۱۰ فیلم برتر مارتین اسکورسیزی که باید تماشا کنید

شهرت مارتین اسکورسیزی بین کسانی که به‌صورت جدی سینمای هالیوود و کلا سینما را دنبال می‌کنند، بر کسی پوشیده نیست. کارگردانی ۷۸ ساله که برای سالیان سال از جو پشیِ ساخته‌هایش ترسیده‌ایم، با رابرت دنیروی‌شان لذت بسیار برده‌ایم و دی‌کاپریو‌شان را دوست داشته‌ایم. کارگردانی که احتمالا ساختن فیلم براساس زندگی گنگسترهای ایتالیایی-آمریکایی و به‌دست دادن روایتی جذاب از آن را بهتر از هرکس دیگری بلد است. صحبت از کسی است که می‌تواند حدود بیست سال ساختن فیلم‌‌های مافیایی را کنار بگذارد و دوباره پس از بیست سال فیلمی منحصر به خود در همین مضمون تحویل‌مان بدهد.

مارتین اسکورسیزی چند ماه پیش جدیدترین فیلم خود را اکران کرد و حالا مدتی است که نسخه‌ی قابل دانلود فیلم به دستمان رسیده است. انتشار فیلم جدید اسکورسیزی بهانه‌ی خوبی برای اینکه مجددا بهترین ساخته‌‌های این کارگردان مهم را مرور و معرفی کنیم. در فهرست پیش‌رو، بهترین فیلم های مارتین اسکورسیزی را رتبه‌بندی کرده‌ایم. نقشه راه‌مان به این صورت است که در ابتدا اطلاعاتی کلی از قبیلِ ژانر، اسامی بازیگران، سال اکران آن و امتیاز آی‌ام‌دی‌بی را ارائه کرده‌ایم. بدیهی است که در این اطلاعات، برخلاف مطالب معمول در این سبک، نام کارگردان هر فیلم را ننوشته‌ایم، چرا که مطلب حاضر راجع‌به بهترین فیلم‌های یک کارگردان واحد است. پس از به‌دست دادن اطلاعاتی کلی، شرحی بر هر فیلم داده‌ایم؛ با این امید که خواننده ناآشنا با آثار مارتین اسکورسیزی به دیدن آن‌ها ترغیب شود و خواننده آشنا با آثار وی نیز دیداری تازه کرده باشد. در این شرح کلی که شامل صحبت از داستان و قصه اثر هم می‌شود، داستان هیچ فیلمی اسپویل نشده است.

بهترین فیلم های مارتین اسکورسیزی

۱۰. فیلم جزیره شاتر

فیلم Shutter Island

• ژانر: تریلر، رازآلود
• بازیگران: لئوناردو دی‌کاپریو، مارک روفالو و بن کینگزلی
• سال اکران: ۲۰۱۰
• میانگین امتیازات Shutter Island در IMDB: ۸.۲ از ۱۰

جزیره شاتر یکی از بهترین فیلم های مارتین اسکورسیزی محسوب می‌شود. این فیلم داستانی راجع به تدی دنیلز، مارشال ایالت متحده را تعریف می‌کند. تدی قرار است برای بررسی پرونده فرار یک بیمار روانی به جزیره شاتر برود. فیلم، روایت اتفاقاتی است که در جزیره شاتر بر تدی می‌گذرد. جزیره شاتر اقتباسی است از کتابی با همین نام نوشته‌ی دنیس لهان. فیلم فضایی رازآلود دارد و واجد رنگ و بویی اسرارآمیز است. درواقع این صبغه رازآلود و پیچیده، در تمام لحظات فیلم حفظ شده است و می‌توان گفت اکثر عناصر فیلم در خدمت القا و ترسیم همین فضا هستند.

این صبغه اسرارآمیز بر داستان فیلم نیز پرتو افکنده است. جزیره شاتر متنی مدرنیستی محسوب می‌شود، غالبا شخصیت‌های این متون افرادی تنها و دور از دیگران هستند. بین او و اطرافیان، همواره فاصله‌ای برقرار است، گویی که راه‌های برقراری ارتباط اعم از صحبت کردن مسدود شده باشند. جزیره شاتر با صبغه‌ای درگیر‌کننده ساخته شده است، به‌بیان دیگر فیلم به طریقی کارگردانی شده که بیننده درنهایت پس از تماشای فیلم خود را مشغولِ پاسخ دادن به سوالات عدیده‌ای پیرامون شخصیت‌ها پیدا کند.

