بررسی بازی Crusader Kings 3

شرکت پارادوکس، سابقه شدیدا درخشانی در ساخت و انتشار بازی‌های سبک استراتژی دارد و یکی از شرکت‌هایی است که در سال‌های اخیر، اهمیت ویژه‌ای برای بازی‌های این سبک قائل بوده است. Crusader Kings یک مجموعه استراتژی قدیمی است که اولین نسخه آن، در سال ۲۰۰۴ منتشر شد، در سال ۲۰۱۲ شاهد انتشار نسخه دومش بودیم و پس از اینکه تعداد زیادی محتویات دانلودی و بسته الحاقی برای این بازی منتشر شد، در نهایت در سال ۲۰۲۰ هم پارادوکس بازی Crusader Kings 3 را در اختیار علاقه‌مندان قرار داد؛ بازی که اجازه بدهید همین ابتدا بگویم که یکی از بهترین آثار استراتژی منتشر‌شده در سال‌های اخیر است و از آن مهم‌تر، اگر نسخه‌های قبلی‌اش را بازی نکرده باشید یک تجربه شدیدا منحصر‌به‌فرد و متفاوت در این سبک به‌حساب می‌آید. 

معمولا در بازی‌های استراتژی (طبیعتا نه در همه آن‌ها)، بازیکنان با انجام دادن کار‌هایی از قبیل جمع‌آوری منابع، تربیت نیرو‌ها و اتخاذ تصمیمات درست باید دشمنان‌شان را شکست بدهند و برنده بازی باشند. در این بین آثار مختلفی هم تجربه کرده‌ایم که رویکرد متفاوتی داشتند و مثلا در سری Civilization، تنها راه رسیدن به موفقیت نبرد و کشت‌و‌کشتار نیست و بازیکنان می‌توانند با دستیابی به اهداف مختلف دیگر هم تمدن خودشان را به پیروزی برسانند. اما اگر قبلا سری Crusader Kings را تجربه نکرده باشید، می‌توان گفت که این مجموعه از این نظر تقریبا با تمام این بازی‌ها متفاوت است؛ چرا که در Crusader Kings 3، بازیکنان بیش‌تر از اینکه صرفا حاکم یک تمدن باشند، یک انسان هستند و اضافه شدن جنبه‌های انسانی به بازی، موردی است که تجربه این اثر را شدیدا متفاوت و صد‌البته جذاب می‌کند. اما منظور از این حرف دقیقا چیست؟

در شروع بازی برای اولین بار، بازیکنان می‌توانند از بین تو تاریخ ۸۶۷ و ۱۰۶۶ پس از میلاد یکی را انتخاب کنند که هرکدام از این تاریخ‌ها، خود شامل سه جهان می‌شود و در هر جهان هم می‌توانید از بین شخصیت‌های مختلف، یکی را انتخاب کنید؛ شخصیت‌هایی که بازی کردن با هریک از آن‌ها درجه سختی خاص خودش را هم دارد و این میزان سختی واضح کنار اسم آن‌ها نوشته شده است. شخصیت‌هایی که انتخاب می‌کنید، هرکدام متعلق به یک حکومت هستند و بازیکن در بازی، بیش‌تر از اینکه همیشه رهبر آن تمدن و حکومت باشد، صرفا کنترل شخصیتی را که برعهده گرفته در دست دارد و باید با تصمیماتی که می‌گیرد، در جهان بازی به دستاورد‌های دلخواهش برسد. 

Crusader Kings 3، مخصوصا اگر نسخه‌های قبلی این سری را تجربه نکرده باشید، تجربه‌ای پر از جزییات ریز و درشت و تصمیم‌گیری‌های مختلف است که روی روند بازی شما تاثیر می‌گذارند. بازی از تاریخی که خودتان در ابتدای آن انتخاب می‌کنید شروع می‌شود و اگر تنظیماتش را تغییر نداده باشید، در تاریخ مشخصی هم به پایان می‌رسد. این وسط، برخلاف رسم رایج بازی‌های هم‌سبک، روند بازی صرفا به برد و باخت خلاصه نمی‌شود؛ دقیق‌تر اگر بخواهم بگویم اصلا برد و باخت به آن شکل که مثلا کل نقشه را فتح کنید یا دشمنان شما را تمام و کمال شکست دهند در بازی معنی ندارد و هدف در Crusader Kings 3، این است که در قالب شخصیتی که انتخاب کرده‌اید، داستان خودتان را در این دنیای پر از هرچ و مرج خلق کنید و هرطور که می‌خواهید از آن لذت ببرید. 

