معرفی مستند Friedkin Uncut | شجاعت از نوع ویلیام فریدکینی

مستند Friedkin Uncut (فریدکین، بی‌پرده)، ساختهٔ فرانچسکو زیپل ایتالیایی است و این مستند پرده‌ای از تعهد تزلزل‌ناپذیر ویلیام فریدکین به‌نمایش واقع‌گرایی مطلق در سراسر فیلم‌های این کارگردان کاربلد و جنجالی است و از فیلم فوق‌العاده The French Connection (ارتباط فرانسوی) تا آخرین ساختهٔ وی، یعنی فیلم Killer Joe (جوی قاتل) را دربرمی‌گیرد. مستند «فریدکین، بی‌پرده» با مصاحبه‌ با هنرمندان محبوب و شناخته‌شده‌ای چون الن برستین، ویلم دفو، کوئنتین تارانتینو و بسیاری دیگر همراه شده و نگاهی روشنگرانه به‌رویکرد خاص و یکتای این صنعتگر باهوش دنیای فیلم‌سازی دارد.

مستند Friedkin Uncut عموماً نقدهای مطلوبی از منتقدان دریافت کرد، اما بدون نقد منفی هم نبود. درحالی‌که، برخی از بینش کارگردان این مستند در نمایش حرفه و هنرِ فیلم‌سازی ویلیام فریدکین بسیار تمجید کردند، برخی دیگر آن را فاقد صراحت کلامی و شجاعت لازم در بیان برخی داستان‌های جنجالی دوران کاری کارگردان فیلم The Exorcist (جن‌گیر) دانستند. درهرحال، این مستند با همین انتقادها نیز شامل مصاحبه‌های صریح با شخص فریدکین و همچنین چهره‌های معروف دنیای سینما چون فرانسیس فورد کاپولا، کوئنتین تارانتینو و الن برستین است. مستند فرانچسکو زیپل باوجود کم‌وکاستی‌های جزئی، نگاهی جذاب و آموزنده به‌زندگی شخصیتی چون ویلیام فریدکین که فیلم‌سازی صاحب سبک، مؤلف و تاریخ‌ساز در دنیای سینما است دارد.

از واکنش تماشاچیان نیز به‌مستند Friedkin Uncut بگوییم که واکنش‌های متفاوتی به‌ساختهٔ فرانچسکو زیپل داشتند و همچون منتقدان، برخی از نگاه ریزبین کارگردان این مستند به‌دوران کاری و حرفه‌ای و فیلم‌سازی فریدکین قدردانی کردند و برخی دیگر آن را فاقد جنبه‌های خاصی (همان اشاره به‌موارد جنجالی) دانستند و درواقع بسیاری از منتقدان عصبی حتی از ساخت این مستند، همان دیدگاهی را دارند که سبب ناراحتی و عصبی‌شدن بسیاری پس از تماشای آثاری جنجالی از این کارگردان چون فیلم Cruising (گشت‌زنی) با نقش‌آفرینی متفاوت آل پاچینو شده بود. مستند «فریدکین، بی‌پرده» شامل مصاحبه‌های صریح با شخصِ فریدکین، چهره‌های معروف هنر و صنعت سینما و طرفداران مشهور وی می‌شود و راهنمای بسیار خوبی برای آشنایی با فریدکین و دنیای سینمایی وی و البته نظرات وی در مورد مسائل گوناگون است و امیدواریم طرفداران آثار این کارگردان برجسته، تماشای آن را از دست ندهند.

ویلیام فریدکین را با سبک فیلم‌سازی وسواس‌گونه و گاه بسیار پرتنش و سخت‌گیرانه‌ در پشت صحنه می‌شناسند و همین ویژگی‌های این کارگردان، صنعت فیلم‌‌سازی را در هالیوود به‌صورتی قابل‌توجه تحت‌تأثیر قرار داد؛ از برخی ویژگی‌های مهم آثار وی بگوییم:

واقع‌گرایی و اصالت: تعهد ویلیام فریدکین به‌نمایش عجیبْ واقع‌گرایانه ستودنی است و اصالت و امضای وی در فیلم‌هایی چون The French Connection (ارتباط فرانسوی) محصول سال ۱۹۷۱ وSorcerer (جادوگر) محصول سال ۱۹۷۷ کاملاً مشهود است. او در ساخت این دسته از آثار خود از لوکیشن‌های واقعی، تنظیمات طبیعی در فیلم‌برداری و نورپردازی و صداگذاری و البته استفادهٔ حداقلی از جلوه‌های ویژه برای ایجاد تجربه‌ای فراگیرْ واقع‌گرایانه استفاده کرد. یکی از شاهکارهای وی ساخت همین فیلم «ارتباط فرانسوی» است که فیلم‌نامهٔ این فیلم توسط ارنست تایدیمن و با اقتباس از کتابی با همین عنوان، اثر رابین مور نوشته شده و فیلم دربارهٔ دو پلیس در شهر نیویورک است که در تلاش هستند محمولهٔ هروئینی را که از فرانسه وارد می‌شود متوقف کنند. انستیتوی فیلم آمریکا (American Film Institute)، این فیلم را هشتمین فیلم هیجانی و دلهره‌آور تمام دوران انتخاب کرده است. جین هکمن دوست‌داشتنی به‌خاطر بازی در این فیلم جایزهٔ اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد را به‌دست آورد. این فیلم همچنین جوایز اسکار بهترین کارگردانی، بهترین تدوین و بهترین فیلم‌نامهٔ اقتباسی را از آن خود کرد.

داستان‌سرایی جسورانه:ویلیام فریدکین بدون ترس ‌و شجاعانه موضوعات بحث‌برانگیز را به‌تصویر می‌کشید. کاوش او در مضامینی چون جنایت و فساد، روان انسان و البته موضوعاتی که این روزها دیگر نمی‌توان جز تعریف و تمجید چیزی در مورد آن‌ها گفت و نوشت، شجاعانه بود و وی در نمایش آنچه بود و است، هیچ خساستی به‌خرج نمی‌داد و این جسارت در داستان‌سرایی، فرصتی برای دیگر فیلم‌سازان ایجاد کرد تا با ترس کم‌تری به‌دلِ روایت‌های تاریک‌تر و پیچیده‌تر بروند.

تکنیک‌های نوآورانه: او زوایای دوربین را نوآورانه و زیبا و بسیار متفاوت از فیلم‌سازان پیش از خود تغییر می‌داد و البته در تدوین و طراحی صدا روش‌های غیرمتعارف را آزمایش می‌کرد. به‌عنوان مثال، صحنهٔ تعقیب‌و‌گریز فوق‌العاده ماشین‌ها را در فیلم The French Connection به‌یاد آورید که سکانس‌های اکشن فیلم‌های بعد از خود را به‌کل متحول کرد.

ژانر وحشت: فراموش نکنیم در مورد ویلیام فریدکین صحبت می‌کنیم، خالق یکی از شاهکارهای ژانر وحشت، فیلم The Exorcist (جن‌گیر) محصول سال ۱۹۷۳ که این ژانر را دوباره تعریف و دوباره جان‌بخشی کرد. تأثیر وحشتِ فریدکینی بر فیلم‌سازی در ژانر ترسناک بی‌اندازه است و بر کارگردان‌های بسیاری تأثیر گذاشت و موجی از فیلم‌هایی با مضمون تسخیر جسم و جان ساخته شد و همچنان هیچ‌کدام در حدو‌اندازه‌‌های ساختهٔ هنرمندانهٔ این کارگردان نیستند. ویلیام فریدکین در طول دوران کاری خود با جنجال‌های زیادی روبه‌رو شد و این فیلم یکی از آن‌ها بود و صحنه‌های برای آن دوران بسیار پرتنش فیلم، ازجمله صحنه‌های تسخیر و جن‌گیری، خشم و بحث‌هایی را در مورد تأثیر آن بر تماشاگران برانگیخت و عجیب آنکه برخی از منتقدان بسیار تندرو، فیلم را به‌مضر بودن اخلاقی متهم کردند. بااین‌حال، این فیلم به‌موفقیت بزرگی دست یافت و همچنان یک فیلم کلاسیک بسیار محبوب در ژانر وحشت است.

فیلم‌سازی به‌سبک مستند‌سازی: رویکرد ویلیام فریدکین در فیلم‌سازی اغلب چیزی شبیه به‌مستند‌سازی بود و وی بر استفاده از تصاویر خام و همزمان حذف واسطه‌‌گری بین فیلم‌ساز و تماشاچی تأکید داشت. این ویژگی بر آثار کارگردانانی ‌افسانه‌ای چون مارتین اسکورسیزی و پل گرینگرس تأثیر گذاشت. به‌طورخلاصه، جسارت، واقع‌گرایی و تمایل فریدکین برای جابه‌جایی مرزهای مشخص‌شده و عبور از خط قرمزهای همیشگی، همچنان به‌فیلم‌سازان در سراسر جهان شجاعت و الهام در ساخت آثار متفاوت می‌بخشد.