آن‌چه که در فیلم جلب نظر می‌کند، هنرنمایی دیدنی و البته قابل انتظار لئوناردو دی‌کاپریو است. هنرنمایی‌ای که البته حکم مکملِ کارگردانی مارتین اسکورسیزی را دارد. این فیلم‌ساز و آن بازیگر به‌هر روی پیش از جزیره شاتر نیز سابقه همکاری را داشته‌اند؛ بالاخره دی‌کاپریو از نظر تعداد همکاری با مارتین اسکورسیزی به‌نوعی حکم جانشین معنوی رابرت دنیرو را دارد. جزیره شاتر بودجه‌ای ۸۰ میلیون دلاری داشت و به‌فروش بین‌المللی ۲۹۴ میلیون دلار رسید. فروش جزیره شاتر در ایالات متحده آمریکا ۱۲۸ میلیون دلار و در کشور‌های دیگر ۱۶۶ میلیون دلار برآورد شده است.

۹. فیلم رفتگان

فیلم The Departed

• ژانر: جنایی، تریلر
• بازیگران: جک نیکلسون، لئوناردو دی‌کاپریو، مت دیمون، مارک والبرگ، مارتین شی و ویرا فارمیگا
• سال اکران: ۲۰۰۶
• میانگین امتیازات The Departed در IMDB: ۸.۵ از ۱۰

فیلم سینمایی The Departed پربازیگرترین یا حداقل در بدترین حالت، یکی از پربازیگرترین فیلم‌های مارتین اسکورسیزی محسوب می‌شود؛ فیلمی با نام‌هایی بسیار جذاب اعم از جک نیکلسون و لئوناردو دی‌کاپریو. The Departed داستانی برپایه تقابل است؛ تقابل دزدها و نیروی پلیس و به طریقی دیگر، خیر و شر. یک مامور پلیس از یک سو وارد باند خلافکارها می‌شود و یک تبهکار از سویی دیگر به نیروهای پلیس نفوذ می‌کند و این دو اتفاق کشمکشی جذاب در سرتاسر فیلم به وجود می‌آورد. اسکورسیزی نیز این داستان گسترده را با ریتمی تند به‌خوبی تعریف می‌کند. فیلم روایتی خطی دارد، صناعت بنیادین فیلم در داستان‌گویی اما روایت هنرمندانه‌ی دو خط داستانی موازی است. تقابل دیگر و قابل‌توجه فیلم، مقابل هم قرار گرفتن روند نگران کننده‌ی فروپاشی یک شخصیت از یک سو و شخصیت‌پردازی اعصاب خورد‌کن شخصیت دیگر از سوی دیگر است. The Departed از لحاظ استفاده موسیقی، تجربه‌ای به‌شدت لذت‌بخش است؛ بالاخره در این فیلم قرار است شنونده قطعه‌ای همچون Comfortably Numb از گروه پینک فلوید (البته با اجرای راجر واترز) باشیم.

پیش‌تر، در یادداشت حاضر از این گفته بودیم که لئوناردو دی‌کاپریو از نظر تعداد همکاری با اسکورسیزی به‌نوعی جانشین معنوی رابرت دنیرو در فیلم‌های وی است و حالا می‌توان اضافه کرد فیلم The Departed حکم صحه‌ای بر آن ادعا را دارد؛ چراکه لئوناردو دی‌کاپریو در The Departed نیز همچون دیگر همکاری‌های خود با اسکورسیزی، نقش‌آفرینی درخشانی به‌جای گذاشته است. اسکورسیزی The Departed را با اقتباس از فیلم سینمایی Infernal Affairs محصول هنگ کنگ جلوی دوربین برده است؛ فیلمی که در سال ۲۰۰۲ ساخته شد و جایزه بهترین فیلم خارجی زبان اسکار را نیز دریافت کرد. خود مارتین اسکورسیزی نیز با ساختن The Departed اولین و تنها جایزه اسکار خود را تا به ‌امروز دریافت کرد. البته که دنبال‌کنندگان جدی اسکورسیزی در جریان نظرات مختلف راجع به عدم موفقیت این فیلم‌ساز در مراسم اسکار هستند. The Departed علاوه‌بر اسکارِ بهترین کارگردانی، سه اسکارِ دیگر یعنی بهترین فیلمنامه اقتباسی، بهترین تدوین و بهترین فیلم را برنده شد.

