آیا تصمیم سونی برای عرضه همزمان پلی استیشن 4 پرو و پلی استیشن VR اشتباه است؟
آیا عرضه‌ی کنسول پلی‌استیشن 4 پرو و هدست پلی‌استیشن VR در فاصله‌ی نزدیکی از هم به فروش‌شان ضربه می‌زند؟
قبلا به‌طور مفصل جنبه‌های مختلف رونمایی سونی از پلی‌استیشن 4 پرو، نسخه‌ی قدرتمندتر پلی‌استیشن 4 را بررسی کردیم، اما یکی از بزرگ‌ترین مسائلی که صحبت درباره‌ی آن یک مقاله‌ی جداگانه می‌طلبید، سوالی بود که بسیاری از تحلیلگران درست بعد از به اتمام رسیدن «نشست پلی‌استیشن» از خود می‌پرسیدند: آیا سونی واقعا پلی‌استیشن 4 پرو را به رقابت با پلی‌استیشن VR فرستاد؟ جهتِ یادآوری باید بدانید که پلی‌استیشن 4 پرو درست چند هفته بعد از عرضه‌ی هدست واقعیت مجازی سونی وارد بازار می‌شود. این بدین معناست که در فصل تعطیلات میلادی امسال دو سخت‌افزار ویدیو گیمی بزرگ عرضه می‌شوند. اگرچه به‌شخصه به پلی‌استیشن 4 پرو باور ندارم، اما این‌طور که می‌گویند این سخت‌افزارها می‌خواهند حوزه‌ی بازی‌های کنسولی را وارد مسیر تازه‌ای کنند و البته اگر می‌خواهید به بهترین شکل ممکن وارد این «مسیر تازه» شوید، باید برای خرید هرکدام از این محصولات ۴۰۰ دلار پیاده شوید (البته این رقم در بازار ایران بسیار وحشتناک‌تر از این حرف‌هاست!). رقمی که برای اکثر مردم امکان‌پذیر نیست.
مقالات مرتبط
خب، در نگاه اول این اتفاق تازه‌ای نیست. بالاخره بارها دیده‌ایم که سونی و مایکروسافت کنسول‌های جدیدشان را در یک دوره‌ی زمانی نزدیک به هم عرضه می‌کردند. اما فرق دفعات پیش با این‌بار این است که حالا «متاسفانه» هر دوی این دستگاه‌ها توسط سونی ساخته و عرضه می‌شوند. چرا «متاسفانه»؟ به خاطر اینکه برخی از تحلیلگران صنعت باور دارند که شاید سونی با عرضه‌ی این دو دستگاه در نزدیکی هم اشتباه بزرگی مرتکب شده است. چون شاید یکی از این دستگاه‌ها به موفقیت بزرگی برسد، اما دیگری ممکن است کارش به جاهای باریکی کشیده شود. زمانی تحلیلگران پیش‌بینی می‌کردند که پلی‌استیشن پرو و پلی‌استیشن VR مکمل یکدیگر خواهند بود و این باعث می‌شد که سونی هر دو را با هم به فروش برساند، اما همان‌طور که در مقاله‌ی قبلی هم توضیح دادم، سونی نمی‌تواند به ۴۰ میلیون دارنده‌ی پلی‌استیشن 4 بگویید، برای استفاده از VR به یک کنسول جدید نیاز دارید.
این درحالی بود که سونی در نشست اخیر پلی‌استیشن هم به‌طور غیرمستقیم طوری صحبت کرد که هیچ شکی در این موضوع باقی نگذاشت. در حالی که تمام کنفرانس به توضیح قابلیت‌های پرو اختصاص داده شده بود، پلی‌استیشن VR کاملا غایب بود. درست برعکس کنفرانس E3 که پلی‌استیشن نئو در حد یک شایعه حضور داشت و این VR بود که در مرکز بحث سونی قرار داشت. در نشست پلی‌استیشن، سونی به‌طرز معناداری فقط روی ویژگی‌های استفاده از وضوح تصویر 4K و قابلیت HDR تمرکز کرده بود. خب، می‌دانید چه چیزی از 4K و HDR استفاده نمی‌کند؟ هدست واقعیت مجازی که روی سرتان قرار می‌دهید. همان هدستی که تلویزیون‌تان را از عمل بازی کردن حذف می‌کند.
سونی شاید به‌طور گذرا به این موضوع اشاره کرده باشد که تجربه‌ی واقعیت مجازی بر روی پلی‌استیشن 4 پرو بهتر است، اما باز همان‌طور که در مقاله‌ی قبلی توضیح دادم، اگر فاصله‌ی کیفی VR بر روی پلی‌استیشن 4 و پرو خیلی زیاد باشد، باز دوباره آنها با مشکل بزرگی روبه‌رو می‌شوند. بنابراین پلی‌استیشن VR باید بر روی پلی‌استیشن 4های معمولی قادر به عرضه‌ی تجربه‌ی استانداردی که سونی قولش را داده بود باشد و این یعنی خرید پلی‌استیشن 4 پرو برای کمی کیفیت بیشتر، خرج کردن ۴۰۰ دلار دیگر را توجیه نمی‌کند. تازه حتی اگر کیفیت پلی‌استیشن VR بر روی پرو خیلی بهتر باشد، باز قیمت خرید این دو دستگاه آن‌قدر بالا میرود که کمتر کسی می‌تواند هر دوی آنها را تهیه کند و اکثرا باید یکی را فدای دیگری کنند.
