سبک‌شناسی بازی‌های ویدئویی: معرفی سبک شبیه‌سازی

بازی‌ های شبیه‌ سازی (Simulation) تلاش می‌کنند تا فعالیت‌های مختلفی که در دنیای واقعی انجام می‌شوند را در قالب یک بازی ویدیویی بازسازی کنند که هدف از این کار می‌تواند سرگرمی، آموزش، پیش‌بینی و یا هر چیز دیگر باشد. در بازی‌‌های سبک شبیه‌ سازی معمولا اهداف از پیش تعیین شده‌ای وجود ندارد و بازیکن‌ها به صورت آزادانه یک شخصیت یا وسیله را کنترل می‌کنند؛ البته این مورد برای تمام بازی‌ها صدق نمی‌کند و برخی از شبیه‌سازی‌ها هستند که در آنها بازیکن یک هدف مشخص را دنبال می‌کند.

خیلی‌ها گمان می‌کنند که ویل رایت با ساخت بازی SimCity در سال ۱۹۸۹ خالق و آغازگر سبک شبیه‌ سازی است، اما حقیقت این است که اولین بازی این سبک با نام Fortune Builder در سال ۱۹۸۴ برای کنسول کولکوویژن منتشر شد. طبق مطالعاتی که روی بازیکن‌های SimCity 2000 انجام گرفته است، محققان نتیجه گرفتند نوجوانانی که این بازی را تجربه کرده‌اند بیشتر از سایر افراد، قدردان مقامات دولتی کشور خود هستند و از آنها انتظارات بالاتری دارند! در ادامه با زیرسبک‌های مهم شبیه‌ سازی و بازی‌های این ژانر بیشتر آشنا می‌شویم.

زیرسبک‌های ژانر شبیه‌ سازی

شبیه‌ ساز ساخت‌ و ساز و مدیریت

شبیه‌ ساز ساخت‌ و ساز و مدیریت (Construction and Management Simulation) یکی از زیرسبک‌های ژانر شبیه‌ سازی است که در آن بازیکن‌ها با استفاده از منابع محدودی که در اختیار دارند باید یک اجتماع بسازند و آن را گسترش دهند و مدیریت کنند. برخی از ویژگی‌های این سبک شبیه بخش اقتصادی در بازی‌های استراتژی است، اما باید توجه کنیم که در بازی‌ های شبیه‌ ساز ساخت‌ و ساز و مدیریت، هدف بازیکن‌ها نابود کردن دشمنان نیست، بلکه ساختن یک شهر یا نظام اجتماعی کامل مد نظر است.

مدیریت اقتصادی در بازی‌های این سبک از اهمیت زیادی برخوردار است، چون بدون توجه به آن امکان ایجاد ساختمان‌ها و گسترش شهر وجود ندارد. مکانیزم ساختن در بازی‌های این ژانر بسیار ساده است و بازیکن‌ها می‌توانند ساختمان‌های مختلف را در مکانی که دوست دارند بسازند و یا آنها را خریداری کنند، اما باید مراقب بلایای طبیعی که گاه و بی‌گاه رخ می‌دهند و به شهر خسارت وارد می‌کنند نیز باشند. با این حال چالش اصلی در بازی‌ های شبیه‌ ساز ساخت‌ و ساز و مدیریت، جمع‌آوری منابع لازم برای ایجاد ساختمان‌ها است. این منابع می‌توانند بانک، معدن طلا، چاه نفت، جنگل یا هر چیز دیگری باشند.

در بازی‌ های ساخت‌ و ساز و مدیریت، بازیکن‌ها می‌توانند یک شهر بزرگ بسازند و آن را توسعه دهند.