فقط می‌خوام این رو هم اضافه کنم، در سال‌های گذشته آدمای زیادی این لحظه رو برای من آرزو کردن، آدمای غریبه، می‌دونید [که چی می‌گم]. تو خیابون راه می‌رم و مردم [راجع به این قضیه] بهم یک‌چیزی می‌گن، وقتی می‌رم دکتر، یا هرجای دیگه‌ای، [حتی] تو آسانسور، مردم بهم می‌گن «حقته یکی‌شو (جایزه اسکار) ببری، حقته یکی‌شو ببری.» برای آزمایش پرتو ایکس می‌رم، [مردم می‌گن] «حقته یکی‌شو ببری» و من همیشه جواب می‌دم «ممنون». و بعدش رفقای من در طول این سال‌ها و دوستانی که امشب اینجان این اتفاق رو برای من و خانواده‌ام آرزو می‌کردن. ازتون تشکر می‌کنم. این [جایزه] برای شماست.

- بخشی از سخنرانی مارتین اسکورسیزی پس بردن اولین اسکار خود برای ساخت فیلم The Departed

۸. فیلم دارودسته‌های نیویورکی

فیلم Gangs of New York

• ژانر: جنایی، تریلر
• بازیگران: دنیل دی-لوئیس، لئوناردو دی‌کاپریو، کمرون دیاز، جیم برودبنت، جان سی ریلی و لیام نیسون
• سال اکران: ۲۰۰۲
• میانگین امتیازات Gangs of New York در IMDB: ۷.۵ از ۱۰

مارتین اسکورسیزی که در محله لیتل ایتَلی نیویورک زندگی می‌کرده، می‌گوید در آن زمان متوجه شده که بخش‌هایی از این محله، نسبت به دیگر قسمت‌های آن قدیمی‌تر به‌نظر می‌رسند. بخش‌هایی همچون سنگ‌قبرهایی از دهه ۱۸۱۰ میلادی، خیابان‌های سنگرفش‌شده و زیرزمین‌هایی کوچک زیر ساختمان‌های عظیم. اسکورسیزی می‌گوید به‌دنبال این کنجکاوی به این فکر افتاده که ساکنان ایتالیایی-آمریکایی آن‌جا، اولین افرادی نبوده‌اند که در آن منطقه زندگی می‌کرده‌اند. در نتیجه برای وی این سؤال‌ها پیش آمده‌اند: افرادی پیش از او در آن‌جا زندگی می‌کرده‌اند، چه منشی داشته‌اند؟ چگونه راه می‌رفتند؟ صحبت کردن و لباس پوشیدن‌شان به چه شکلی بود؟ و نیویورک در آن زمان چه شکلی و شمایلی داشته است؟

دارودسته‌های نیویورکی حکم پاسخ اسکورسیزی به سوالات بالا را دارد؛ به‌بیان دیگر دارودسته‌های نیویورکی روایت مارتین اسکورسیزی است از وضعیت نیویورک در دهه ۱۸۶۰ میلادی. فیلم داستانی راجع به گنگسترهای ساکن آمریکا را تعریف می‌کند. محور اصلی داستان فیلم برپایه انتقام بنا نهاده شده است. دارودسته‌های نیویورکی واجد برخی از مضامین مکرر (موتیف‌های) فیلم‌های مارتین اسکورسیزی نیز است. بالاخره فیلم درباره تبهکارها، خصوصا اعضای مافیا ساخته شده است، این‌بار اما در بازه تاریخی دیگری و به طبع در شکلی منحصر به خود. دیگر مضمون مکرر دارودسته‌های نیویورکی، وجود شخصیت‌های ایرلندی تبار است، شخصیت‌هایی که آن‌ها را در فیلم‌های رفقای خوب و مرد ایرلندی هم دیده‌ایم.

مسئله‌ی واضح، حتی پیش از دیدن فیلم، آن است که در دارودسته‌های نیویورکی با زوجی قوی در بازیگری روبه‌رو هستیم، منظور لئوناردو دی‌کاپریو و دنیل دی‌-لوئیس است. بازیگرانی که هرکدام به خودی خود می‌توانند بار یک فیلم را به‌دوش بکشند، برای نمونه بازی درخشان دنیل دی‌-لوئیس در فیلم سینمایی There Will be Blood (خون به پا خواهد شد) صحه‌ای بر بخشی از این ادعا است. جالب است بدانید که بخش زیادی از دکور فیلم دارودسته‌های نیویورکی به درخواست مارتین اسکورسیزی در مقیاسی عظیم ساخته شد. درواقع تیم طراحی و تولید صحنه در مسافت یک مایل، چندین ساختمان قرن نوزدهمی را بازسازی کردند. مکان‌هایی از قبیل کازینو، سالن تئاتر و کلیسا. به این ترتیب است که عنصر مکان در فیلم حاضر، به مولفه‌ای محسورکننده بدل می‌شود. تمام این عوامل، دار و دسته‌های نیویورکی را به یکی از بهترین فیلم های مارتین اسکورسیزی تبدیل می‌کنند.