بله، مطمئنا طرفداران دوآتیشه‌ی سونی و کسانی که دستشان در جیبشان میرود وجود دارند که بدون مشکل ۸۰۰ دلار برای خرید VR و پرو خرج می‌کنند و شاید سونی به فکر باندلی بیافتد که قیمت را تا ۷۰۰ یا ۷۵۰ دلار هم پایین بیاورد (هرچند معلوم نیست چنین باندل مهمی چرا تاکنون معرفی نشده است!)، اما اکثر مصرف‌کنندگان با توجه به قیمت آنها مجبورند فقط یکی را انتخاب کنند. درست همان‌طور که وقتی پلی‌استیشن 4 و ایکس‌باکس وان عرضه شد، اکثر مردم توانایی خرید هر دو را نداشتند و این موضوع برای بسیاری تا به امروز هم ادامه داشته است. بله، شاید مقایسه‌ی کاملا درستی نباشد، اما هنوز با شرایط یکسانی طرفیم: انتخاب یکی از بین دو دستگاه ۴۰۰ دلاری. در حالی که نینتندو NX برای بهار امسال و ایکس‌باکس اسکورپیو برای عرضه در سال بعد برنامه‌ریزی شده‌اند، سونی برای فروختن این دو دستگاه با خودش در افتاده است و مسئله این است که آنها آن‌طور که باید و شاید طرفداران را برای خرید هر دو تشویق نکرده‌اند.
البته شاید باید گزینه‌ی «هیچکدام» را هم در نظر بگیریم. برخی از تحلیلگران فکر می‌کنند سونی تاکنون کار خوبی در زمینه‌ی نشان دادن ویژگی‌های این دو سیستم انجام نداده است. چنین چیزی درباره‌ی پلی‌استیشن 4 پرو واضح است. رونمایی از پرو فقط به سردرگمی منجر شد و متقاعد کردن کسی بدون تلویزیون 4K برای خرید این کنسول کار بسیار سختی خواهد بود. حتی مطمئن نیستم کسانی که تلویزیون 4K دارند هم آن‌قدرها برای عوض کردن کنسول‌شان هیجان‌زده شده باشند. هم‌اکنون تنها دلیلی که برای خرید پرو داریم، این است که این کنسول «ممکن است» در آینده نقش مهمی ایفا کند؛ آینده‌ای که ممکن است با عدم به فروش رفتن کافی پرو به واقعیت تبدیل نشود.
در رابطه با پلی‌استیشن VR اما با یک دوگانگی روبه‌رو هستیم. از یک طرف در طول یک سال گذشته هدست‌های واقعیت مجازی چندان با علاقه و شور و شوق روبه‌رو نشده‌اند. انگار نه انگار اچ‌تی‌سی وایو و آکیولس ریفت ماه‌هاست که عرضه شده‌اند، اما به‌شخصه ندیده‌ام هیچکدام از آنها به جز یک نقد و بررسی اولیه به «ترند» سایت‌ها و مطبوعات تبدیل شوند. بله، این دو دستگاه مطمئنا بین خریدارانِ تقریبا محدودشان پرطرفدار باقی می‌مانند، اما فعلا که واقعیت مجازی با عرضه‌ی این دو به جریان اصلی راه پیدا نکرده است. خیلی‌ها فکر می‌کنند این موضوع به این دلیل است که بسیاری منتظر پلی‌استیشن VR هستند. که این دستگاه قادر است با استفاده از ۴۰ میلیون دارنده‌ی پلی‌استیشن 4 بالاخره واقعیت مجازی را به نقل و نبات بحث‌های تکنولوژیک روز تبدیل کند.
از طرف دیگر اما ممکن است چنین اتفاقی نیافتد و پلی‌استیشن VR هم به جمع دوتای قبلی بپیوندد. چون با اینکه بازی‌های زیادی بر روی پلی‌استیشن VR جالب به نظر می‌رسند، اما اکثر آنها یا مینی‌گیم هستند یا به ندرت فعالیت‌های تعاملی به حساب می‌آیند و ممکن است توده‌ی اصلی دارندگان پلی‌استیشن که به دنبال بازی کردن «ندای وظیفه» در یک فضای واقعیت مجازی هستند را ناامید کنند. این درحالی است که اگر یادتان باشد کینکت ایکس‌باکس هم چنین وضعیتی داشت. دستگاهی که اکثر بازی‌هایش به جای یک تجربه‌ی کامل، فعالیت‌های محدود و پراکنده بودند. اما همان عنصر جدید «قرار گرفتن به جای کنترلر» باعث شد تا خیلی‌ها برای خرید آن دست در جیبشان کنند. اما بعدا دیدیم که پس از فروکش کردن این شوق اولیه، ناامیدی جای آن را گرفت. به‌طوری که حالا کینکت به‌طور کامل به پس ذهن مایکروسافت و مردم منتقل شده است.
