چرا اکنون بهترین زمان برای خرید پی سی مخصوص بازی نیست؟

هفته‌ها و ماه‌هایی که سپری می‌کنیم روزهای خوبی برای بازارِ کامپیوتر و قطعاتِ سخت افزاری نیست. در بازار جهانی برخی قطعاتِ اصلی با افزایشِ قیمت همراه بوده و برخی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگانِ نیمه هادی‌ها و تراشه‌های حافظه هم به خاطرِ کاهشِ حاشیه‌ی سود از سرمایه‌گذاریِ جدید و افزایشِ ظرفیتِ تولید در برخی محصولات کاسته‌اند که به علتِ افزایشِ تقاضا موجبِ بالا رفتنِ تدریجی قیمت برخی اقلامِ مربوطه شده است. 

در بازارِ داخلی هم افزایشِ نرخِ ارز با که شیبِ تندی آغاز شده بود تا چندی پیش ادامه یافت و باعث شد بسیاری از واردکنندگان یا فروشندگان از عرضه‌ی قطعات خودداری کنند و به انتظارِ مشخص شدن و تثبیتِ نرخِ دلار بنشینند. برخی موانعِ جدید در روندِ وارداتِ این قبیل تجهیزات در کشورهای واسطه و گمرگِ کشور هم مزید بر علت شد تا بر سردرگمیِ کاربران و تلاطمِ قیمت‌ها در بازار داخلی افزوده شود.

افزایش تصاعدیِ قیمت کارت‌های گرافیکی

افزایش قیمت کارت‌های گرافیکی که همیشه پرچمدارِ بالاترین قیمت در سبد خریدِ سیستم‌های گیمینگ هستند، به طرزِ شگفت آوری به رکوردی بی‌سابقه در تاریخِ صنعتِ پی‌سی دست یافت. قیمت کارت‌های گرافیکی از شهریور ماه روندی صعودی پیدا کرد و در دی ماه به اوجِ خود رسید. عوامل زیادی در این رخداد تاثیرگذار بودند که برخی از آنها مثل بالا گرفتنِ تب ماینینگ و در نتیجه افزایشِ بی سابقه‌ی تقاضا برای کارت‌های گرافیکی پی‌سی یکی از مهم‌ترینِ آنها محسوب می‌شود، اما تنها علتِ آن نیست.

در سال‌های گذشته هم در چندین برهه شاهدِ بالا رفتنِ قیمت و کمیاب شدنِ کارت‌های گرافیکِ پی‌سی به خاطرِ استفاده‌ی بیش از حدِ آنها در استخراجِ ارزهای دیجیتالی بوده‌ایم که پیامدش هم پس از چندین ماه عموما عرضه‌ی کارت‌های فرسوده و دست دومِ استفاده شده در ماینینگ به بازار بود. کارت‌هایی که در ابتدا به جای محصولات جدید به بازار عرضه شدند و تنها پس از شکایت کاربران بود که مشخص شد بسیاری از آنها محصولات فرسوده و مستهلک شده در عملیات ماینینگ بودند و مشکلات زیادی را هم برای کاربران ایجاد کردند. همین حالا نیز بسیاری از ماینرها و حتی صاحبانِ تجهیزاتِ بسیار بزرگ استخراجِ ارزهای دیجیتالی یا Mining Farm هم ترجیح می‌دهند که کارت‌های گرافیکی خود را قبل از افزایشِ ریسک خرابی به فروش گذاشته و کارت‌های جدیدی را جایگزینِ آنها کنند. این کارت‌ها اگر به سیستم‌های بازی راه پیدا کنند، احتمالا ریسک خرابی بالاتری نسبت به کارت‌های گرافیکی کار نکرده خواهند داشت و مهم‌تر از آن دیگر شامل گارانتیِ کامل شرکت نمایندگی هم نخواهند بود و یا گارانتیِ آنها به خاطر نقضِ شرایطِ وضع شده از سوی سازنده باطل شده است.

