نویسنده: مهرداد داودی
// شنبه, ۲۷ مرداد ۱۳۹۷ ساعت ۱۰:۵۷

بیوگرافی عزت الله انتظامی؛ آقای بازیگر سینمای ایران

 در این مطلب نگاهی به بیوگرافی زنده‌یاد عزت الله انتظامی، آقای بازیگر سینمای ایران، خواهیم انداخت.

عزت الله انتظامی (۳۱ خرداد ۱۳۰۳ - ۲۶ مرداد ۱۳۹۷) یکی از پیشکسوتان عرصه اجرا بود. او فعالیت هنری خود را مانند بسیاری از هنرپیشه‌های ایرانی با نمایش‌های تئاتر آغاز کرد. او در همان سال‌های ابتدایی زندگی هنری‌اش به آلمان سفر کرد و در یک مدرسه شبانه آموزش سینما در شهر هانوفر مشغول به تحصیل شد. او ابتدا کار خود را با پیش پرده خوانی تئاتر دنبال می‌کرد. انتظامی در سال ۱۳۲۰ اولین نمایش حرفه‌ای خود را به نام اولتیماتوم در تئاتر پاریس خیابان لاله‌زار اجرا کرد و تا سال ۱۳۲۶ در ده‌ها نمایش تئاتر حضور داشت. اولین حضور آقای بازیگر در سینما به سال ۱۳۲۸ و نقش آفرینی در فیلم واریته بهاری ساخته پرویز خطیبی بازمی‌گردد. حضور جدی او در سینما اما به سال ۱۳۴۸ باز می‌گردد؛ جایی که او برای اولین بار جلوی دوربین داریوش مهرجویی قرار گرفت. فیلم «گاو» در سال ۱۳۴۸ به کارگردانی داریوش مهرجویی و بازی عزت الله انتظامی ساخته شد. او در این فیلم که از روی کتاب دسته عزاداران بیل ساخته شده بود، با جمشید مشایخی و علی نصیریان همبازی بود. فیلم «گاو» یکی از تاثیرگذارترین فیلم‌های سینمای ایران لقب گرفت. این فیلم تا کنون سه بار با رای منتقدان به عنوان بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران انتخاب شده است. او یک سال بعد برای دومین بار با داریوش مهرجویی همکاری کرد و این‌بار اجرای نقش‌های آقای محمدپور و فتح‌الله خان را در فیلم آقای هالو برعهده داشت.

عزت الله انتظامی

اولین همکاری انتظامی و حاتمی در فیلم ستارخان و حضور انتظامی در نقش حیدرخان عمواوغلی اتفاق افتاد

سال ۱۳۵۱ نوبت به همکاری با هژیر داریوش برای بازی در فیلم «بی تا» رسیده بود. او درسال ۱۳۵۱ برای سومین بار جلوی دوربین داریوش مهرجویی قرار گرفت و نقش تیت‌الله خان را در فیلم پستچی بازی کرد. سال ۱۳۵۱ سالی بود که آقای بازیگر برای اولین بار جلوی دوربین ناصر تقوایی قرار گرفت. او برای بازی در فیلم صادق کُرده ساخته ناصر تقوایی با سعید راد و محمد علی کشاورز همکاری کرد. زنده‌یاد انتظامی که به شهرت رسیده بود، در سال ۱۳۵۲ با یکی دیگر از کارگردانان نام‌آشنای سینمای ایران یعنی علی حاتمی همکاری کرد. اولین همکاری انتظامی و حاتمی در فیلم ستارخان و حضور انتظامی در نقش حیدرخان عمواوغلی اتفاق افتاد. او در این فیلم هم با علی نصیریان همبازی بود. پس از ستارخان و در همان سال ۱۳۵۲ عزت‌الله انتظامی در فیلم قیامت عشق ساخته هوشنگ حسامی حضور داشت. او از ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۷ در فیلم‌هایی مانند شیرخفته، ملکوت و این گروه محکومین حضور داشت. تا اینکه سال ۱۳۵۷ نوبت به فیلم دایره مینا ساخته داریوش مهرجویی رسید. این فیلم یکی از جنجالی‌ترین فیلم‌های زمان خودش بود و عزت‌الله انتظامی در این فیلم در نقش یک دلال خون حضور پیدا کرد. فیلم دایره مینا زمینه تاسیس سازمان انتقال خون را به وجود آورد. انتظامی در سال ۱۳۵۹ برای فیلم مدرسه‌ای که می‌رفتیم باز هم جلوی دوربین داریوش مهرجویی قرار گرفت و یک بار دیگر با علی نصیریان همکاری کرد.