۷. فیلم خیابان‌های پایین شهر

فیلم Mean Streets

• ژانر: جنایی، نوآر
• بازیگران: رابرت دنیرو، هاروی کیتیل، دیوید پروال و ایمی رابینسون
• سال انتشار: ۱۹۷۳
• میانگین امتیازات Mean Streets در IMDB: ۷.۲ از ۱۰

خیابان‌های پایین شهر یکی از قدیمی‌ترین و اولین ساخته‌های مارتین اسکورسیزی است که جزو بهترین فیلم های مارتین اسکورسیزی هم به‌حساب می‌آید. رابرت دنیروی جوانِ این فیلم، در خارج از بافت متن و کاراکتر، نشان از جوانی آینده‌دار دارد که قرار است بعد‌ها با فیلم‌هایی از قبیلِ راننده تاکسی‌، گاو خشمگین‌، رفقای‌ خوب‌، پدرخوانده ۲، مخصمه‌، کازینو و مرد ایرلندی‌ دلمان را حسابی ببرد و کاری کند که او را همواره یکی از نامزدهای اصلی عنوان «بهترین بازیگر زنده سینما» بدانیم. دنیرو در خیابان‌های پایین‌شهر نقش جوانی تقریبا مجنون را بازی می‌کند و اتفاقا برجسته ترین ویژگی فیلم نیز همین شخصیت و اجرای قوی آن توسط رابرت دنیرو است. دنیرو با اجرای خود کیفیت طنازانه خاصی به فیلم می‌بخشد، کیفیتی از جنس بامزه‌گی حرف زدن تراویسِ راننده تاکسی با یک مامور لباس شخصی و دست انداختن وی.

خیابان‌های پایین شهر بیش از هرچیز فیلمی است که چشم‌انداز آینده کاری اسکورسیزی و دنیرو را ترسیم می‌کند، فیلمی که با تمام معایب خود ضمن ترسیم چشم‌اندازی از آینده یکی از بهترین زوج‌های هنری دوران معاصر، تصویری از دوران قدیم همکاری این زوج نیز به‌دست می‌دهد. تصویری از اینکه سنگِ بنای ظهور یک ستاره بازیگری به‌نام رابرت دنیرو از کجاها گذاشته شد و کارگردان بزرگی مانند مارتین اسکورسیزی کار خود را چه آثاری آغاز کرد. خیابان‌های پایین شهر به‌هیچ عنوان خالی از مضامین مکرر آثار اسکورسیزی نیست. در اینجا نیز با گنگسترها و همان فضای مافیایی طرف هستیم، البته نسخه‌ای ابتدایی که بعدها در رفقای خوب و کازینو به اوج و تکامل می‌رسد.

۶. فیلم کازینو

فیلم Casino

• ژانر: جنایی، تریلر
• بازیگران: رابرت دنیرو، جو پشی، شارون استون و فرانک وینسنت
• سال انتشار: ۱۹۹۵
• میانگین امتیازات Casino در IMDB: ۸.۲ از ۱۰

«پر زرق و برق». صفتی که خواندید می‌تواند موجزترین و دقیق‌ترین توصیف از عنصر غالب فیلم سینمایی کازینو باشد. به بیان دیگر بسیاری از عناصر این فیلم در خدمت نمایش پر زرق و برق دنیای کازینوها هستند. فیلم درباره کازینوها و مافیا است، از جنتلمن‌های خوش‌پوش تا کله‌خراب‌های بی‌عِفَت، از گاوچران‌های سنتی تا تبهکاران مغرور. اگر اسکورسیزی در فیلم‌های قبلی و پیش‌روی فهرست حاضر روی شهر نیویورک مانور می‌داد، در کازینو اما ماجرا از قرار دیگری است، در این‌جا با لاس وگاس طرف هستیم؛ لاس وگاسی زیبا، رنگارنگ و گول‌زننده.