در حال حاضر قیمتِ کارت‌های گرافیکی بسته به مدل بین ۵۰ تا ۲۵۰ درصد نسبت به قیمتِ عرضه در تابستانِ گذشته افزایش یافته که به نوبه‌ی خود افزایشِ قیمتی تاریخی در این مدتِ کوتاه محسوب می‌شود. به عنوانِ نمونه کارتِ میان‌ رده و پر طرفدارِ GTX 1060 در ابتدای سال با قیمتِ حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان عرضه می‌شد، در حالی که اکنون حتی در ارزان‌ترین مدل‌های اختصاصی هم به قیمتی بیشتر از دو میلیون و ۹۰۰ هزار تومان عرضه می‌شود. حتی مدل‌های مرجعِ انویدیا با خنک کننده‌ی استاندارد هم با قیمتی بیش از دو برابرِ گذشته به فروش رفته و به سختی در بازار پیدا می‌شوند. کار به جایی رسید که حتی خود انویدیا هم به خرده فروشان توصیه کرد اولویتِ فروش برای کارت‌های گرافیکی را به گیمرها بدهند که البته بیشتر حرکتی نمادین در جهت حمایت از آنها بود. مدل‌های همرده از AMD هم کمابیش به همین وضعیت دچار هستند و RX 570/RX 580 هم با قیمت‌های گزاف و آن هم به تعداد محدود به فروش می‌رسند.

وضعیتِ کارت‌های گرافیکِ رده بالاتر هم بهتر از GTX 1060 نیست. مدل‌های مختلف GTX 1070 در بازار کاملا نایاب شده‌اند و مدل‌های تازه واردِ GTX 1070Ti هم با قیمتِ باور نکردنیِ پنج میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در بازار داخلی برچسب خورده‌اند. این در حالی است که مدلِ سریع‌ترِ GTX 1080 تا همین چندی پیش با بودجه‌ای حدودِ نصف این قیمت قابلِ ابتیاع بود. افزایشِ جهانی قیمت‌ کارت‌های گرافیکی از اواخرِ سال ۲۰۱۷ میلادی پیش‌بینی می‌شد و البته کمبودِ عرضه‌ی تراشه‌های حافظه و در نتیجه افزایش قیمتِ آنها نیز مزید بر علت شد و قیمتِ تمام شده برای سازنده‌ها را نیز افزایش داد. اما در ایران عاملِ یگانه‌ی دیگری هم به افزایشِ افزار گسیخته‌ی قیمت‌ها دامن زد که همان کاهش ارزشِ ریال در برابرِ ارزهای خارجی بود.

افزایش نرخِ ارز

افزایشِ قیمتِ دلار به صورتِ مستمر در دی ماه ادامه پیدا کرد و به جایی رسید که حتی فروشندگان هم نرخ‌ِ اقلام را به صورتِ ساعتی تغییر می‌دادند و بروز رسانی می‌کردند. بسیاری از صاحبانِ کالا هم عرضه‌ی موجودی خود را متوقف کردند و برخی اقلام به جز افزایشِ قیمت از مجاری همیشگی قابلِ تهیه نبود. برخی خرده فروشان هم با سوء استفاده از این وضعیت، قیمت‌های دلخواهِ خود را به مشتریان اعلام می‌کردند. اخبار موثقی داریم که تعدادی از وارد کنندگان هم در همین اواخر کارت‌های گرافیکی وارد شده را همراه با افزایشِ نرخ ارز با قیمتی بالاتر از قیمتِ اعلام شده‌ی اولیه به فروش رساندند و محصولی که در نهایت به دست مصرف کننده رسید بیشتر از یک میلیون تومان گران‌تر از قیمتِ عرضه‌ی وارد کننده (نه قیمت تمام شده) بود و توجیهاتی مثل تعرفه‌های گمرکی و هزینه‌های تحمیل شده‌ی دیگر دستاویزی برای افزایشِ بیش از پیشِ قیمت این محصولات بود. فقط در یک مورد باری که متعلق به کارت‌های ASUS GTX 1080Ti بود با قیمتِ اولیه‌ی سه میلیون و ۹۰۰ هزار تومان واردِ کشور شد، اما قبل از عرضه در بازارِ داخلی بیشترِ موجودی آن توسطِ ماینرها و واسطه‌های فروشنده‌ی تجهیزاتِ ماینینگ خریداری شد و در نهایت تعدادِ انگشت شماری با قیمتِ پنج میلیون و ۲۰۰ هزار تومان به ویترین فروشگاه‌های بورس قطعاتِ تهران رسید و اکنون هم همزمان با افزایشِ قیمتِ جهانی با قیمتی بالاتر از هفت میلیون تومان به فروش می‌رسد.

