۲۵ حقیقت جالب درباره فیلم Joker با بازی واکین فینیکس

«جوکر» واکین فینیکس که مطابق تازه‌ترین پیش‌بینی‌ها احتمالا با مجموع فروش جهانی ۷۰۰ میلیون دلاری کار خود در گیشه‌ها را به پایان می‌رساند، تبدیل به پرفروش‌ترین فیلم این بازیگر در گیشه‌ی جهانی تا به امروز بدون احتساب نرخ تورم نیز شده است. فیلمی ۱۲۲ دقیقه‌ای که حتی منتقدهای بزرگ و شناخته‌شده هم نسبت به آن مواضع گوناگونی دارند و برخی با نمره‌ی کامل و بعضی با نمراتی همچون ۲ از ۵ به پذیرایی از آن رفتند. هرچند که این دوگانگی تنها بین سینماشناس‌های حرفه‌ای دیده نمی‌شود و بینندگان هم این‌روزها در سرتاسر اینترنت مشغول بحث درباره‌ی فیلم جوکر هستند. با همه‌ی این‌ها اگر می‌خواهید «جوکر» با میانگین امتیازات ۵۹ از ۱۰۰ در متاکریتیک، رضایت ۶۸ درصدی منتقدان در راتن تومیتوز و نمره‌ی +B سینماروها را بهتر بشناسید، شروع به خواندن نوشته‌ی نه‌چندان بلند درستی کرده‌اید. نوشته‌ای که بدون هیچ‌گونه اسپویل داستانی برخی از نکات جالب مرتبط با این فیلم را شرح می‌دهد؛ از اطلاعات منتشرشده درباره‌ی چگونگی آماده شدن فینیکس برای اجرای نقش آرتور فلک تا حقیقت بامزه‌ای که به نام‌گذاری شدن رسمی یکی از مکان‌های حاضر در فیلم توسط مخاطبان در دنیای واقعی اشاره دارد.

۱- واکین فینیکس خنده‌های خود در فیلم را بر پایه‌ی خنده‌های عصبی و ناشی از بیماری برخی انسان‌ها در جهان واقعی شکل داد. او به تماشای ویدیوی افرادی که این‌چنین خنده‌هایی را ارائه می‌دهند پرداخت و در برخی از لحظات نقش‌آفرینی، تلاش به نمایش کاراکتری داشت که واقعا اکثر مردم توانایی هم‌ذات‌پنداری با او را ندارند. پیش از آغاز فیلم‌برداری تاد فیلیپس به او گفته بود که خنده‌ی جوکر را حرکتی تقریبا دردآور و زجردهنده می‌داند. فینیکس هم پس از کسب آمادگی لازم فیلیپس را به خانه‌ی خود دعوت کرد و با اینکه کارگردان میلی به تست گرفتن از خنده‌های او نداشت، با چند خنده‌ی متفاوت در مقابل وی تست داد. او در این فیلم سه مدل خنده‌ی مختلف (خنده از سر شادی واقعی، خنده‌ی عادی مثل خنده‌های روزمره‌ی مردم و خنده‌های برآمده از درد) را به نمایش می‌گذارد.

۲- مطابق اکثر گزارش‌ها واکین فینیکس برای بازی در Joker رژیم گرفت و ۲۳.۶ کیلوگرم کاهش وزن داشت. او برای پشت سر گذاشتن این پروسه نزد همان پزشکی رفت که پیش از آغاز فیلم‌برداری The Master اثر پل توماس اندرسون، برای کاهش وزن به او مشاوره داده بود. پس از پایان یافتن مراحل ساخت Joker هم فینیکس تنها ۱۱.۳ کیلوگرم وزن اضافه کرد تا همچنان با وزن خود تا پیش از شروع فیلم‌برداری این اثر فاصله‌ای جدی داشته باشد.

۳- فینیکس برخلاف عادت خود در دوران ساخت برخی فیلم‌ها، برای بازی در نقش آرتور فلک به سراغ بازیگری متد (Method acting؛ نوعی از اجرا که در آن بازیگر در تمام طول مدت ساخت اثر و حتی بعضا چند ماه قبل از آن، نقش را زندگی می‌کند و هرگز از کاراکتر خود درون فیلم خارج نمی‌شود) نرفت. شاید به همین خاطر بود که برخلاف برخی از اشخاصی که در طول تاریخ کاراکتر جوکر را به روی پرده‌های نقره‌ای برده‌اند، نه‌تنها در دوران فیلم‌برداری اثر وضعیت روحی خاصی نداشت، بلکه به محض پایان یافتن هر جلسه‌ی فیلم‌برداری به شوخی و خنده با دیگران می‌پرداخت. او می‌گوید که پروسه‌ی ساخت این فیلم برای او مفرح، سرگرم‌کننده و جذاب بوده است.

