آخر هفته چه فیلمی ببینیم؟ | از انیمه همین دیروز تا فیلم بر گوی نقره ای
در این شماره از «مجموعه مقالات آخر هفته چه فیلمی ببینیم؟» در ابتدا بهسراغ یکی از متفاوتترین انیمههای استودیو جیبلی رفتهایم. انیمهای که با وجود اینکه پیچیدگیهای دیگر آثار جیبلی را ندارد اما اثری جذاب و فوقالعاده ملموس برای تماشاگر است. در ادامه با فیلم جزیره سری به سینمای روسیه خواهیم زد. فیلمی معناگرا از پاول لونگین که در ذهن مخاطب یادآور سینمای تارکوفسکی و برگمان است. و در انتها بهسراغ سینمای لهستان و یکی از خاصترین کارگردانان جهان میرویم. بر گوی نقرهای از همه نظر یک علمیتخیلی عجیب است. هم اینکه خود فیلم روایتی عجیب دارد و از سوی دیگر نیز آندژی ژووافسکی بهخاطر دستگاه سانسور نتوانست آن را تا انتها تکمیل کند.
انیمه همین دیروز
انیمه Only Yesterday
- کارگردان: ایسائو تاکاهاتا
- نویسنده: ایسائو تاکاهاتا
- سال تولید: ۱۹۹۱
تائکو دختر مستقلی است که در توکیو زندگی میکند. او برای تعطیلات به روستایی بکر میرود، جائی که مورد هجوم خاطرات کودکیاش قرار میگیرد.
همین دیروز یکی از انیمههای جذاب و دیدنی استودیو جیبلی است. اثری خاص با ایدهای ساده اما عمیق. Only Yesterday، را همچنین میتوان یکی از انیمههای متفاوت این استودیو در نظر گرفت، چراکه به عقیدهی خیلی از منتقدان این انیمه پیچیدگیهای دیگر آثار این استودیو را ندارد. تائکو در یک روز شلوغ کاری وسائلاش را جمع میکند تا به مزرعهی خانوادگی شوهر خواهرش برود. او سوار بر قطاری میشود و به ییلاق مورد نظرش میرسد. تائکو به محض رسیدن به مزرعه سفری درونی را آغاز میکند. مسیری که او را به دنیای کودکیاش میبرد. جائی که تائکو خاطرات و احساسات سرکوبشدهی بسیاری را پنهان کرده است. تائکو با ورود به روستا و به محض ارتباط با طبیعت، ناخوداگاهاش به جریان میافتد و گویا دوباره با خودش ارتباط برقرار میکند.
قهرمان قصه متوجه میشود که برای بزرگ شدن باید از سایهی کودک درونی خود عبور کند. همین دیروز مراقبهای آرام و تأثیرگذار دربارهی خداحافظی با کودکی و تاثیرات آن است. تائکو برای داشتن یک زندگی جدید باید از شر چیزهایی ناراحتکننده خلاص شود. او باید رها کند تا بتواند زندگی بهتری را بهدست آورد. Only Yesterday، با استفاده از الگوگیری از ایدههای روانشناسانه انسان را موجودی وابسته به گذشته میداند و نقش خانواده در رسیدن به آرزوهایش را پررنگ بهتصویر میکشد. تائکو درنهایت یاد میگیرد که از بند اتفاقات دوران کودکیاش رهایی پیدا کند و راهی سفر تازهای در زندگی شود.
Only Yesterday، که براساس مانگایی بههمین نام ساخته شده است با موفقیت غافلگیرکنندهای در گیشه روبهرو شد و مخاطبان بزرگسال زیادی را به خود جذب کرد تا جائی که تبدیل به پرفروشترین فیلم ژاپنی سال ۱۹۹۱ شد. این انیمه همچنین مورد استقبال منتقدان غیرژاپنی قرار گرفت اما تا سالهای زیادی نتوانست در خارج از مزرهای ژاپن بهنمایش درآید، چراکه برخی از شرکتهای پخش نسبت به بعضی محتوای صریح آن موضع گرفته بودند.
فیلم جزیره
فیلم The Island
- کارگردان:پاول لونگین
- بازیگران:ویکتور سوخوروکوف
- سال انتشار:۲۰۰۶
در شمال روسیه و در کلیسایی ارتدوکس، راهبی زندگی میکند که گردشگران بهخاطر قدرتهای عجیباش به آنجا میروند.
پاول لونگین یکی از کارگردانان مهم و معاصر سینمای روسیه است. او با ساخت فیلم جزیره توانست جوایز متعدد و زیادی را بهدست آورد. سینمای روسیه همانند سینمای آلمان بهخاطر شرایط سیاسی و اجتماعیاش، فضایی سرد و گرفته دارد، بههمین دلیل آثار روسی از لحاظ فرم و لحن، نمایشهایی قدرتمند محسوب میشوند. بیشتر کارگردانان روسی تحت تاثیر سینمای تارکوفسکی دست به خلق آثاری قدرتمند زدند، فیلمهایی که جهانبینی این کارگردان مولف را تداعی میکنند. پاول لونگین نیز در این فیلم با اینکه امضای شخصی خودش را دارد اما تحت تاثیر تفکرات تارکوفسکی داستان راهبی مرموز با گذشتهای عجیب را بهتصویر میکشد.
