معرفی مستند The United Way | منچستر یونایتد یا اریک کانتونا؟
آیا مستند The United Way مستندی درباره تاریخ باشگاه منچستر یونایتد یا مستندی در مدح اریک کانتونا؟ با زومجی همراه باشید.
اواسط تماشای مستند The United Way (راه و روش یونایتد) بود که از حجم بالای حضور اریک کانتونا در این مستند کلافه شدم؛ مستندی که قرار بود تاریخ باشگاه منچستر یونایتد را با استناد به فیلم‌های دیده نشده روایت کند. گویی که مشغول تماشای مستندی نه درباره تاریخ باشگاه منچستر یونایتد، بلکه مستندی با محوریت عملکرد اریک کانتونا در این باشگاه و نظرات او درباره باشگاه انگلیسی بودم. این تمرکز بی‌رویه و اصرار مداوم برای حضور اریک کانتونا در مستند حاضر تا حد زیادی غریب و البته کلافه‌کننده بود. تا اینکه بالاخره دکمه پاز را فشار دادم، نام مستند را در گوگل جستجو کردم و با کلیک روی لینک صفحه‌ی IMDB مستند، به پرونده‌ی جرمی شامل بزرگترین مدرک جرم برخوردم: اریک کانتونا یکی از نویسندگان (!) The United Way است.
مستند مذکور با توضیح شرحی از «تاریخ منچستر یونایتد با تصاویر دیده‌نشده» عرضه و معرفی شده است اما راستش را بخواهید در این مستند بیش از هرچیز به شرحی از «آنچه در منچستر یونایتد بر اریک کانتونا گذشت و او چه تاثیر تعیین‌کننده‌ای بر این باشگاه گذاشت» مواجه هستیم. مستند حاضر به‌جای اینکه با مضمون بنیادینِ «چرا منچستر یونایتد تا این اندازه خفن و پرافتخار است؟» سر و کار داشته باشد، با مضمونِ «چرا اریک کانتونا انقدر خفن و مهم و کاریزماتیک است؟» سر و کله می‌زند و دست و پا می‌زند تا به هر ضرب و زوری که شده این قضیه را ثابت کند. در مستند حاضر قرار نیست بزرگی منچستر یونایتد به‌عنوان یکی از پرافتخارترین باشگاه‌های فوتبال انگلستان به‌مان گوشزد شود، بلکه در اینجا قرار است در جایگاه دانش‌آموزی تنبل که مشق‌هایش را ننوشته قرار بگیریم تا بزرگی، عظمت، شکوه و در یک کلام خفن بودن اریک کانتونا مانند دفتر مشق سفیدمان به سمت صورت بی‌نوای‌مان پرتاب شود تا شیرفهم شویم.
مستند حاضر مدعی آن است که دست به روایت تاریخ منچستر یونایتد می‌زند و کارش را نیز با چنین رویکردی آغاز می‌کند، البته با حضور برجسته‌ی اریک کانتونا. روایت با صحبت درباره‌ی دوران قدیم منچستر یونایتد آغاز می‌شود و سپس با سرعتی قابل توجه در تدوین، به فاجعه‌ی مونیخ می‌رسد و سپس به دوره‌های بعدی، در این بین اطلاعاتی چند از آن دوران نیز به‌دست می‌رسد اما مسئله‌ی مشخص، تدوین سریع و به همین ترتیب ریتم تند مستند در روایت کردن است. گویی که روایت باید با سرعت هرچه تمام‌تر پیش برود و مروری سریع‌السیر از تاریخ باشگاه منچستر یونایتد به دست داده شود. البته همانطور که اشاره شد، در بطن به‌دست دادن روایتی از دوره‌های مختلف، علاوه‌بر ریتم تند، یک مولفه‌ی مشترک دیگر وجود دارد: اریک کانتونا.
اریک کانتونا مدام با کات‌های مختلف در خلال روایت حاضر می‌شد و با لحنی -مثلا- حماسی جمله‌ای کوتاه می‌گوید. البته کار آقای نویسنده (!) صرفا گفتن جملات کوتاه نیست، او در بخش‌های دیگر درباره اتفاقات مختلف نیز صحبت می‌کند و حسابی هم خودش را تحویل می‌گیرد. در واقع ادعای مستند این است که روایتی از تاریخ منچستر یونایتد به دست می‌دهد، افراد مختلف درباره تاریخ این باشگاه صحبت می‌کنند و در آن بین تصاویری دیده‌نشده نیز پخش می‌شود. اما واقعیت غالب مستند که با آن مواجه می‌شویم این است: اریک کانتونا و برخی دیگر از جمله پیتر اشمایکل و دیوید بکام و اعضای قدیمی باشگاه درباره تاریخ منچستر یونایتد صحبت می‌کنند و در آن بین تصاویری پخش می‌شوند تا دوباره نوبت اریک کانتونا و تلاشش برای حماسه‌سرایی فرا برسد. همانطور که پیش‌تر اشاره کردم، اریک کانتونا به‌عنوان یکی از نویسندگان مستند حاضر معرفی شده است، می‌دانیم که او نویسنده نیست و می‌توان عنوانش در ساخت این مستند را چنین ترجمه کرد: کسی که قرار است حسابی زمینه‌ی تعریف و تمجید از خودش را محیا کند و همچنین حواسش باشد که -خدای ناکرده- اتفاقی جز این رخ ندهد.