۴- سکانس رقص آرتور درون سرویس بهداشتی اصلا بخشی از فیلم‌نامه‌ی فیلیپس نیست و به پیشنهاد خود فینیکس اجرا شده است. کارگردان هم پس از دیدن آن با تغییر فیلم‌نامه موافقت کرد و این‌گونه پای سکانس گفته‌شده به اثر نهایی باز شد.

۵- واکین فینیکس برای آماده کردن خود، پیش از آغاز فیلم‌برداری Joker مشغول تماشای حرکات بازیگران ماندگار سینمای صامت همچون باستر کیتون و ری بالجر شده بود.

۶- اصلی‌ترین دلایل فیلیپس برای انتخاب سال ۱۹۸۱ میلادی به‌عنوان زمان رخ دادن اتفاقات فیلم‌نامه‌ی Joker، جدا کردن منطقی و کامل او از دنیای سینمایی دی‌سی (DC Extended Universe) و نیاز فیلم‌نامه به جریان داشتن در دورانی خالی از شبکه‌های مجازی و گوشی‌های هوشمند هستند.

۷- فیلم Joker نه‌تنها برترین جایزه‌ی جشنواره ونیز امسال را برد، بلکه پس از اولین نمایش خود در آن رویداد با تشویق ایستاده و هشت‌دقیقه‌ای اکثر تماشاگرها مواجه شد.

۸- تاد فیلیپس طی پروسه‌ی فیلم‌برداری اثر انقدر از ثبت شدن تصاویر بی‌کیفیت از پشت صحنه‌ی Joker توسط مردم عصبانی شده بود که همان‌گونه که همگان به یاد دارند، زودتر از موعد تعیین‌شده به انتشار تصاویر رسمی از پشت صحنه روی آورد.

۹- با اینکه سازندگان فیلم جوکر می‌گویند برای ساخت آن به سراغ الهام از هیچ‌کدام از کتاب‌های کامیک نرفته‌اند، اما علاوه‌بر بارها و بارها اشاره به «سلطان کمدی» (The King of Comedy) و «راننده تاکسی» (Taxi Driver)، الهام گرفتن اثر مورد بحث از فیلم کلاسیک و صامت The Man Who Laughs را نیز تایید می‌کنند؛ فیلمی اکران‌شده در سال ۱۹۲۸ میلادی که یکی از منابع الهام خالقان اصلی کاراکتر جوکر در دنیای کامیک‌بوک‌ها نیز به شمار می‌رود.

۱۰- طرفداران پروپا قرص تازه‌ترین ساخته‌ی تاد فیلیپس، راه‌پله‌ی بلند به تصویر کشیده‌شده در این فیلم را در Google Maps با نام «پله‌های جوکر» و درون گروه «محل‌های مذهبی» ثبت کردند.

۱۱- مخاطبانی که می‌خواهند به جزئیات قرارگرفته درون نقش‌آفرینی‌های حاضر در فیلم دقت کنند، باید بدانند که نحوه‌ی دویدن جوکر در این فیلم که اعضای تیم ساخت اثر آن را «دویدن خاص آرتور» صدا می‌زنند، در نگاه واکین فینیکس یکی از کلیدی‌ترین عناصر سازنده‌ی کاراکتر مورد بحث بوده است.

۱۲- همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، فیلیپس «جوکر» را فیلمی مطلقا مستقل و الهام‌نگرفته از هیچ‌کدام از کتاب‌های کمیک به شمار می‌آورد. بااین‌حال اولین قصه‌ای که ماجرای شکل‌گیری جوکر را با نمایش تلاش او برای اجرای استندآپ کمدی آغاز می‌کرد و سپس به دیوانگی وی می‌رسید، رمان گرافیکی Batman: The Killing Joke اثر آلن مور است و مشخصا فیلم مورد بحث حداقل در برخی ایده‌های اصلی با الهام از آن توانست فیلم‌نامه‌ی خود را شکل دهد.