سال ۱۳۶۱ نوبت به نقش آفرینی او در یکی از ماندگارترین نقش‌هایش رسیده بود. او در این سال برای بازی در فیلم جنجالی حاجی واشنگتن جلوی دوربین علی حاتمی قرار گرفت. این فیلم که راوی ماجرای حسینقلی خان صدرالسلطنه، اولین سفیر ایران در امریکا است پس از نمایش در جشنواره فجر سال ۱۳۶۱ توقیف شد و پس از سال‌ها، در سال ۱۳۷۷ به نمایش درآمد. انتظامی در این فیلم در نقش حسینقلی خان بازی می‌کرد. دیالوگ مشهور او یعنی «آیینِ چراغ خاموشی نیست» همچنان در تاریخ سینمای ایران ماندگار است. او یک سال بعد جلوی دوربین علیرضا داوود نژاد قرار گرفت و در فیلم خانه عنکبوت نقش آفرینی کرد. انتظامی در سال ۱۳۶۳ دریکی از مهم‌ترین فیلم‌های آن دوران حاضر شد. او این بار برای بازی در فیلم کمال الملک جلوی دوربین علی حاتمی قرار گرفت و در نقش ناصرالدین شاه حاضر شد. از همبازی‌های او در این فیلم می‌توان به جمشید مشایخی در نقش کمال الملک، داوود رشیدی در نقش رضا شاه و علی نصیریان در نقش مظفرالدین شاه اشاره کرد. او در سال ۱۳۶۵ برای چندمین بار با داریوش مهرجویی همکاری کرد. این‌بار نوبت فیلم اجاره نشین‌ها و بازی در نقش عباس آقا بود.

عزت الله انتظامی

عزت الله انتظامی ۲۶ مرداد ۱۳۹۷ درگذشت

او پس از اجاره نشین‌ها در فیلم‌های شیر سنگی، شیرک، جعفرخان از فرنگ برگشته، درمسیر تندباد، کشتی آنجلیکا و گراند سینما حضور داشت. اما در سال ۱۳۶۸ بود که عزت الله انتظامی در فیلم هامون بازی کرد. او در این فیلم که ساخته‌ی داریوش مهرجویی بود و یکی از معروف‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران است، با خسرو شکیبایی و بیتا فرهی همبازی بود. او دو سال بعد و پس از بازی در فیلم سایه خیال باز هم سراغ همکاری با داریوش مهرجویی رفت و این بار در فیلم بانو با تیم بازیگری شبیه به هامون حضور داشت. او پس از بانو در فیلم خانه خلوت ساخته مهدی صباغ‌زاده نقش آفرینی کرد. آقای بازیگر پس از خانه خلوت در فیلم‌های مختلفی هنرنمایی کرد؛ فیلم‌هایی مانند ناصرالدین شاه آکتور سینما، روز واقعه، پروژه ناتمام جهان پهلوان تختی، سایه روشن، میکس، «گاو»خونی، حکم و زادبوم فیلم‌هایی بودند که زنده‌یاد عزت الله انتظامی در آن‌ها به نقش‌آفرینی پرداخته است. او برای آخرین بار در سال ۱۳۸۹ برای فیلم راه آبی ابریشم جلوی دوربین سینما رفت.

آقای بازیگر سینمای ایران از عرصه تلویزیون هم دور نماند. با اینکه او بیشتر در تئاتر‌های تلویزیونی حضور داشت اما نمی‌توان نقش آفرینی او را در نقش خان مظفر در سریال هزاردستان فراموش کرد. او در مصاحبه با ماهنامه فیلم در شهرویر ۱۳۶۷ اعلام کرد که در بیش از  چهارصد نمایش تلویزیونی به عنوان بازیگر و کارگردان حضور داشته است. مهرماه ۱۳۸۵ سازمان ملل متحد یونسکو از عزت الله انتظامی تجلیل کرد. کتاب شناخت نامه عزت الله انتظامی نیز با عنوان «من عزتم، بچه سنگلج» توسط نشر سخن منتشر شده است. خانه عزت الله انتطامی نیز در سال ۱۳۹۱ به منظور بهره برداری فرهنگی تبدیل به یک خانه موزه شد.