واضح است که افزایشِ نرخ دلار به جز کارت گرافیک که گران‌ترین قطعه‌ی یک پی‌سی مخصوصِ بازی است، روی قیمتِ تمام قطعاتِ کیس تاثیر می‌گذارد و پردازنده، مادربرد، حافظه‌ی رم، هارددیسک، SSD، منبع تغذیه و حتی کیس‌های حرفه‌ای هم در این مدت همگی با افزایشِ قیمت چشمگیری مواجه بوده‌اند. نمایشگرها هم در بسیاری مدل‌ها کمبود و افزایشِ قیمت را تجربه کردند و مانیتورهای حرفه‌ای مخصوص بازی هم در مقاطعِ کوتاهی که موجود شدند، با قیمت‌های بسیار گزاف و به سرعت به فروش رسیدند .

افزایش قیمت حافظه

از اوایل تابستان بود که قیمت ماجول‌های حافظه‌ی DDR4 در بازار جهانی روندی افزایشی را آغاز کرد. این روند در راهنمای خریدِ قطعات کامپیوتر در ماه‌های گذشته هم منعکس شد و در برخی مواقع مجبور به جایگزین کردنِ مدل‌های منتخب با محصولاتِ دیگر شدیم. مثلا حافظه‌ی مدل Gskill Ripjaws V 16GB 8GBx2 3200Mhz CL15 DDR4 از قیمتِ ۶۳۰ هزار تومان در مرداد ماه به قیمت ۹۴۰ هزار تومان در بهمن ماه رسید که البته هم افزایشِ جهانی قیمت و هم افزایشِ نرخِ دلار در آن دخیل بود.

از سوی دیگر حافظه‌های NAND-Flash و به تبعِ آن SSD-ها هم افزایشِ قیمت را تجربه کرده‌اند که به اندازه‌ی افزایشِ قیمتِ ماجول‌های رم نیست، اما در جمع بندیِ نهاییِ قیمت قطعات تاثیرگذار است.

جمع بندی

هر چند مواردی که برشمردیم عمده‌ترین عواملِ منفیِ تاثیرگذار بر بازارِ قطعاتِ رایانه‌های شخصی و مخصوصا سیستم‌های مخصوصِ بازی بود، اما برخی عواملِ کلان مثل سیاست‌های ارزی دولت برای جبرانِ کسری بودجه و عدمِ عرضه‌ی ارز به بازار از جایگاهی بالاتر بر این عوامل تاثیرِ دوچندان دارند و تمامِ قیمت‌ها را از خود متاثر می‌کنند.

از سوی دیگر برخی بحران‌های مقطعی مثل نایاب شدنِ منبع تغذیه با توان‌های مرسوم و موردِ استفاده در کیس‌های گیمینگ هم مزیدِ بر علت بود و پاور‌های برند GREEN در بازارِ داخلی به علتِ آنچه هجوم ماینرها برای خریدِ این محصولات عنوان شد بسیار کمیاب شدند. مدل‌های ۶۵۰ تا ۱۰۰۰ واتی با کمبود مواجه شدند و در صورتِ وجود هم برچسب‌های قیمتی بسیار بالایی دارند.

در هر حال به نظر نمی‌رسد که زمانِ فعلی برای انتخاب و خریدِ قطعات پی‌سی بازه‌ی مناسبی باشد و کاربران و مخصوصا گیمرها با توجه به شرحی که از وضعیت قطعات و بازارِ داخلی داشتیم با موانع و چالش‌های غیر متعارفی مواجه هستند که همزمانیِ رخدادِ آنها در بازارِ سخت افزار وضعیتِ دشواری را پیش‌ روی قرار داده است و پیش بینیِ بهبود شرایط در کوتاه مدت هم چندان خوشبینانه و مثبت به نظر نمی‌رسد.