۱۳- گریم واکین فینیکس در لحظاتی از فیلم که او نه آرتور فلک که جوکر را به تصویر می‌کشد، به عمد طوری طراحی شد که قدیمی به نظر برسد. هیث لجر در فیلم The Dark Knight باتوجه‌به اینکه اصولا اگر فردی مثل جوکر در دنیا وجود داشته باشد، به احتمال زیاد خودش صورت خود را به این شکل و شمایل درمی‌آورد، در بسیاری از صحنه‌ها شخصا گریم چهره‌ی خود را انجام می‌داد. همین موضوع هم تبدیل به یکی از منابع الهام سازندگان Joker شد و کاری کرد که نمایش تلاش آرتور برای رنگ‌آمیزی صورت خود و پیاده‌سازی گریم جوکر، حکم بخشی از شخصیت‌پردازی او را پیدا کند. همچنین سازندگان برای رنگ‌آمیزی لب‌های فینیکس از ترکیب رنگ‌های قرمز و قهوه‌ای تیره استفاده کردند تا سر و شکلی ظاهرا خون‌آلود به لب‌های وی ببخشند.

۱۴- محل به تصویر کشیده‌شده به‌عنوان بیمارستان Arkham در فیلم، درون دنیای واقعی ساختمان ویژه‌ی پایانه‌ی ارتش در بروکلین است. همچنین سازندگان برای نمایش تالار خانواده‌ی وین در فیلم نیز از ساختمان دیوان عالی شهری هادسون در جرسی استفاده کردند.

۱۵- درباره‌ی آن که Joker از همان ابتدا با درنظرگرفتن چه بازیگری برای نقش اصلی مراحل تولید خود را پشت سر گذاشت، بحث‌های زیادی وجود دارند. از طرفی تمامی اخبار و شایعه‌ها تا زمان حضور مارتین اسکورسیزی در جایگاه تهیه‌کننده‌ی اجرایی اصلی فیلم به تلاش سازندگان برای آوردن لئوناردو دی‌کاپریو به پروژه اشاره می‌کردند و پس از خروج غیرمنتظره‌ی اسکورسیزی از تیم خالق اثر، رسانه‌ها واکین فینیکس را جوکر جدید سینما خواندند. البته تاد فیلیپس در تعداد بی‌شماری از مصاحبه‌های اخیر خود تاکید کرده است که نقش آرتور فلک را با در نظر داشتن فینیکس به‌عنوان بازیگر آن ساخت. هرچند که برخی تماشاگرها هنوز صحت ادعای او را نپذیرفته‌اند.

۱۶- واکین فینیکس گاهی از رابرت دنیرو به‌عنوان محبوب‌ترین بازیگر آمریکایی زنده برای خود یاد کرده است. اما آن‌ها در پشت صحنه‌ی ساخت Joker تقریبا هرگز با یکدیگر گفت‌وگویی نداشتند. رسانه‌ها علت این موضوع را شباهت سبک بازیگری این دو نفر می‌دانند و خود فینیکس گفته است که در عین احترام قائل بودن برای دنیرو نمی‌خواست همواره در پشت صحنه مشغول ستایش او و تلاش برای دریافت نصیحت‌هایش باشد. در عین حال طی برخی از اوقات فیلم‌برداری، بعضی مشکلات که در نکته‌ی بیست‌ویکم این نوشته درباره‌شان می‌خوانید، بین آن‌ها به وجود آمدند.

۱۷- فیلیپس از آهنگ‌ساز فیلم (Hildur Guðnadóttir) خواست که برخلاف روش معمول، بدون خواندن فیلم‌نامه و داشتن جزئیات خاصی از داستان اثر در ذهن، نگارش آلبوم موسیقی متن آن را آغاز کند. تا جایی که وقتی فیلیپس و فینیکس مشغول فیلم‌برداری بودند، او یکی از آهنگ‌های ساخته‌شده برای فیلم را به دست کارگردان رساند و فینیکس پس از گوش دادن به آن در صحنه بود که ناگهان تصمیم به اجرای سکانس رقص آرتور درون سرویس بهداشتی به شکل گفته‌شده در نکته‌ی چهارم حاضر درون این مقاله داشت.

۱۸- واکین فینیکس یکی از مهم‌ترین جنبه‌های فیلم برای خود را تلاش برای ترسیم جوکر به‌عنوان کاراکتری واقعا خلق‌شده توسط او و تاد فیلیپس می‌داند. وی می‌گوید به همین خاطر بود که موقع اجرای این نقش سعی کرد کم‌ترین توجه را نسبت به سطح بالاترین اجراهای ارائه‌شده از این شخصیت تا به امروز معطوف کند و هرگز در بخشی از بازی خود به یکی از آن نقش‌آفرینی‌های ماندگار، ارجاع ندهد.