فیلم سینمایی کازینو با بازی رابرت دنیرو، جو پشی و شارون استون ساخته شده است. دنیرو و پشی‌ای که پای ثابت دنیاهای مافیایی اسکورسیزی هستند. دنیرویی که در کازینو نیز با بازی چشم نواز خود همچون همیشه درگیرمان می‌کند و جو پشی که نه‌تنها نسبت به رفقای خوب آرام‌تر نشده است، ای‌بسا که در این‌جا شرورتر، بدکارتر، بی‌اخلاق‌تر و صد البته بداخلاق‌تر شده است. پیش از این گفتیم که کازینو فیلمی است پر زرق و برق. جالب است بدانید که هزینه تهیه لباس‌ برای فیلم یک میلیون دلار برآورد شده، رابرت دنیرو در طول این فیلم هفتاد و شارون استون چهل دست لباس عوض کردند. کازینو به‌عنوان هشتمین همکاری رابرت دنیرو و مارتین اسکورسیزی، داستان یک مدیر کازینو به نام سَم اِیس راستین است. فیلم براساس کتاب «کازینو: افتخار و عشق در لاس وگاس» نوشته نیکولاس پیلگی ساخته شد اما جالب آنکه به پیشنهاد مارتین اسکورسیزی، مراحل نگارش خود کتاب بعد از آغاز فیلم‌برداری فیلم به‌پایان رسیدند. کازینو با بودجه‌ای پنجاه میلیون دلاری ساخته شد و به فروشی ۱۱۶ میلیون دلاری دست پیدا کرد.

۵. فیلم قاتلین ماه کامل

فیلم Killers of the Flower Moon

• ژانر: جنایی، وسترن
• بازیگران: رابرت دنیرو، لئوناردو دی‌کاپریو و لی‌لی گلداستون
• سال انتشار: ۲۰۲۳
• میانگین امتیازات Killers of the Flower Moon در IMDB: ۷.۸ از ۱۰

وقتی قاتلین ماه کامل، آخرین ساخته‌ی مارتین اسکورسیزی را دیدم، از بین تمام احساسات گوناگونی وجودم را پر کرده بودند، یکی برجسته‌تر بود: احساس می‌کردم فیلمی را تماشا کرده‌ام که کارگردان پیشکسوت در تمام عمرش در پی ساخت آن بوده است. گویا اسکورسیزی با جدیدترین فیلم سینمایی خود به‌دنبال ادای دینی اخلاقی است. قاتلین ماه کامل بیش از هرچیز برای من حکم تلاش این کارگردان را برای ایستادن در سمت درست تاریخ دارد. راستش را بخواهید ماه‌ها پیش از انتشار نسخه‌ی قابل دانلود فیلم، حین دیدن مصاحبه‌های اسکورسیزی درباره‌ی قاتلین ماه کامل حدس زده بودم که قرار است با چه اثری روبه‌رو شوم. اسکورسیزی در آن مصاحبه‌ها به‌جای از استفاده از عبارت «سرخ‌پوست» برای خطاب کردن ساکنین اصلی قاره‌ی امریکا، آن‌ها را «بومیان امریکا» خطاب می‌کرد. از آن‌جا و به‌صورت کلی از دیگر صحبت‌های اسکورسیزی، حدس زده بودم که رویکر اسکورسیزی در موجه با تاریخ کشورش چه خواهد بود.

فیلم جدید اسکورسیزی روایتی غم‌‌انگیز از فساد، طمع، قدرت‌طلبی و شرارت است. سعی می‌کنم داستان فیلم را برایتان اسپویل نکنم؛ اما ساخته‌ی جدید مارتین اسکورسیزی درباره‌ی بلایی است که مهاجرانِ تازه‌وارد قاره‌ی امریکا بر بومیان این منطقه می‌آورند. فیلم درباره‌ی خطرات پیشرفت از نوع سرمایه‌دارانه آن است. باید فیلم را تماشا کنید تا ببینید چگونه همان ماشین‌هایی که با پول نفت به‌دست بومیان امریکا رسیده، از روی آن‌ها رد می‌شوند. یک‌جایی می‌خواندم که رالف والدو امرسون، فیلسوف و نویسنده معروف امریکایی معتقد بوده ما آدم‌ها ذات پاکی داریم و یک انسان امریکایی برای رستگاری کافی است تا به سرشت پاک خود تکیه کند. بخش مهم سخنان امرسون «انسان امریکایی»‌اش است. آنچه که در سخنان امرسون پنهان شده این است که به نظر او این فقط انسان امریکایی است که سرشت پاکی دارد و به این ترتیب دشوار است که این سرشت پاک دست از پا خطا کند یا قصد و نیت بدی در سر بپروراند. به بیان دیگر، اگر قرار باشد برای پیشرفت و رسیدن به پول بیشتر دسته دسته آدم‌ها را از دم تیغ بگذرانی، مانعی سر راهت وجود ندارد، چون ذاتی پاکیزه داری و دلیل پشت‌پرده‌ی این کارت نمی‌تواند دلیلی ناموجه و غیرانسانی‌ باشد.