برای این منظور، بازی آزادی‌عمل شدیدا بالایی را در اختیار بازیکنان قرار می‌دهد که بدون شک از نقاط قوت اصلی آن هم به‌حساب می‌آید؛ آزادی‌عملی آمیخته به چاشنی ویژگی‌های نقش آفرینی که در قالب آن‌ها، می‌توانید شخصیت خودتان را شخصی‌سازی کنید و مثلا این انتخاب را داشته باشید که می‌خواهید وی روی کسب درآمد و جمع‌آوری طلا تمرکز داشته باشد، در زمینه نبرد و مهارت‌های جنگی قوی شود یا راه و روش دیپلماسی و ارتباط با دیگران را بیاموزد. پس از انتخاب این مسیر کلی، به مرور زمان و با کسب تجربه، می‌توانید قابلیت‌های ویژه‌ای هم برای شخصیت‌تان فعال کنید که به مدیریت بهتر جنبه‌های مختلف در بازی کمک می‌کنند و مثلا درآمد شما را از مالیات افزایش می‌دهند یا کاری می‌کنند که هزینه کم‌تری برای نگه‌داری ارتش‌تان پرداخت کنید. 

بالاتر به خلق داستان‌های منحصر‌به‌فرد توسط بازیکن در بازی اشاره کردیم و راستش را بخواهید، این جنبه از بازی جذاب‌ترین بخش آن و اصلی‌ترین وجه تمایزش در مقایسه با سایر آثار استراتژی است. تصور کنید شما در نقش حاکم سرزمینی در ایرلند بازی را شروع کرده‌اید؛ بازی بدون اغراق دقیقا تا اینجا شخصیت شما را تعریف می‌کند و هر کاراکتری به‌صورت پیش‌فرض یک سری ویژگی‌ها دارد که برگرفته از سرزمین، نژاد، مذهب و فرهنگی هستند که متعلق به آن‌ها است و از اینجا به‌بعد، دیگر همه‌چیز توسط بازیکن و با تصمیمات او ادامه پیدا می‌کند. برای مثال، شما می‌توانید با انتخاب همسری از یک حکومت همسایه، از همان ابتدا با آن‌ها رابطه خوبی برقرار کنید و متحدشان شوید؛ یا در نقطه مقابل کاملا این حق انتخاب را هم دارید که بخواهید با این حکومت وارد نبرد شوید و با فتح آن‌ها، تعداد سرزمین‌هایی را که کنترل می‌کنید افزایش بدهید. البته که شروع جنگ در بازی هم به همین سادگی ساخت ارتش و حمله به دشمن نیست و اگر شخصیتی انتخاب کرده‌اید که از همان ابتدا درگیر نبرد با حکومت‌های دیگر نیست، باید ابتدا با یکی از روش‌های موجود اختلافی بین خودتان و آن حکومت ایجاد کنید و پس از به‌دست آوردن دلیل موجه برای جنگ، وارد نبرد شوید. 

صد البته که این دو مثال، تنها موارد بسیار جزئی از بی‌نهایت اتفاقات عجیب و غریب و غیرقابل پیش‌بینی هستند که می‌توانند در ماجراجویی شما در Crusader Kings 3 رخ بدهند. مثلا اگر رفتار درستی با وارث خودتان یا حتی افرادی که مسئولیتی در دربار شما دارند یا سرزمین‌هایتان را رهبری می‌کنند نداشته باشید، به مرور زمان آن‌ها نقشه کشتن شما یا شکست دادن‌تان را می‌کشند و خیلی از مواقع هم در عملی کردن آن موفق می‌شوند و ممکن است به خودتان بیایید و ببینید که رهبران مختلف سرزمین‌تان با یکدیگر متحد شده‌اند تا قدرت را از شما بگیرند! همین مساله باعث می‌شود تا جنبه دیگری در بازی اهمیت پیدا کند و آن هم برقراری ارتباط با کاراکتر‌های مختلف است؛ کاراکتر‌هایی که می‌توانند همسر، فرزند یا درباریان شما باشند یا رهبران کشور‌های دیگر که تعاملات مختلف با آن‌ها، باعث بروز اتفاقات متنوعی در بازی می‌شود و داستان شما را شکل می‌دهد. تمام این کاراکتر‌ها، از افرادی که به‌نوعی در دربار شما هستند گرفته تا اعضای خانواده‌تان و همینطور رهبران سایر حکومت‌ها هم خصوصیات اخلاقی خاص خودشان را دارند و در نتیجه باید با شناخت درستی از آن‌ها، به شیوه‌ای به‌سراغشان بروید که بتوانید نتیجه دلخواه را بگیرید؛ مثلا همانطور که می‌توانید از طریق طرح یک برنامه طولانی‌مدت نظر مثبت آن‌ها را جلب کنید، می‌توانید نقشه قتل‌شان را هم بکشید و در صورت موفقیت این نقشه، شخصی را که می‌توانست تهدیدی برای شما باشد از سر راه بردارید.