عزت الله انتظامی

زنده یاد انتظامی از فصل جوایز نیز بی‌بهره نبود. او اولین جایزه‌اش را در سال ۱۳۴۹ برای بازی در فیلم آقای هالو از جشنواره سینمایی سپاس دریافت کرد. او در سال ۱۹۷۱ جایزه هوگو نقره‌ای بهترین بازیگر نقش اول مرد را برای فیلم «گاو» از جشنواره بین المللی فیلم شیکاگو دریافت کرد. او در سال ۱۳۶۵ برای بازی در فیلم اجاره نشین‌ها نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد بود که برنده نشد. دو سال بعد اما برای بازی در گراند سینما این جایزه را از آن خود کرد. در سال ۱۳۶۸ نیز برای بازی در فیلم هامون نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل شده بود که از دریافت این جایزه بازماند. او در سال ۱۹۹۱ جایزه ویژه هیئت داوران بهترین بازیگر نقش اول مرد را برای فیلم «گاو» در جشنواره سه قاره دریافت کرد. او در سال ۱۳۷۰ برای بازی در دو فیلم خانه خلوت و ناصرالدین شاه اکتور سینما لوح تقدیر بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فجر را دریافت کرد. انتظامی در سال ۱۳۷۲ برای بازی در روز فرشته سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را به خانه برد. او همچنین برای بازی در فیلم حاجی واشینگتن، کاندید تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشن خانه سینما بود.

آقای بازیگر در سال ۱۳۸۰ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را برای بازی در فیلم خانه‌ای روی آب دریافت کرد. او دو سال بعد برای بازی در فیلم «گاو»خونی به عنوان بهترین بازیگر نقش مکمل مرد بخش بین المللی جشنواره فجر انتخاب شد. یک سال پس از آن نیز برای سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای فیلم جایی برای زندگی کاندید شده بود. در سال ۱۳۸۴ نیز انتظامی یکی از نامزدهای سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد برای فیلم «ستاره‌ها ۱: ستاره می‌شود» بود. در سال ۱۳۸۶ نیز زنده‌یاد انتظامی کاندید تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشن خانه سینما برای فیلم مینای شهر خاموش بود. او در سال ۲۰۰۸ آخرین جایزه بین المللی‌اش را با عنوان بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از جشنواره فیلم بیروت برای بازی در فیلم «شب» کسب کرد. آخرین حضور آقای بازیگر در جشن‌های سینمایی به‌عنوان کاندید دریافت جایزه به سال ۱۳۸۷ و جشن خانه سینما باز می‌گردد؛ جایی که او برای فیلم «ستاره‌ها ۱: ستاره می‌شود» نامزد دریافت بهترین بازیگر نقش اول مرد شد. شما در زیر می‌توانید فهرست برخی از فعالیت‌های سینمایی و تلویزیونی او را ببیند:

سینما

سالنام فیلمکارگردانسالنام فیلمکارگردان
۱۳۲۸واریته بهاریپرویز خطیبی۱۳۶۹سایه خیالحسین دلیر
۱۳۴۸گاوداریوش مهرجویی۱۳۷۰بانوداریوش مهرجویی
۱۳۴۹آقای هالوداریوش مهرجویی۱۳۷۰خانه خلوتمهدی صباغ‌زاده
۱۳۵۱بی تاهژیر داریوش۱۳۷۰ناصرالدین شاه آکتور سینمامحسن مخملباف
۱۳۵۱پستچیداریوش مهرجویی۱۳۷۲بازیچهتورج منصوری
۱۳۵۱صادق کردهناصر تقوایی۱۳۷۲روز فرشتهبهروز افخمی
۱۳۵۲ستارخانعلی حاتمی۱۳۷۲جنگ نفتکش‌هامحمد بزرگ‌نیا
۱۳۵۲قیامت عشقهوشنگ حسامی۱۳۷۳روز واقعهشهرام اسدی
۱۳۵۳بنگاه تئاترال (ناتمام)------۱۳۷۳روسری آبیرخشان بنی‌اعتماد
۱۳۵۵شیر خفتهمحمود کوشان۱۳۷۵طوفانمحمد بزرگ‌نیا
۱۳۵۵ملکوتخسرو هریتاش۱۳۷۵جهان پهلوان تختی (نسخهٔ اول - ناتمام)علی حاتمی
۱۳۵۷این گروه محکومینهادی صابر۱۳۷۷باد و شقایقسیدضیاءالدین دری
۱۳۵۷دایرهٔ میناداریوش مهرجویی۱۳۷۷کمیتهٔ مجازاتعلی حاتمی
۱۳۵۷غبارنشین‌هاداود روستایی۱۳۷۸طهران روزگار نوعلی حاتمی
۱۳۶۰مدرسه‌ای که می‌رفتیمداریوش مهرجویی۱۳۷۸میکسداریوش مهرجویی
۱۳۶۱حاجی واشینگتنعلی حاتمی۱۳۸۰سایه‌روشنحسن هدایت
۱۳۶۲خانهٔ عنکبوتعلی‌رضا داوودنژاد۱۳۸۰خانه‌ای روی آبحسن هدایت
۱۳۶۳کمال الملکعلی حاتمی۱۳۸۱«گاو»خونیبهروز افخمی
۱۳۶۴چمدانجلال مقدم۱۳۸۱دیوانه‌ای از قفس پریداحمدرضا معتمدی
۱۳۶۵اجاره‌نشین‌هاداریوش مهرجویی۱۳۸۳جایی برای زندگی محمد بزرگ‌نیا
۱۳۶۵شیر سنگیمسعود جعفری جوزانی۱۳۸۴حکممسعود کیمیایی
۱۳۶۶شیرکداریوش مهرجویی۱۳۸۴ستاره‌ها ۱: ستاره می‌شودفریدون جیرانی
۱۳۶۷جعفرخان از فرنگ برگشتهعلی حاتمی۱۳۸۵مینای شهر خاموشامیرشهاب رضویان
۱۳۶۷در مسیر تندبادمسعود جعفری جوزانی۱۳۸۶آتش سبزمحمدرضا اصلانی
۱۳۶۷کشتی آنجلیکامحمد بزرگ‌نیا۱۳۸۷زادبومابوالحسن داوودی
۱۳۶۷گراند سینماحسن هدایت۱۳۸۷چهل سالگیعلیرضا رئیسیان
۱۳۶۸هامونداریوش مهرجویی۱۳۸۹راه آبی ابریشممحمد بزرگ‌نیا

