گزارش کنفرانس حفاظت حقوق مالکیت معنوی بازی کامپیوتری در TGC 2017
نیما عبداللهزاده، مشاور توسعه کسب و کار در کنفرانسی با عنوان حفاظت از حقوق مالکیت معنوی بازی کامپیوتری به تشریح قوانین کپی رایت در ایران و جهان پرداخت.
یکی از موضوعاتی که در کشور ایران توجه زیادی به آن نمی‌شود، موضوع کپی‌رایت یا حقوق مالکیت است که با پیشرفت روز افزون سرگرمی‌های تعاملی، اهمیت آن نیز هرچه بیشتر پدیدار می‌شود. به ویژه برگزاری رویدادهای B2B، باعث شده تا اهمیت موضوع کپی‌رایت و قوانین پیرامون آن در کشور ایران هر چه بیشتر دیده شود و به ویژه در زمان عقد قرار داد‌های مهم شاهد مشکلاتی در رعایت نشدن کپی‌رایت در بازی‌ها باشیم. البته شاید اطلاع‌رسانی‌های ناقص پیرامون این موضوع مهم دلیلی باشد تا بسیاری از بازیسازان اطلاع دقیقی را از قوانین کپی‌رایت نداشته باشند و به همین دلیل نیز در عرضه‌ی محصولات خود در ایران و جهان دچار اشتباهاتی جبران ناپذیر شوند.
یکی از سخنرانی‌هایی که برگزاری آن در نمایشگاه TGC 2017 از اهمیت بسیاری برخوردار بود، سخنرانی نیما عبداللهزاده، مشاور توسعه کسب و کار بود که با عنوان «حفاظت از حقوق مالکیت معنوی بازی کامپیوتری: مروری بر قوانین کپی‌رایت در ایران و جهان» برگزار شد. نیما عبدالله زاده اکنون به عنوان مشاور حقوقی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای فعالیت می‌کند. او در حوزه مالکیت معنوی، برنامه‌ریزی مالیاتی و مقررات بین‌المللی، به توسعه‌دهندگان و ناشران ایرانی بازی‌های رایانه‌ای مشاوره می‌دهد. نیما عبداللهزاده همچنین سال‌ها است که به کسب و کارهای نوپا مشاوره می‌دهد تا با وجود محدودیت‌های بین‌المللی قادر به حضور در بازارهای جهانی باشند.
در ابتدا به شخصه انتظار داشتم با توجه به اهمیت موضوع کپی‌رایت در ایران و جهان و ارتباط این موضوع با نشر بازی‌ها در بازارهای جهانی، استقبال بسیاری از این سخنرانی شود، اما استقبال را نمی‌توان قابل قبول دانست.
نیما عبداللهزاده بعد از ارائه سرفصل‌های موضوع کنفرانس، در ابتدای سخنرانی به توضیح اهمیت مالکیت فکری پرداخت و با توضیح اینکه مالکیت فکری اساسا به هرچیزی اطلاق می‌شود که با فکر ایجاد شده باشد، گفت که اساسا گیم، مالکیت فکری سازنده محسوب می‌شود که از اجزاء مختلفی تشکیل شده و هر گیم یک Intellectual Property یا همان مالکیت فکری (IP) است. عبداللهزاده در ادامه افزود که بازیسازان با ساخت بازی، در حقیقت IP ساخته‌اند و اگر کپی‌رایت و مالکیت فکری نبود صنعت بازی نیز نبود.
مشاور حقوقی بنیاد، در ادامه به موضوع کپی‌رایت پرداخت و گفت که طبق قانون ۱۳۴۸ ایران که در حقیقت کپی‌رایت را در ایران قانونی کرد، زمانی که شخصی اثر هنر‌ی‌ای را در ایران منتشر می‌کند قانون کپی‌رایت شامل آن می‌شود. این یعنی زمانی که یک بازی توسعه می‌یابد، در زمانی که بازی یا اثر هنری مورد نظر منتشر شود، این اثر دارای حق کپی‌رایت خواهد بود. عبدالله زاده خاطر نشان کرد که با دریافت این حق، دو نوع حقوق، یکی اقتصادی (مادی) و دیگری معنوی به صاحب اثر داده می‌شود:
- حقوق اقتصادی از جنس پول محسوب می‌شود و در حقیقت می‌توان از آن کسب درآمد کرد.
- حقوق معنوی اما از جنس متفاوتی است. به این معنی که زمانی که شخصی یک اثر را ایجاد می‌کند، حتی در صورت فروش اثر و انتقال کامل آن، شخص خریدار باید به صاحب اصلی اثر اشاره کند. حقوق معنوی متعلق به سازنده است و ناشر باید نام سازنده را ذکر کند، حتی در صورت خرید کامل اثر. در صورت نقص این قانون، حق شکایت برای سازنده محفوظ است.