در مثالی دیگر از عمق جزییات بازی، اگر شما فرزند و وارث خودتان را به‌خوبی تربیت کنید، آینده حکومت‌تان را تضمین می‌کنید؛ چرا که شخصیت‌ها در بازی Crusader Kings 3 ابدی و نامیرا نیستند و ممکن است کاراکتری که ابتدای بازی انتخاب کرده‌اید، بنا به دلایل مختلفی پس از مدتی بمیرد؛ حال این مرگ می‌تواند دلایل طبیعی مثل ابتلا به بیماری‌های مختلف داشته باشد یا اینکه در اثر عوامل دیگری مثل به قتل رسیدن شخصیت رخ دهد. پس از مرگ کاراکتر، برخلاف بازی‌های دیگر، ماجراجویی شما به‌پایان نمی‌رسد و می‌توانید ادامه رشد تمدن‌تان را در قالب وارث شخصیت اصلی‌تان پیش ببرید یا اینکه اصلا اگر از بازی کردن با این تمدن خسته شده‌اید، خیلی راحت هدایت یکی دیگر از رهبران را در دنیای بازی به‌دست بگیرید! اگر این توضیح برای‌تان گنگ به‌نظر رسید، به بیان دیگر می‌توان گفت که بازی (اگر تنظیمات پیش‌فرضش را تغییر ندهید)، حتی این امکان را به‌تان می‌دهد که در هر لحظه از آن که خواستید بین شخصیت‌های مختلف سوییچ کنید و ادامه اتفاقات جهان فعلی را از دید او پیش ببرید؛ مثلا اگر در حال نبرد با حکومتی دیگر هستید و در آستانه شکست قرار دارید، کافی است منو بازی را باز کنید، گزینه تغییر کاراکتر را بزنید و بازی را در قالب رهبری که در حال نبرد با او بودید ادامه بدهید. همین ویژگی نشان می‌دهد که Crusader Kings 3، چقدر یک تجربه شخصیت‌محور است و البته شاید نگرانی را هم در برخی بازیکنان به‌وجود بیاورد که منطقی است. 

کدام نگرانی؟ نگرانی از بابت اینکه وقتی در بازی پیروزی و شکست به آن صورت معنی ندارد یا مثلا بازیکنان هر زمان که خواستند می‌توانند بین شخصیت‌های حاضر در نقشه سوییچ کنند، پس آیا با یک بازی کاملا بی‌هدف روبه‌رو هستیم؟ خب، شاید در ظاهر و مخصوصا اگر با ذهنیتی مشابه سایر آثار این سبک به‌سراغ Crusader Kings 3 برویم، این نگرانی کاملا به‌جا و منطقی باشد. ولی پیشنهادم به افرادی که چنین دیدی به بازی دارند و طبیعتا هم جزو کاربرانی هستند که شناخت قبلی از این مجموعه ندارند، این است که مدتی به آن زمان بدهند و چند بار آن بازه زمانی شروع تا پایان بازی را در قالب شخصیت‌های مختلف تجربه کنند. در این صورت، پس از مدتی شما هم با من هم‌نظر خواهید بود که Crusader Kings 3، اثری بدون هدف نیست بلکه هدفش چیز دیگری است و همه‌چیز به آن روایت خاصی که خودتان با نهایت آزادی‌عمل خلق خواهید کرد و لذتی که از این کار می‌برید بستگی دارد؛ نه صرفا رسیدن به پیروزی از طریق شکست دادن همه دشمنان.