فعالیت‌های تلویزیونی

سالنامسمتکارگردان
۱۳۷۸–۱۳۷۷محاکمهبازیگرحسن هدایت
۱۳۷۴زندگیبازیگرمحمدرضا اعلامی
۱۳۶۶–۱۳۵۸هزاردستانبازیگرعلی حاتمی
۱۳۵۷تله‌فیلم «مسافرت»بازیگر و کارگردانعزت‌الله انتظامی
۱۳۵۴–۱۳۵۶الموتبازیگرداریوش مهرجویی
۱۳۴۶تله‌تئاتر «از خود گریخته»بازیگرخلیل موحد دیلمانی
۱۳۴۶تله‌تئاتر «تولد»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۶تله‌تئاتر «راشل»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۵تله‌تئاتر «پیک نیک»بازیگر و کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۵تله‌تئاتر «مجسمه جاندار»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۵تله‌تئاتر «مرد کوته فکر»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۵تله‌تئاتر «انفجار»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۴تله‌تئاتر «کبوتر جَلد و معاملات»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۴تله‌تئاتر «جعفرخان از فرنگ برگشته»بازیگرعلی نصیریان
۱۳۴۴تله‌تئاتر «دلیجان»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۴تله‌تئاتر «آرامگاه ماهان»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۴تله‌تئاتر «ترازوی پایه بلند»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۴تله تئاتر «غرور دزد «گاو»صندوق»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۴تله‌تئاتر «آدمهای شب»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۴تله‌تئاتر ««گاو»»بازیگرجعفر والی
۱۳۴۳تله‌تئاتر «روشنایی‌های خانه ما»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۳تله‌تئاتر «دیدار»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۳تله‌تئاتر «عروس»بازیگرجعفر والی
۱۳۴۳تله‌تئاتر «یک کلاغ، چهل کلاغ»بازیگرنامشخص
۱۳۴۳تله‌تئاتر «تنهایی»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۳تله‌تئاتر «شنل»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۲تله‌تئاتر «عروسک‌های گوشتی»بازیگرعلی نصیریان
۱۳۴۲تله‌تئاتر «ابرام آقا»بازیگرعلی نصیریان
۱۳۴۲تله‌تئاتر «کنار جاده»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۲تله‌تئاتر «تا نیمه شب»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۲تله‌تئاتر «شادروان مادر خانم»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۲تله‌تئاتر «ازدواج با مکاتبه»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۲تله‌تئاتر «داستان یک شب»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۲تله‌تئاتر «حماسه بازگشت و انتظار»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۲تله‌تئاتر «روز شوم»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۲تله‌تئاتر «غریبه»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۲تله‌تئاتر «دست بزن»بازیگر و کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۱تله‌تئاتر «آتشکده»بازیگرعلی نصیریان
۱۳۴۱تله‌تئاتر «تنهایی»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۱تله‌تئاتر «دو خجول»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۱تله‌تئاتر «شوم»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۱تله‌تئاتر «خشت اول»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۱تله‌تئاتر «آگهی ازدواج»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۱تله‌تئاتر «چشمهای قشنگ خانم والری»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۱تله‌تئاتر «عشق شوم»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۱تله‌تئاتر «گردنبند مروارید»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۱تله‌تئاتر «کلبه»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۱تله‌تئاتر «بازگشتی نیست»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۰تله‌تئاتر «بعد از همه آن سالها»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۰تله‌تئاتر «مکتب بیوه‌ها»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۰تله‌تئاتر «بیم و امید»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۰تله‌تئاتر «نرس از جریمه»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۰تله‌تئاتر «شیدوش و ناهید»بازیگرعلی نصیریان
۱۳۴۰تله‌تئاتر «رستاخیز»بازیگرعلی نصیریان
۱۳۴۰تله‌تئاتر «مادموازل می می»بازیگر و کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۰تله‌تئاتر «شکارگاه»بازیگرجعفر والی
۱۳۴۰تله‌تئاتر «جراح پلاستیک»بازیگرحمید سمندریان
۱۳۴۰تله‌تئاتر «اعتراف می‌کنم»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۴۰تله‌تئاتر «طلسم»بازیگرعلی نصیریان
۱۳۴۰تله‌تئاتر «عروسی جناب میرزا»بازیگرعلی نصیریان
۱۳۳۹تله‌تئاتر «الماس»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۳۹تله‌تئاتر «قایق سرنوشت»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۳۹تله‌تئاتر «صبح آفتابی»بازیگر و کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۳۹تله‌تئاتر «خانه اجاره‌ای»کارگردان هنریعزت‌الله انتظامی
۱۳۳۹تله‌تئاتر «خودکشی»بازیگرعلی نصیریان
۱۳۳۹تله‌تئاتر «پزشک دهکده کوکونیان»بازیگرعلی نصیریان
۱۳۳۹تله‌تئاتر «ویلای یوکا»بازیگرعلی نصیریان
۱۳۳۹تله‌تئاتر «طناب»بازیگرجعفر والی
۱۳۳۹تله‌تئاتر «اسب سیرک»بازیگرجعفر والی
۱۳۳۹تله‌تئاتر «پنجه»بازیگرجعفر والی
۱۳۳۹تله‌تئاتر «ده و سه دقیقه»بازیگرجعفر والی


اسپویل
برای نوشتن متن دارای اسپویل، دکمه را بفشارید و متن مورد نظر را بین (* و *) بنویسید
کاراکتر باقی مانده