عبداللهزاده همچنین با اشاره به اهمیت موضوع استفاده مناسب از اثر، گفت که در صورتی که خریدار از ساخته‌ی شما سوءاستفاده و آن را در جای نامناسبی پخش کند و به شان سازنده توهین کند، سازنده قادر به شکایت خواهد بود.
مشاور توسعه کسب و کار بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در ادامه افزود که حق مادی گستره‌ی بیشتری دارد و سازنده اثر می‌تواند روی نشر اثر خود نظارت داشته باشد. عبداللهزاده در ادامه با ورود به موضوع کپی‌رایت در ایران با اشاره به گسترده بودن قانون‌های تعریف شده در سال ۱۳۴۸ و ۱۳۶۹ گفت که تعریف گسترده و وسیع این قانون باعث شده تا گیم نیز شامل این قانون شود. اما نکته بسیار مهم در رابطه با قانون کپی‌رایت ایران در رابطه با نحوه عرضه اثر است. عبدالله زاده با مهم توصیف کردن این موضوع به ویژه برای بازی‌های خارجی گفت:
اثری در ایران کپی‌رایت دارد که اولین بار در ایران منتشر شده باشد؛ اثری که در خارج منتشر شده باشد و بعد در ایران عرضه شود، کپی‌رایت ندارد. این یعنی اثر فوق دیگر IP در ایران ندارد.
البته این موضوع بدون راه حل نیست و درصورتی که ناشران به صورت همزمان، بازی خود را در ایران نیز منتشر کنند، شامل کپی‌رایت خواهند بود. در نتیجه ناشران ایرانی باید در هنگام ورود به بازار خارج مراقب باشند تا بازی‌هایشان را به صورت همزمان در خارج و ایران عرضه کنند.
عبدالله زاده در ادامه با اشاره به تفاوت‌های قانون کپی‌رایت در ایران و امریکا گفت که در ایران قانون به صورت کیفری و با حکم زندان با متخلفی که آگاهانه IP را نقض کند، برخورد می‌کند. قانون کپی‌رایت در ایران ۳۰ سال بعد از مرگ آخرین نویسنده و سازنده تعریف شده و این حق قابلیت به ارث رسیدن دارد. قانون امریکا اما می‌گوید که در صورتی که اثری آمریکایی باشد برای استفاده از قوانین کپی‌رایت باید اثر خود را در سامانه‌ای مخصوص ثبت کند. در ایران سازنده نیازی به ثبت کپی‌رایت نداشته و آثار از زمان انتشار این حق را دریافت می‌کنند.
موضوع مهمی که مشاور حقوقی بنیاد ذکر کرد، حضور ایران در بین ۲۹ کشوری است که در هیچ کنوانسیون جهانی کپی‌رایت حضور ندارند. از این نمونه می‌توان به کنوانسیون برن اشاره که کرد که طبق آن در صورتی که اثری در یک کشور منتشر شود، در تمامی کشورهای عضو کنوانسیون حق کپی‌رایت دریافت می‌کند. البته وجود روزنه‌ای در این کنوانسیون باعث شده تا اعضای غیر عضو نیز قادر به استفاده از این قانون باشند. در صورتی که بازیسازان به صورت همزمان و حداکثر با فاصله ۳۰ روز بازی خود را در یک کشور عضو و غیر عضو عرضه کنند، کپی‌رایت شامل اثرشان می‌شود. اینترنت به عنوان کلید اصلی این راه‌حل می‌تواند تلقی شود و در صورتی که بازی به شکلی منتشر شود که در خارج نیز عرضه شده باشد، بازی مالکیت فکری دریافت می‌کند.
کنفرانس حفاظت حقوق مالکیت معنوی بازی کامپیوتری در TGC 2017 همچنین شامل موضوعاتی در زمینه نحوه انتقال IP شامل بخش‌های Assigning و لایسنس و همچنین امکان انتقال گیم به صورت محدود و تعیین کشورهایی که محصول شما می‌تواند در آنها عرضه شود نیز می‌‌‌شد. در انتها عبدالله زاده در جواب سوالی در رابطه با وظیفه پیگیری نقض قانون کپی‌رایت گفت که این وظیفه در ایران برعهده صاحب حق گذاشته شده و توسعه‌دهندگان ایرانی باید پیمان‌نامه عدم افشا را حتما با ناشران و در مجموع تمامی افراد امضا کنند. این قانون در سایر کشورها با نام Non-disclosure agreement یا NDA شناخته می‌شود و متاسفانه طبق گفته نیما عبداللهزاده در ایران به آن توجهی نمی‌شود.
نمایشگاه TGC 2017، از روز پنجشنبه با حضور ۴۰ سخنران خارجی و ۲۰ سخنران ایرانی شروع شد و امروز جمعه به پایان می‌رسد.