جدا از این، Crusader Kings 3 اثری با ارزش تکرار شدیدا بالا است. شخصیت‌های مختلفی که در بازی حضور دارند، هرکدام سناریو متفاوتی را پیش‌روی بازیکن در شروع قرار می‌دهند و از این مهم‌تر، قابلیت‌هایی که برای شخصیت‌ها انتخاب می‌کنید یا حتی از آن هم مهم‌تر روشی که خودتان برای بازی کردن‌تان پیش می‌گیرید، از هر نوبت تجربه Crusader Kings 3 یک بازی کاملا جدید و متفاوت می‌سازد. مثلا اگر عاشق نبرد باشید، می‌توانید شخصیتی با خصوصیات قوی در این زمینه بسازید، روی مواردی مثل ساخت ارتش قدرتمند تمرکز کنید و پس از به‌دست آوردن دلیل موجه نبرد، از طریق جنگیدن با سایر حکومت‌ها سرزمین خودتان را گسترش بدهید. در طرف مقابل، اگر به چنین سبک بازی علاقه ندارید، می‌توانید از در دوستی با سایر حکومت‌ها وارد شوید و متحدانی بسیار قدرتمند را از طریق سیاست‌های درستی که اتخاذ می‌کنید، دور خودتان جمع کنید و از این طریق مثلا به ثروت بسیار زیاد برسید یا با ساخت‌و‌ساز بناهای مختلف، سرزمین‌های تحت کنترل‌تان را به این شکل گسترش بدهید.

منظورم از زدن تمام این مثال‌ها، فقط و فقط رساندن این پیام است که نباید با پیش‌فرضی شبیه به بازی‌های دیگر استراتژی به‌سراغ این اثر بروید و در عوض، دیدتان به Crusader Kings 3 باید تجربه‌ای باشد که در آن نقش یک شخصیت را در بازه خاصی از تاریخ برعهده دارید و با تصمیماتی که می‌گیرید می‌توانید یک داستان کاملا منحصر‌به‌فرد و خاص برای خودتان در این جهان خلق کنید که فقط و فقط، مختص به‌خود شما است. البته با وجود تمام جذابیتی که این کار دارد، کاملا هم خالی از ایراد و نقص نیست. هرچند که Crusader Kings 3 یک بخش تمرینی کامل در اختیار بازیکنان قرار می‌دهد و سعی در آشنا کردن او با جزییات حداقل اولیه بازی دارد، ولی به هر حال باید قبول کنیم که ساخته پارادوکس باز هم بازی پیچیده‌ای است که برای رسیدن به آن مرحله لذت بردن از بازی، باید حوصله زیادی به‌خرج بدهید. 

مولفه‌های خیلی زیادی در تک‌تک جنبه‌های بازی تاثیرگذار هستند و برای اینکه تصمیم‌تان آن اثر دلخواه را داشته باشد، باید به تک تک آن‌ها دقت کنید که چیزی شبیه به شطرنج بازی کردن است. مثلا وقتی فرزندی دارید که قرار است وارث شما در آینده شود، به مرور زمان و در فرایند بزرگ شدن وی، با سوال‌ها و چالش‌هایی روبه‌رو خواهید شد که شخصتیش را شکل می‌دهند؛ حال این وسط تصمیماتی که می‌گیرید اولا روی مولفه استرس شخصیت خودتان ممکن است نقش داشته باشند و شما را به‌دردسر بیندازند و از طرف دیگر هم خصوصیاتی که در نهایت فرزندتان دارد، روی تجربه‌ای که قرار است در بازی پس از مرگ شخصیت فعلی داشته باشید هم تاثیر دارند و اگر به آن‌ها دقت نکنید، کارتان در ادامه بسیار سخت می‌شود. چنین پیچیدگی شاید برای خودِ من جذاب باشد و در واقع اصلا Crusader Kings 3 با همین پیچیدگی‌هایش تعریف می‌شود ولی در عین حال، نمی‌توان منکر این قضیه هم شد که همین جنبه بازی، باعث می‌شود تا افرادی که قبلا با این مجموعه آشنا نبوده‌اند خیلی به زمان زیادی برای پی بردن به جزییاتش نیاز داشته باشند و باور کنید این قضیه حتی برای بازیکنان قدیمی هم صدق می‌کند؛ چرا که Crusader Kings 3 با‌وجود شباهت‌هایی به نسخه‌های قبلی تغییرات مختلفی هم داشته است که نیازمند یادگیری دوباره هستند. 