پیش از این درباره تدوین سریع مستند The United Way صحبت کردیم، به‌جا است که اضافه کنیم این شیوه‌ی تدوین به‌نظر در خدمت عبور سریع از سال‌های دور و رسیدن به دوران حضور اریک کانتونتا در منچستر یونایتد است. گویا باید هرچه سریع‌تر از سال‌های ابتدایی این باشگاه و همچنین درخشش امثال جورج بست (که اشاره به ایشان هم به‌نوعی در پرتو برجسته‌سازی اهمیت اریک کانتونا است) بگذریم تا به دوران پرشکوه اریک کانتونا در منچستر یونایتد برسیم. مستند The United Way چنان القا می‌کند که انگار بخش بسیار بسیار عظیمی از تاریخ منچستر یونایتد به اریک کانتونا وابسته است و این بازیکن فرانسوی مفیدترین تاثیر را در این باشگاه داشته است، دقت کنید صحبت از باشگاهی‌ست که سر الکس فرگوسن به مدت چندین سال روی نیمکت‌اش نشسته است و افتخارات گوناگون را با آن به ارمغان آورده است.
مستند حاضر بخش قابل‌توجه‌ای از تاریخ منچستر یونایتد (سال ۲۰۰۰ به بعد) را تقریبا پوشش نمی‌دهد و اشاره چندانی هم به آن نمی‌کند، حال آنکه این مستند مدعی روایت کردن تاریخ منچستر یونایتد است. این مستند به سال‌هایی بی‌توجه است که این باشگاه فوتبال مذکور اتفاقاتی دراماتیک را تجربه کرد. سنگدلانه به‌نظر می‌رسد اما احتمالا دلیل نپرداختن مفصل به آن سال‌ها، عدم حضور آقای نویسنده در منچستریونایتدِ آن دوران یا به‌بیان دیگر، عدم وجود پتانسیل در آن سال‌ها برای حماسه‌سرایی درباره اریک کانتونا است. بالاخره، آنطور که مستند پیش می رود، هرچیزی باید به نوعی با مرد فرانسوی مرتبط باشد. در این مستند همچنین به شخصیت و زندگی شخصی کانتونا نیز پرداخته می‌شود، از اینکه او به شعر و فلسفه علاقه‌مند بوده و اخلاقیاتی منحصر به فرد داشته و در تمرینات تاثیر تعیین‌کننده‌ای روی هم‌تیمی‌های خود گذاشته است. به این ترتیب است که گویی با مستندی درباره خود اریک کانتونا طرف هستیم.
اینکه مستندی درباره دوران فوتبال اریک کانتونا ساخته شود نه‌تنها هیچ اشکالی ندارد، بلکه خیلی هم خوب است. بالاخره، هرچه نباشد اریک کانتونا یکی از مهم‌ترین بازیکنان تاریخ منچستر یونایتد است، حتی اگر مستندی با موضوع «منچستریونایتد به روایت اریک کانتونا» ساخته شود نیز مشکلی ندارد و امری‌ست عادی. مشکل اما آنجاست که The United Way به‌عنوان مستندی معرفی می‌شود که قرار است به روایت کردن «تاریخ منچستر یونایتد» با استفاده از تصاویر دیده نشده بپردازد، به بیان دیگر این مستند مدعیِ روایت کردن «تاریخ منچستر یونایتد» است. اما با این حال، با مستندی طرف هستیم که گویی برای برجسته‌کردنِ هرچه‌بیشتر اریک کانتونا و مدح او ساخته شده است و در پرتو آراء وی تنها بخش‌هایی از تاریخ منچستر یونایتد را مورتوجه قرار می‌دهد. این مستند صرفا درباره این نیست که منچستر یونایتد چقدر بزرگ و مهم است، بلکه بیشتر درباره این است که اریک کانتونا چقدر بزرگ و مهم است.
اگر طرفدار منچستر یونایتد هستید و از هر محتوایی درباره باشگاه محبوب‌تان لذت می‌برید، و مشکلی هم با تلاش برای برجسته‌سازی یک شخص خاص ندارید، می‌تواند از تماشای مستند نود دقیقه‌ای The United Way لذت ببرید. اما اگر نحوه‌ی ارائه محتوا و صناعتمند بودن آن برای‌تان در درجه‌ی اول اولویت است، و دوست دارید با متنی همپیوند و درست و حسابی مواجه شوید، مستند The United Way احتمالا توی کت‌تان نرود.