این درام روسی که برای اولینبار در جشنواره ونیز بهنمایش درآمد، توجه و تحسین منتقدان را با خود همراه کرد. قصهی جزیره متعلق به زیست هنری نویسندهاش است. سوبولوف کسی که فیلمنامهی این اثر را به نگارش درآورده، داستان پدر آناتولی را زیست کرده است. کنجکاوی در رابطه با رستگاری، توبه و زهد ارتدوکسی سوبولوف را به مسیری عجیب میکشاند، جائی که دیگر نمیتواند برگردد و تحت تاثیر اندیشههایش این اثر را مینویسد. از طرفی نیز بازیگر نقش پدر آناتولی هم مشغول بازی شخصیت اصلی خودش است. به بیانی شاید بتوان این فیلم را یک اثر دغدغهمند در رابطه با زندگی سازندگانش در نظر گرفت.
پدر آناتولی سرباز دورهی جنگ است. او حالا زندگی عجیبی را زیست میکند. آناتولی در گذشته مافوقاش را به قتل میرساند و حالا او راهبی است که بهخاطر این گناه مسافر مسیر توبه شده است. فیلمساز قهرمان قصه را با ایدههایی بودایی پرداخت میکند و سفر قهرمانیاش را با استفاده از اشاراتی ماورائی شکل میدهد. پدر آناتولی با اینکه نیروهایی عجیب دارد اما نمیتواند خودش را ببخشد و از بند گذشته رهایی یابد. جزیره را میتوان در دستهی فیلمهای معناگرا و هنری قرار داد. اثری که هم در بخش عناصر روایی قدرتمند ظاهر میشود و هم اینکه در بحث عناصر سبک بصری و نوع فضازی میتواند تماشاگر را مجذوب خود کند.
فیلم بر گوی نقره ای
فیلم On The Silver Globe
- کارگردان: آندژی ژووافسکی
- بازیگران: آندژی سورین، یژی ترلا
- سال انتشار: ۱۹۸۸
تعدادی فضانورد شهری را در سیارهی دیگری میسازند. سالها بعد فضانورد تازهای به این اجتماع وارد میشود.
سینمای اروپا نسبت به هالیوود، صاحب سینمایی عمیقتر است که دراینمیان نیز فیلمهای اروپای شرقی نسبت به فیلمهای همسایهی غربیاش از مضامین تندتری برخوردار هستند. آندژی ژووافسکی، یکی از فیلمسازان اروپای شرقی است که بهخاطر نوع نگاهاش به سینما توانست نام خود را در جهان مطرح کند. سینمای این فیلمساز متعلق به جریان هنری است و چندان رابطهای با سینمای جریان اصلی ندارد. سبک فکری آندژی ژووافسکی، باعث شد که فیلمهای او ساختارشکن از آب دربیایند و بهنوعی عنوان آوانگارد را یدک بکشند. فیلمهای این کارگردان عجیب، پر از پلانهایی متفاوت و جذاب است، صحنههایی که خبر از جسارت او در شیوهی پرداخت هنریاش میدهند.
فیلم بر گوی نقرهای یک اثر علمیتخیلی متفاوت و عجیب است که همهی مولفههای سینمایی این فیلمساز را همراه خود دارد. فیلمی که بعد از اکران فضایی دوقطبی را بین منتقدان بهوجود آورد و به سرنوشت بیشتر فیلمهای آوانگارد مبتلا شد. عدهای این فیلم را شاهکار منحصربهفرد ژووافسکی میدانند و عدهای دیگر نیز از آن بهعنوان شکستی در ژانر علمیتخیلی یاد میکنند. با اینحال بر گوی نقرهای یک علمیتخیلی عمیق است که وارد ایدههای اجتماعی، اسطورهای، روانشناسی و فلسفه میشود و از کهنالگوها برای بیان روایت خود استفاده میکند. فیلمساز دربارهی توتم باوری حرف میزند و از کتاب مقدس برای شکلگیری داستاناش استفاده میکند. این فیلم داستان اجتماعی شکلگرفته در بیرون کره زمین است، جائی که بیشباهت به تمدنهای اولیهی زمینی نیست.
بر گوی نقرهای فضاسازی واقعا جذابی دارد. عناصر سبک بصری آن بهطرز فوقالعادهای طراحی شده است، بهطوری که مخاطب کاملا در حالوهوای داستان قرار میگیرد. پالت رنگی فیلم، فضای سرد نماها، طراحی لباسها و نماهای واید و همیشگی ژووافسکی چیزهایی نیستند که بشود بهراحتی از کنارشان رد شد. نکتهی جالب توجه در این فیلم کامل نبودن آن است. وقتی که تولید فیلم به نیمه میرسد دستگاه سانسور لهستان بودجهی فیلم را قطع و مجوز آن را لغو میکند. در چنین شرایطی آندژی ژووافسکی با خلاقیت خودش فیلم را به پایان میرساند.
نظرات