بازی‌های این سبک معمولا تک‌نفره هستند، چون بازی به صورت چند‌نفره و رقابتی می‌تواند منجر به از بین رفتن خلاقیت بازیکن‌ها شود و به یک مسابقه برای جمع‌آوری منابع تبدیل گردد. این بازی‌ها به بازیکنان اجازه می‌دهند تا شهر خود را آن طور که مایلند بسازند و این مسئله به جذابیت آنها می‌افزاید. در اکثر بازی‌های این ژانر چیزی به اسم پیروزی یا برنده شدن وجود ندارد، اما اگر بازیکن‌ها از منابع خود درست استفاده نکنند ممکن است ورشکست شوند و بازی را ببازند. هدف اصلی در بازی‌های این سبک مدیریت اقتصادی در جهت دستیابی به رشد و ایجاد یک جامعه‌ بزرگ و پیشرفته است. بازی‌ های شبیه‌ ساز ساخت‌ و ساز و مدیریت، به ندرت دارای بخش داستانی هستند؛ بعضی از آنها در هر مرحله یک هدف را دنبال می‌کنند (مثل رسیدن به سطح مشخصی از ثروت یا رهایی از یک بحران) که رسیدن یا نرسیدن به آن هدف تاثیر چندانی روی روند کلی بازی ندارد. در بازی‌های این سبک بازیکن یک شخصیت را کنترل نمی‌کند، بلکه از نمای ایزومتریک (دوربین از بالا) تمام فعالیت‌ها و تغییرات شهری که ساخته است را زیر نظر دارد. به دلیل پیچیدگی کنترل در بخش مدیریت اقتصادی، از رابط کاربری پنجره‌ای برای بازی‌های این سبک استفاده می‌شود.

بازی SimCity یکی از تاثیرگذارترین‌ها در سبک شبیه ساز ساخت‌ و ساز و مدیریت است.

در سال ۱۹۸۲ بازی Utopia منتشر شد که اگرچه در سبک استراتژی طبقه‌بندی می‌شود، اما به دلیل استفاده از ویژگی‌های اصلی ژانر شبیه‌ ساز ساخت‌ و ساز و مدیریت، می‌توان از آن به عنوان پایه‌گذار این سبک یاد کرد. در Utopia بازیکن‌ها کنترل بخش اقتصادی و سیاسی یک جزیره را به دست می‌گرفتند و باید تلاش می‌کردند تا هم ساکنان آن را راضی نگه دارند و هم یک ارتش قدرتمند برای دفاع از خود بسازند. این بازی فروش نسبتا بالایی را تجربه کرد و توانست روی تمام سبک‌ها تاثیر بگذارد. حتی تاثیرات Utopia روی بازی معروف SimCity (سال ۱۹۸۹) نیز غیرقابل انکار است.

SimCity به عنوان اولین بازی موفق در سبک شبیه‌ ساز ساخت‌ و ساز و مدیریت شناخته می‌شود. این بازی به بازیکن‌ها اجاره می‌داد تا یک شهر را از ابتدا بسازند و سپس آن را مدیریت کنند. در SimCity حتی به مواردی مثل تعادل بودجه‌ شهر و حفظ افکار عمومی نیز توجه شده بود و همین مسئله باعث شد تا از این بازی به عنوان یک شبیه‌ساز کامل برنامه‌ریزی شهری یاد کنند. از دیگر بازی‌های مطرح در این سبک می‌توان به Cities: Skylines (سال ۲۰۱۵) و همچنین مجموعه‌های Tropico و Anno اشاره کرد. ژانر شبیه‌ ساز ساخت‌ و ساز و مدیریت را با نام شهرسازی (City-Building) هم می‌شناسند.

شبیه‌ ساز زندگی

شبیه‌ ساز زندگی (Life Simulation) سبکی است که به بازسازی زندگی واقعی در یک دنیای مجازی می‌پردازد. در بازی‌های این سبک، بازیکن کنترل یک یا چند شخصیت را به دست می‌گیرد و باید زندگی فردی و روابط اجتماعی آنها را مدیریت کند. در واقع هدف اصلی در بازی‌ های شبیه‌ ساز زندگی، نگهداری و پرورش افراد یا موجودات زنده است.

بازی‌ های شبیه‌ ساز زندگی انوع گوناگونی دارند؛ بعضی از آنها نگهداری از یک حیوان را شبیه‌سازی می‌کنند و به بازیکن اجازه می‌دهند تا از آن حیوان مراقبت کند و آن را آموزش بدهد. این قبیل بازی‌ها می‌توانند دارای یک یا چند حیوان معمولی یا فانتزی باشند. این حیوانات نمی‌میرند یا دوباره متولد نمی‌شوند، اما در بعضی از بازی‌ها اگر بازیکن درخواست‌های آنها را نادیده بگیرد و با آنها بدرفتاری کند ممکن است برای همیشه فرار کنند.