از مستند Friedkin Uncut بگوییم که نگاهی عمیق به‌زندگی ویلیام فریدکین همراه‌با مصاحبه با شخص وی و بسیاری از هنرمندان سینما داشت.

مصاحبه‌های عمیق: این مستند شامل مصاحبه‌های صریح با ویلیام فریدکین و همچنین سایر چهره‌های سینما چون الن برستین، ویلم دفو و کوئنتین تارانتینو است. این مصاحبه‌ها، دریچه‌ای دیگر از ذهن خلاق فریدکین را برای تماشاچی باز می‌کنند و از فرایند خلاقانه در ساخت فیلم‌های این کارگردان، چالش‌هایی که با آن‌ها روبه‌رو بود و الهاماتی که فریدکین بر بسیاری از کارگردانان و دیگر هنرمندان فعال در هر مدیومی داشت می‌گویند.

نگاهی دقیق به‌گذشتهٔ هنری: در مستند Friedkin Uncut، فیلم‌شناسی فریدکین از آثار اولیه او چون «ارتباط فرانسوی» تا فیلم‌هایی چون «جن‌گیر» و «جوی قاتل» بررسی می‌شود. ساختهٔ فرانچسکو زیپل لحظات کلیدی، تِم‌های متفاوت و استایل‌های گوناگونی که فریدکین در ساخته‌هایش به‌کار برد را در طول دوران حرفه‌ای او برجسته می‌کند.

فیلم‌های پشت‌ صحنه: این فیلم مستند نگاهی اجمالی از پشت‌ صحنه آثار ویلیام فریدکین، مطالب آرشیوی و کلیپ‌هایی از فیلم‌های ماندگار این کارگردان به‌تماشاچی می‌دهد و این ترفند فرانچسکو زیپل به‌روایت عمق می‌بخشد و به‌تماشاچیان اجازه می‌دهد کارگردان را در حال کار ببینند.

اشتیاق به‌رئالیسم: این مستند بر تعهد ویلیام فریدکین به‌واقع‌گرایی و اصالت تأکید دارد و نشان می‌دهد که چگونه او مرزها را کنار زده و قراردادهای نانوشتهٔ فیلم‌سازی را در راستای داستان‌گویی معتبر و حقیقی به‌چالش می‌کشد.

تأثیر بر سینماگران: در مستند «فریدکین، بی‌پرده»، تأثیر آثار این کارگردان بر آثار کارگردان‌های دیگر از نظر تکنیک و کاوش موضوعی به‌تصویر کشیده می‌شود. به‌طورکلی، این مستند میراث ویلیام فریدکین را جشن می‌گیرد و پرتره‌ای جذاب از یک فیلم‌ساز شجاع و خلاق ارائه می‌دهد.

فرانچسکو زیپل، نویسنده، کارگردان و تهیه‌کننده ایتالیایی است و او با کارگردانی مستند «فریدکین، بی‌پرده» در سال ۲۰۱۸ که به‌زندگی و حرفهٔ کارگردان مشهور، ویلیام فریدکین، می‌پردازد شهرت یافت. فرانچسکو زیپل همچنین ساخت فیلم‌های مستند Oscar Micheaux: The Superhero of Black Filmmaking و Sergio Leone - L’italiano che inventò l’America را در کارنامهٔ کاری خود دارد و اشتیاق او به‌داستان‌سرایی و تعهد به‌اصالت در آثارش مشخص و درخشان است.

ویلیام فریدکین، کارگردان برنده جایزهٔ اسکار در سن ۸۷ سالگی و در خانه خود در شهر لس آنجلس چشم از جهان فرو بست است. فریدکین در ۲۹ اوت ۱۹۳۵ در شهر شیکاگو به‌دنیا آمد و از دهه ۶۰ میلادی فعالیت حرفه‌ای خود را آغاز کرد و فیلم Good Times (دوران خوب)، اولین فیلم بلند سینمایی وی بود که در سال ۱۹۶۷ ساخت. با کارگردانی فیلم The French Connection در سال ۱۹۷۱ به‌اوج شهرت رسید و برای ساخت این فیلم نه‌تنها برای اولین‌بار نامزد دریافت جایزهٔ اسکار شد، بلکه برای این فیلم توانست جایزهٔ اسکار بهترین کارگردانی را دریافت کند. اما شهرت ویلیام فریدکین بیشتر برای کارگردانی فیلم «جن‌گیر» است که از آن‌ به‌عنوان یکی از ترسناک‌ترین و بهترین فیلم‌های ترسناک تاریخ سینما یاد می‌شود.