همچنین طراحی منو‌های Crusader Kings 3 هم یکی دیگر از مواردی است که باید به آن اشاره کنیم و گاهی این جنبه بازی هم نقش پررنگی در پیچیده‌تر کردن آن ایفا می‌کند. مثلا زمانی که می‌خواهید نیرو‌های نظامی‌تان را مدیریت کنید، همه آن ابزاری که به آن نیاز پیدا می‌کنید در بازی وجود دارد ولی گاهی این موارد به‌قدری ریز و تو در تو طراحی شده‌اند که برای دستیابی به آن‌ها باید چندین منوی مختلف را باز کنید و دنبالش بگردید. یا گاهی اگر حین مدیریت جنبه‌ای در بازی زمان را متوقف نکنید، چندین پیام و اعلان همزمان ممکن است باز شوند و صحنه‌ای شلوغ پدید بیاورند که گیج‌کننده است. صد البته که این موارد خیلی کم تاثیر منفی روی تجربه بازی می‌گذارند و شاید اصلی‌ترین عاملی که بتواند بازیکنی را از تجربه Crusader Kings 3 زده کند، همان بحث سخت بودن یادگیری اولیه بازی است که اگر نظر من را بخواهید، حتی این مساله هم با کمی صرف وقت بیش‌تر در مقایسه با بازی‌های دیگر حل می‌شود و از آن مهم‌تر اینکه لذت تجربه نهایی که از بازی می‌برید، کاملا ارزش این وقتی را که می‌گذارید خواهد داشت. 

Crusader Kings 3 همچنین پیشرفت‌های زیادی در مقایسه با نسخه دوم بازی داشته است؛ جدا از تغییراتی در زمینه روند بازی که چالش‌های جدیدی پیش‌روی بازیکن می‌گذارند یا مولفه‌های بیش‌تری به آن اضافه می‌کنند که باید مدیریت‌شان کنید، پیشرفت بازی در زمینه‌های بصری هم مشهود است. هرچند که کلا در Crusader Kings 3 اکثر وقت شما صرفا روی یک نقشه یا در بین منو‌های مختلف بازی سپری می‌شود، ولی مثلا شخصیت‌ها در نسخه سوم با جزییات بیش‌تری طراحی شده‌اند و فرضا پس از یک نبرد، شوالیه شما ممکن است زخم‌هایی بردارد که می‌توانید آن‌ها را روی صورتش ببینید؛ یا با بالا رفتن سن کاراکتر‌ها، تاثیر پیری روی چهره آن‌ها مشهود است. همچنین در کنار بهتر شدن تجربه بصری بازی، موسیقی‌های Crusader Kings 3 هم با سلیقه خوبی انتخاب شده‌اند و مثلا در حین بروز اتفاقی مهم مثل جنگ ریتم موسیقی بازی تند می‌شود یا برعکس وقتی که شخصیت اصلی شما در حال مرگ است، نوایی حزن‌آلود در بازی پخش می‌شود. 

در مجموع، هدف از گفتن تمام این حرف‌ها این است که بدانیم Crusader Kings 3، یک تجربه استراتژی شدیدا پرجزییات و خاص است؛ تجربه‌ای که شاید در ابتدا، ارتباط برقرار کردن با آن کار ساده‌ای نباشد و مخصوصا اگر حوصله خواندن متن‌های آموزشی یا سر و کله زدن با پیچیدگی‌های بازی را نداشته باشید، بتواند حتی خیلی زود شما را پس بزند. با این حال اگر جزو چنین افرادی نیستید و به بازی‌های استراتژی هم علاقه دارید، Crusader Kings 3 کاملا پتانسیل تبدیل شدن به یکی از بهترین بازی‌هایتان در سال ۲۰۲۰ را دارد؛ دروغ چرا مگر چند بازی وجود دارند که به شما اجازه بدهند تا در قالب اثری تاریخی، بتوانید نقش یک رهبر و پادشاه را بازی کنید و از آن مهم‌تر،‌ این کار را دقیقا به همان شکلی که می‌خواهید انجام بدهید؟ Crusader Kings 3 تمام ابزار لازم را در اختیار بازیکن قرار می‌دهد و پس از آن، این فقط ذهن خلاق خود شخص است که تعیین می‌کند بازی را در قالب شخصیتی که عاشق جنگ و خونریزی است ادامه بدهد یا یک رهبر صلح‌طلب باشد و از طریق ارتباط خوب با دیگر رهبران کارش را پیش ببرد یا حتی یک پادشاه خوش‌گذران باشد و عواقب آن را هم تمام و کمال بپذیرد. حتی اگر این موارد برای‌تان کافی نیستند، بازی اجازه تجربه چندنفره را هم به‌تان می‌دهد تا همراه با دوستان‌تان وارد یک ماجراجویی تاریخی شوید. همه این‌ها منجر به تجربه‌ای شده که می‌توان هفته‌ها و ماه‌ها در آن به ماجراجویی پرداخت و از عمق استراتژی بی‌مثل و مانندی که ارائه می‌دهد، لذت برد. پس اگر طرفدار این سبک هستید، اصلا و ابدا Crusader Kings 3 را از دست ندهید. 

بررسی بازی Crusader Kings 3 روی ویندوز صورت گرفته است.