بازی تاماگوچی یک شبیه ساز مراقبت از حیوانات است که مخصوصا در کشور ژاپن طرفداران زیادی دارد.

حیوانات در این بازی‌ها معمولا زیبا و بامزه طراحی می‌شوند و با حرکات و رفتارشان به بازیکن نشان می‌دهند که چه چیزی می‌خواهند. بازیکن‌ها نیز می‌توانند حیوان خود را نوازش کنند، به آن غذا بدهند، تمیزش کنند و حتی چیزهای مختلف یادش بدهند. البته رفتارهایی که حیوان از بازیکن یاد می‌گیرد از قبل مشخص شده هستند، اما بازیسازها سعی می‌کنند تا رفتارهای پیچیده‌ای را برای آنها طراحی کنند تا بازی‌شان خسته‌کننده نشود. معروف‌ترین مجموعه در این سبک Petz نام دارد که نگهداری از سگ‌ها و گربه‌ها را شبیه‌سازی می‌کند. بازی‌های مجموعه‌ Tamagotchi نیز روی کنسول‌های دستی (به خصوص در کشور ژاپن) محبوبیت زیادی دارند.

در بازی Spore بازیکن‌ها، نسل‌ها و دوره‌های مختلف حیات را تجربه می‌کنند و از دوران تک‌سلولی‌ها، به عصر فضانوردی می‌رسند.

دسته‌ای دیگر از بازی‌ های شبیه‌ ساز زندگی هستند که به بازیکن‌ اجازه می‌دهند تا هدایت گروهی از موجودات را طی چند نسل به عهده بگیرد. در این بازی‌ها که به آنها شبیه‌ ساز زیست‌شناسی (Biological Simulation) گفته می‌شود، می‌توان از ترکیب ژن‌های دو موجود مختلف یک نژاد جدید را به وجود آورد. در بعضی از بازی‌های این سبک عاملی مثل جهش ژنتیکی وجود دارد که باعث می‌شود تا سرعت تکثیر موجودات افزایش پیدا کند. این موجودات طول عمر کوتاهی دارند؛ مثلا در بازی‌های سری Creatures هر جاندار می‌تواند یک تا هفت ساعت زنده بماند. در بازی‌ های شبیه‌ ساز زیست‌شناسی، بازیکن‌ها معمولا نقش یک ناظر را ایفا می‌کنند، اما می‌توانند با ترکیب ژن‌ها و یا دستکاری محیط، جمعیت موجودات را کنترل کنند. بعضی از بازی‌ های شبیه‌ ساز زیست‌شناسی نیز هستند که در آنها هدایت یک حیوان به طور مستقیم به بازیکن سپرده می‌شود. یکی از معروف‌ترین بازی‌های این سبک Spore نام دارد که در سال ۲۰۰۸ برای کامپیوترهای شخصی منتشر شد.

معروف‌ترین مجموعه در سبک شبیه ساز زندگی The Sims است.

نوع دیگری از بازی‌ های شبیه‌ ساز زندگی هستند که به بازسازی روابط اجتماعی بین چند شخصیت مجازی می‌پردازند. به بازی‌های این سبک شبیه‌ ساز اجتماعی (Social Simulation) گفته می‌شود و مشهورترین مجموعه‌ آن The Sims نام دارد که اولین شماره‌اش در سال ۲۰۰۰ منتشر شده است. با اینکه The Sims را به عنوان پایه‌گذار این سبک می‌شناسند اما ویل رایت، خالق این مجموعه، اذعان کرده که در ساخت آن از بازی Little Computer People که در سال ۱۹۸۵ عرضه شد الهام گرفته است. Animal Crossing یکی دیگر از بازی‌های معروف در این سبک است که شماره‌ اول آن در سال ۲۰۰۱ برای کنسول نینتندو 64 منتشر شد و به محبوبیت زیادی رسید. بازی‌های دو مجموعه‌ی Shenmue و Persona هم دارای المان‌های شبیه‌ساز اجتماعی هستند.

