الهام از این شخصیت برای خلق شخصیت‌ها و داستان‌های متفاوت را می‌توانیم به‌خوبی در بازی‌های بسیار محبوبی مانند بازی Fable 2، بازی Castlevania، بازی World Of Warcraft، بازی The Elder Scrolls 4: Oblivion، بازی Kingdom Hearts و بازی House Of The Dead پیدا کنیم.

درنهایت اگر به‌طور خلاصه بخواهیم درباره فرانکشتاین صحبت کنیم باید بگوییم که این شخصیت به‌عنوان یک کاراکتر ترسناک و منزوی خلق شد ولی مسیر بسیار طولانی را طی کرد تا به یکی از نمادهای ادبیات مدرن تبدیل شود. نمادی که امروزه در بسیاری از آثار مختلف در مدیوم‌های مختلف شاهد حضور آن یا شاهد الهام گرفتن از آن هستیم. حالا شما به ما بگویید که آیا شما هم یکی از طرفداران فرانکشتاین هستید یا خیر؟ به‌نظر شما کدام‌یک از آثار ساخته شده با الهام از این شخصیت اثر موفق‌تری در آن مدیوم بوده است؟ نظر خودتان را با ما و سایر مخاطبان سایت زومجی به اشتراک بگذارید.