نتیجه‌ی جهان‌بینی رمانتیک و نگاه خوشبینانه امرسون به ذات بشر این است: اگر می‌خواهی هر روز صبح قهوه‌ی تازه‌دم نوش جان کنی، پس به‌عنوان یک سفیدپوست حق داری دمار از روزگار «سرخ‌پوست»های بخت‌برگشته در بیاوری؛ چون تو ذات پاکت مهم هستید و جز این‌ها هیچ‌چیزی اهمیت ندارد. به عبارت ساده‌تر، دیگری کمترین درجه‌ای از اهمیت ندارد، فقط «تو» مهمی و رفاهت و به قول جاناتان فرنزن اسکی کردن روی شیبی بکر و شناختن سرآشپز بهترین رستوران‌ها و سر زدن به ساحلی که هیچ جای ردپایی ندارد. پس برای رسیدن به قدرت بیشتر، تا آن‌جا که می‌توانی بکش، تا آن‌جا که می‌توانی توطئه بچین، تا آنچا که می‌توانی قانون را دور بزن، تا آن‌جا که می‌توانی قدرت‌طلب باش، تا آن‌جا که می‌توانی پول دربیار و تا آن‌جا که می‌توانی اخلاق را زیر چکمه‌ی چرم خون‌آلودت له و لورده کن. این خلاصه‌ای از فیلم جدید اسکورسیزی است: اگر قدرت می‌خواهی، با تمام توان دیگران را لگدمال کن و اطمینان داشته باش که حق این‌ کار را داری.

۴. فیلم مرد ایرلندی

فیلم The Irishman

• ژانر: جنایی، اکشن
• بازیگران: رابرت دنیرو، جو پشی، آل پاچینو، بابی کاناوله، هاروی کایتل و ری رومانو
• سال اکران: ۲۰۱۹
• میانگین امتیازات The Irishman در IMDB: ۷.۹ از ۱۰

بزرگ‌ترین و احتمالا هنری‌ترین تجدید دیدار سینمایی سال‌های اخیر، لقبِ برازنده آخرین ساخته مارتین اسکورسیزی تا به امروز است. بزرگ‌ترین از این لحاظ که اسکورسیزی، دنیرو و جو پشی پس از کازینو به‌مدت ۲۴ سال در قالب کارگردان و بازیگر باهم همکاری نکردند. از طرفی آل پاچینو و مارتین اسکورسیزی نیز در طول چندین سال فعالیت هنری، هرگز فرصت همکاری بایکدیگر را نیافته بودند. مرد ایرلندی پایانی بود بر این دو موضوع. پس این فیلم اولین همکاری مشترک مارتین اسکورسیزی، رابرت دنیرو، جو پشی و آل پاچینو محسوب می‌شود؛ بسیار وسوسه‌برانگیز، بی‌نهایت خواستنی و مصداق برآورده شدن یکی از آرزوهای بزرگ طرفداران او.

مرد ایرلندی راجع به مافیا و گنگسترها است، باز هم با همان زوج بازیگری مشهور دنیرو-پشی. نکته برجسته اما آنجاست که اسکورسیزی با وجود پرداختن به موضوعی تکراری، به ورطه تکرار کردن خود نمی‌افتد. مرد ایرلندی همچون رفقای خوب و کازینو درباره سازوکار مافیا است، با این وجود اما واجد ویژگی‌هایی منحصر به‌خود است. به‌بیان دیگر، اسکورسیزی موفق شده در مرد ایرلندی باوجود همکاری مجدد با مشهورترین زوج فیلم‌های خود، اثری منحصر به‌فرد خلق کند. او یک حرف تکراری را نمی‌زند، فیلم از شباهت بیش از حد به آثار مذکور مبرا است و از ویژگی‌های منحصر به‌خود بهره می‌برد.