۱۹- تاد فیلیپس بارها و بارها در طول فیلم‌برداری Joker، فیلم‌نامه‌ی آن را تغییر داد. به‌گونه‌ای که گاهی بازیگرها فرصت کمی برای حفظ کردن فیلم‌نامه‌ی جدید داشتند و بعضی مواقع نیز باید برای بهبود بخشیدن شخصیت‌ها سراغ بداهه‌پردازی می‌رفتند. حتی باتوجه به‌گفته‌های کارگردان «جوکر»، زازی بیتز بازیگر نقش سوفی طی پروسه‌ای که خود فیلیپس آن را «یک همکاری زیبا بین بازیگر و فیلم‌ساز» می‌خواند، تقریبا در همه‌ی سکانس‌ها دیالوگ‌هایی غالبا بداهه و واقعا متفاوت با نوشته‌های فیلم‌نامه‌ی اصلی را به زبان آورد.

۲۰- الهام‌گیری‌های Joker از برخی فیلم‌های شخصیت‌محور اکران‌شده در اواخر دهه‌ی هفتاد و اوایل دهه‌ی هشتاد میلادی این‌قدر پررنگ و انکارناپذیر هستند که گاهی می‌توان در فیلم سکانس‌هایی کم‌وبیش بازسازی‌شده از روی سکانس‌های معروف فیلم‌هایی همچون Taxi Driver را مشاهده کرد.

۲۱- حقیقت آن است که در تعداد کمی از روزهای فیلم‌برداری، بین دنیرو و فینیکس تنش عجیبی به وجود آمد. علت رخ دادن این اتفاق هم چیزی نبود جز آن که دنیرو می‌گفت بهتر است که قبل از ضبط هر سکانس، همه‌ی نقش‌آفرین‌های حاضر درون سکانس مورد بحث دور هم جمع شوند و به روخوانی جمعی فیلم‌نامه بپردازند. اما فینیکس هیچ میلی به شرکت در هیچ‌کدام از این روخوانی‌های جمعی نداشت و بارها با پیشنهاد او مخالفت کرد.

۲۲- در سکانسی از فیلم که داخل نخستین تریلر رسمی آن هم دیده می‌شود، ما آرتور فلک را کتک‌خورده و پخش‌شده روی زمین می‌بینیم. در این سکانس تیم سازنده عامدانه کاری کرد که تصویر برای مخاطب تا حدی شبیه به عکسی بیرون کشیده‌شده از دل یک رمان گرافیکی باشد.

۲۳- برای اینکه لوگوی JOKER ظاهری قدیمی و به اصطلاح اولداِسکول (Oldschool) داشته باشد، سازندگان ابتدا از تصویر آن فیلم‌برداری کردند و بعد از انجام برخی دستکاری‌ها روی آن، نسخه‌ی دیجیتالی‌اش را روی فیلم گذاشتند.

۲۴- اگر ساخته‌ی جدید فیلیپس را دیده‌اید یا ابایی از رویارویی با اسپویل شدن فیلم‌نامه‌ی آن ندارید، می‌توانید ویدیوهای منتشرشده از پشت صحنه‌ی ساخت فیلم Joker را به تماشا بنشینید. نکته‌ی جالب ماجرا هم آن است که اگر خود فیلم را دیده باشید و سپس فوتیج‌های پخش‌شده از پشت صحنه‌ی ساخت آن را تماشا کنید، دقیقا متوجه حذف شدن برخی سکانس‌های آماده‌شده و ناموجود درون نسخه‌ی نهایی اثر نیز می‌شوید.

حقیقت آخر اما آن که واکین فینیکس و هیث لجر تا پیش از مرگ این بازیگر تحسین‌شده و بااستعداد، دوستان خوبی بودند. آن‌ها با یکدیگر رفت‌وآمد داشتند و بارها به ستایش کارنامه‌ی هنری هم پرداختند. واکین فینیکس در یکی از مصاحبه‌های اخیر خود می‌گوید که بازی در نقش جوکر ذاتا هم‌اندازه با نقش‌آفرینی به‌جای هر آنتاگونیست سینمایی سطح بالایی سخت است و این اجرای ماندگار لجر در «شوالیه تاریکی» کریستوفر نولان بود که پذیرفتن این نقش را برای هر بازیگری به‌شدت ترسناک کرد. تا امروز لجر که بعد از مرگ زودهنگام و به خاطر فیلم یکی مانده به آخر خود جایزه‌ی اسکار را برد، تنها فردی در تاریخ است که برای اجرای نقش شاهزاده‌ی جهان جرم‌وجنایت مجسمه‌های طلایی گلدن گلوب و اسکار را به دست آورد. اکنون باید صبر کرد و دید که در فصل جوایزی که تنها چند ماه با آن فاصله داریم، دوست او هم که برخی رسانه‌ها شانس خوبی برای رسیدنش به این جایزه‌ها قائل هستند به دومین جوکر برنده‌ی آن‌ها تبدیل می‌شود یا نه.

---