شبیه‌ ساز وسیله‌ نقلیه

شبیه‌ ساز وسیله‌ نقلیه (Vehicle Simulation) یکی دیگر از زیرسبک‌های ژانر شبیه‌ سازی است که امکان هدایت وسایل نقلیه‌ مجازی را به صورت کاملا واقع‌گرایانه برای بازیکن‌ها مهیا می‌کند. این وسایل ممکن است شامل اتومبیل‌ها، هواپیماها، قایق‌ها، سفینه‌های فضایی یا هر وسیله‌ نقلیه‌ دیگری باشند. هدف اصلی در بازی‌های این سبک هدایت وسیله‌ مانند یک راننده یا خلبان حرفه‌ای است؛ همچنین بعضی از بازی‌ها ممکن است چالش دیگری مثل مسابقه دادن یا جنگیدن با وسایل نقلیه‌ حریف را به نمایش بگذارند. بازی‌ های شبیه‌ ساز مسابقه‌ای گاهی در سبک ورزشی طبقه‌بندی می‌شوند، اما از دیدگاه طراحی، درست‌تر آن است که آنها را شبیه‌ ساز وسیله‌ نقلیه بنامیم. ضمنا بازی‌های رانندگی که حالت آرکید دارند در سبک شبیه‌ سازی جای نمی‌گیرند.

مخاطبان بازی‌های این ژانر را می‌توان به دو دسته‌ حرفه‌ای و معمولی تقسیم کرد. بازیکن‌های حرفه‌ای از بازی‌های این سبک، دقت کامل در کنترل وسیله را انتظار دارند، اما بازیکنان معمولی به این موضوع اهمیتی نمی‌دهند. سازندگان بازی‌ های شبیه‌ ساز وسیله‌ نقلیه تلاش می‌کنند تا رضایت تمام بازیکن‌ها را جلب کنند و از این طریق بازار بزرگتری را در اختیار داشته باشند. این موضوع باعث می‌شود تا شاهد انواع مختلفی از بازی‌های این سبک باشیم؛ به عنوان مثال در یک بازی شبیه‌ ساز پرواز، کنترل هواپیما بسیار خشک و نزدیک به واقعیت است، اما در بازی دیگر همین سبک، وقتی هدایت هواپیما را به دست می‌گیرید احساس می‌کنید که راننده‌ یک اتومبیل هستید. از بازی‌های مهم این ژانر می‌توان به مجموعه‌های Gran Turismo و Forza Motorsport در سبک شبیه‌ ساز مسابقه‌ای و Microsoft Flight Simulator و Ace Combat در سبک شبیه‌ ساز پرواز و نبردهای پروازی اشاره کرد.

بازی American Truck Simulator رانندگی ماشین‌های سنگین در جاده‌های آمریکا را شبیه سازی می‌کند.

سایر زیرسبک‌ها

به جز مواردی که به آنها اشاره کردیم، ژانر شبیه‌ سازی زیرسبک‌های دیگری نیز دارد. به طور مثال در بازی‌ های سبک شبیه‌ سازی پزشکی، بازیکن‌ها در نقش یک جراح ظاهر می‌شوند و می‌توانند در یک دنیای مجازی، جراحی مغز یا قلب را تجربه کنند. از بازی‌های این سبک برای آموزش دانشجویان رشته‌ پزشکی هم استفاده می‌شود. Surgeon Simulator یکی از معروف‌ترین بازی‌های این سبک است که در سال ۲۰۱۳ برای کامپیوترهای شخصی، پلی‌استیشن 4 و گوشی‌های هوشمند منتشر شد. همچنین شبیه‌ ساز عکاسی یکی دیگر از زیرسبک‌های شبیه‌ سازی است که هدف اصلی در آن عکس گرفتن از افراد یا حیوانات است. بازی‌هایی مثل Afrika و Pokémon Snap در همین ژانر دسته‌بندی می‌شوند.

گاهی می‌توان بازی‌های سایر ژانرها را نیز در سبک شبیه‌ سازی قرار داد. مثلا بسیاری از بازی‌های ورزشی که به بازسازی یک ورزش خاص در دنیای مجازی می‌پردازند، در واقع شبیه‌ سازی هستند؛ یا بعضی از تیراندازی‌های تاکتیکی که درجات بالایی از واقع‌گرایی را ارائه می‌کنند، شبیه‌ ساز نظامی هم نامیده می‌شوند. به طور کلی بازی‌های سبک شبیه‌ سازی تنوع زیادی دارند و ما در این مقاله فقط به مهم‌ترین زیرسبک‌های این ژانر اشاره کرده‌ایم.