مرد ایرلندی از بُعد فنی یکی از شاخص‌ترین ساخته‌های مارتین اسکورسیزی محسوب می‌شود. همان‌طور که احتمالا می‌دانید، رابرت دنیرو، آل پاچینو و جو پشی هرکدام در حال حاضر بیش از هفتاد سال سن دارند، اما در مرد ایرلندی به‌لطف جلوه‌های بصری بسیار ویژه، هرکدام از او تا حد بسیار زیادی جوان به‌تصویر کشیده شده‌اند. نکته منحصر‌به‌فرد آن است که در پروسه ساخت فیلم برای این بازیگران نام‌آشنا به‌هیچ عنوان از بدل استفاده نشده است، بلکه آن‌ها تمام سکانس‌ها را خودشان بازی کرده‌اند و درنهایت به‌لطف جلوه‌های ویژه خاص مورداستفاده در فیلم، همگی با چهره‌ای جوان‌تر از حال حاضر خود به‌تصویر کشیده شده‌اند.

۳. فیلم رفقای خوب

فیلم Goodfellas

• ژانر: جنایی، تریلر
• بازیگران: رابرت دنیرو، جو پشی، ری لیوتا، لورین براکو و پل سوروینو
• سال اکران: ۱۹۹۰
• میانگین امتیازات Goodfellas در IMDB: ۷.۸ از ۱۰

«از وقتی که یادمه، دوست داشتم یک گنگستر باشم.» جمله‌ای که خواندید، اولین جمله راوی فیلم رفقای خوب است. و بله، رفقای خوب نیز ما مضمون مافیا ساخته شده است اما همان‌طور که احتمالا حدس می‌زنید، رفقای خوب فیلمی است واجد ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود. اسکورسیزی رفقای خوب را پیش از کازینو و مرد ایرلندی ساخت، در اینجا برای اولین‌بار در فیلم‌های اسکورسیزی از زوج دنیرو-پشی در قامت دو گنگستر رونمایی شد. دو گنگستر که دست به سرقت‌های گوناگون می‌زنند، نوجوانی جاه‌طلب را با خود همراه کرده و درس مقابل را به او گوشزد می‌کنند: «هیچوقت رفقات رو لو نده!»

رفقای خوب داستان پیوستن یک پسر نوجوان به مافیا و حل شدن وی در دل سازوکار آن است. پسربچه‌ای که گنگستر بودن را رویای خود می‌خواند و ورود به دنیای مافیا برای وی از انتخاب شدن به‌عنوان رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا نیز جذاب‌تر است. پیش از این نیز اشاره کردیم که رفقای خوب با بازی رابرت دنیرو و جو پشی ساخته شده است، پر بیراه نیست اگر ادعا کنیم که جو پشی در رفقای خوب ماندگارترین سکانس دوران بازیگری خود را خلق می‌کند؛ سکانسی که تا به امروز از خاطر طرفدران رفقای خوب پاک نشده است.

رفقای خوب روایتی از شرارت گنگسترهای سرمست از قدرت و ثروت است. افراد بی‌شرمی که گویا هیچ حد و مرز اخلاقی ندارند؛ کسانی که فقط و فقط به دزدی هرچه بیشتر فکر می‌کنند. رفقای خوب اقتباسی است از کتاب Wiseguy نوشته نیکولاس پیلگی. این کتاب، اثری غیرداستانی درباره زندگی هنری هیل، یکی از اعضای خانواده‌های مافیایی است. رفقای خوب با ۲۵ میلیون دلار ساخته شد و برای اولین‌بار در جشنواره فیلم ونیز به نمایش درآمد. فیلم سپس در آمریکا روی پرده رفت و ۴۶ میلیون دلار فروخت.

۲. فیلم گاو خشمگین

فیلم Raging Bull

• ژانر: ورزشی، اکشن
• بازیگران: رابرت دنیرو، جو پشی و کتی موریارتی
• سال اکران: ۱۹۸۰
• میانگین امتیازات Ragging Bull در IMDB: ۸.۲ از ۱۰

مارتین اسکورسیزی پیش از نمایش لاس وگاس و کازینوهایش، پیش از نمایش نیویورکِ رفقای خوب، پیش از سفر به سال‌های دورِ نیویورک در دارودسته‌های نیویورکی و پیش از سفر به دل بازار پرماجرای سهام در گرگ وال‌استریت فیلمی ساخته راجع به یک بوکسور تنها در قامت گاوی خشمگین. فیلم سینمایی گاو خشمگین که یکی از مهم‌ترین ساخته‌های اسکورسیزی محسوب می‌شود، داستان بوکسوری به‌نام جیک لاموتا با هنرنمایی رابرت دنیرو است. داستانی مملو از مفاهیم مرتبط با اخلاق که به‌طرزی هنرمندانه و صناعتمند به‌دست مخاطب می‌رسند. رابرت دنیرو در این فیلم نه یک عضو شرور مافیا است و نه یک جنتلمن خوش پوش سیگار به‌دست، او گاوی خشمگین و درنده است که رقبا را زیر دست و پای خود له می‌کند.

اجازه بدهید کمی از خود متن فاصله بگیریم و داستان ساخت گاو خشمگین را تعریف کنیم. در این‌باره روایتی به‌نسبت موثق وجود دارد که به شرح آن می‌پردازیم. دوستی و رفاقت صمیمی رابرت دنیرو و مارتین اسکورسیزی برکسی پوشید نیست، بالاخره آن‌ها حالا در نُه فیلم تحت عنوان بازیگر و کارگردان همکاری کرده‌اند. طبق روایت مذکور، اسکورسیزی در آن سال‌ها به‌شدت تحت تاثیر کوکائین قرار داشته و از نظر روحی بسیار در و داغان بوده است. گویا رابرت دنیرو با پیشنهاد ساخت فیلمی که بعدها گاو خشمگین نام گرفت، به سراغ او می‌رود و پیشنهاد می‌کند که اسکورسیزی خودش را جمع و جور کند و این فیلم را بسازد. اسکورسیزی اما رغبت چندانی از خود نشان نمی‌دهد. دنیرو به هرحال آنقدر اصرار می‌کند تا اسکورسیزی بالاخره تسلیم خواسته او می‌شود و به سراغ ساخت فیلم می‌رود. بسیاری از افراد، از جمله خود اسکورسیزی می‌گویند رابرت دنیرو با این کار زندگی اسکورسیزی را نجات داده و باعث خلق یکی از بهترین فیلم های مارتین اسکورسیزی شده است.

۱. فیلم راننده تاکسی

فیلم Taxi Driver

• ژانر: جنایی، نوآر
• بازیگران: رابرت دنیرو، جودی فاستر و هاروی کایتل
• سال اکران: ۱۹۷۶
• میانگین امتیازات Taxi Driver در IMDB: ۸.۳ از ۱۰

راننده تاکسی که از قضا یکی از قدیمی‌ترین ساخته‌های مارتین اسکورسیزی است، یکی از بهترین‌هایشان نیز محسوب می‌شود. راننده تاکسی داستان مرد جوانی است که در تاریک‌ترین ساعات نیویورک با تاکسی زردرنگش در خیابان‌ها پرسه می‌زند. مرد رنجور، برج عاج نشین و دورافتاده‌ای به‌نام تراویس بیکل با بازی درخشان رابرت دنیرو. راننده تاکسی داستان شخصیتی مدرن است که هر روزه شاهد وضعیت اسفناک و ناراحت‌کننده جامعه خود است. جوانی که نمی‌تواند با دیگران ارتباط برقرار کند و گویی که زبان او را بلد نیست. مرد جوانی که با دیدن بسیاری از رفتارهای زشت معذب می‌شود، تراویس بیکلی که با بازی رابرت دنیرو حالا به‌ یکی از مهم‌ترین، برجسته‌ترین و تأثیرگذار‌ترین شخصیت‌های تاریخ سینما تبدیل شده است.

راننده تاکسی درباره تاریکی‌ است، درباره تنهایی، اخلاق، فساد، مشکلات اجتماعی و باز هم تنهایی. راننده تاکسی همان فیلمی است که اینگمار برگمان آن را «فیلمی راجع به خشونت در والاترین سطح هنری» می‌خواند. فیلم راننده تاکسی در جشنواره فیلم کن به‌نمایش در آمد و در همان جشنواره جایزه اصلی بهترین فیلم این رویداد مهم را برنده شد. راننده تاکسی ۴۴ سال پیش اکران شد و امروز از آن به‌عنوان بهترین فیلم یا در بدترین حالت یکی از بهترین فیلم‌های مارتین اسکورسیزی (و تاریخ سینما) یاد می‌شود. از طرفی به‌عقیده بسیاری راننده تاکسی نقطه عطف بسیار مهمی در کارنامه کاری دنیرو است، دنیرویی که پیش از آن برای بازی در پدرخوانده ۲ برنده جایزه اسکار نیز شده بود.

در مطلبی که خواندید، بهترین فیلم های مارتین اسکورسیزی را رده‌بندی کرده و برای هرکدام شرحی به‌دست دادیم. شما نیز می‌توانید نظرتان درباره آثار مارتین اسکورسیزی را در بخش نظرات با ما به‌اشتراک بگذارید.

---