خب، برخی فکر می‌کنند پلی‌استیشن VR هم می‌تواند چنین وضعیتی داشته باشد. دستگاه برای مدتی به خاطر ویژگی منحصربه‌فردی که ارائه می‌کند روی بورس قرار بگیرد و بعد فراموش شود. یا شاید هم مردم از کینکت درس گرفته باشند و همان روز اول برای خرید VR صف نکشند و روی خریدشان و تجربه‌‌ای که ارائه می‌کند فکر کنند و منتظر بمانند تا ببینند VR چگونه مورد استقبال قرار می‌گیرد. روی هم رفته به این نتیجه می‌رسیم که پلی‌استیشن VR هم از لحاظ فروش در شرایط فوق‌العاده مطمئنی به سر نمی‌برد. اما بگذارید از بحث اصلی‌مان دور نشویم. بحث اصلی این است که ما فرض می‌کنیم هر دوی پلی‌استیشن 4 پرو و پلی‌استیشن VR ارزش خریدن را دارند و حتما بسیاری از شما هم چنین عقیده‌ای دارید، مسئله این است که سونی با عرضه‌ی نزدیک آنها با یکدیگر، این دو دستگاه باارزش را به رقابت با یکدیگر فرستاده است. مثلا اگر امکان داشت سونی می‌توانست پلی‌استیشن VR را اوایل امسال عرضه کند تا از این طریق چند ماهی بین انتشار آن و پرو فاصله بیاندازد و آنها را از یک رقابت مستقیم نجات دهد. در عوض هم‌اکنون کسانی که طرفدار سرسخت واقعیت مجازی هستند، ممکن است تاکنون وایو یا ریفت را خریده باشند و منتظر پلی‌استیشن VR نباشند و کنسول‌بازهایی هم که تاکنون برای VR صبر کرده بودند، ناگهان پس از آشنا شدن با پلی‌استیشنی قدرتمندتر برای خرید آن وسوسه شده باشند. بنابراین اگر آنها فقط ۴۰۰ دلار بودجه داشته باشند، VR جای خودش را به دستگاه دیگری می‌دهد.
از لحاظ تئوریک، حرکت سونی عالی به نظر می‌رسد. فکرش را کنید اگر مصرف‌کنندگان به سمت هر دو سیستم هجوم می‌آوردند. اما این اتفاق در صورتی می‌افتاد که سونی هم برای همه توضیح می‌داد که چرا باید هر دو را بخرند. ولی هم‌اکنون سونی تا این لحظه تلاشی برای فرستادن چنین پیامی نکرده است. ما کمتر از دو هفته با پلی‌استیشن VR و دو ماه با پلی‌استیشن 4 پرو فاصله نداریم، اما به نظر می‌رسد سونی تصمیمش را گرفته است و هیچ علاقه‌ای به جلوگیری از نبرد دستگا‌ه‌های خودش با یکدیگر ندارد. کسانی که به این تئوری اعتقاد ندارند اما باور دارند دقیقا به خاطر جلوگیری از همین اتفاق است که سونی زیاد روی پلی‌استیشن 4 پرو مانور نداده است. تا از این طریق رقیب جدی‌ای برای پلی‌استیشن VR درست نکند. پس، به نظر می‌رسد سونی از چنین موضوعی آگاه است. این درحالی است که پلی‌استیشن VR ویژگی‌های دارد که احتمال موفقیت آن را نسبت به پرو بیشتر می‌کند.
اول از همه، پلی‌استیشن VR مثل پرو یک آپگرید معمولی نیست، بلکه تکنولوژی تازه‌ای است که روزنامه‌ها و مجله‌ها و سایت‌ها عاشق نوشتن و صحبت کردن درباره‌ی آن هستند. نه تنها مطبوعات تخصصی، بلکه بخش تکنولوژی مطبوعات عمومی. دوم اینکه پلی‌استیشن 4 حدود ۴۰ میلیون نفر دارنده دارد و پلی‌استیشن VR سود بسیاری از آنها خواهد برد. این یعنی حتی اگر بخش کوچکی از این ۴۰ میلیون نفر، پولشان را خرج VR کنند، باز هدست واقعیت مجازی سونی، صدها هزار دستگاه خواهد فروخت. این در حالی است که سونی پخش‌کننده‌ی پلی‌استیشن VR خواهد بود. برخلاف آکیولس و وایو، سونی علاوه‌بر اینکه نام شناخته‌شده‌تری است، بلکه شبکه‌ی پخش گسترده‌تری نیز دارد. خلاصه اینکه به نظر می‌رسد در رقابت پرو و VR، این هدست واقعیت مجازی سونی است که شانس بیشتری برای موفقیت دارد. بعد تازه حتی اگر هم پلی‌استیشن VR در حد انتظارها ظاهر نشود، تقصیر عرضه‌ی همزمانش با پرو نیست. بلکه یا تقصیر بازی‌های زمان عرضه‌ی نه‌چندان بزرگش است یا اینکه کلا مردم علاقه‌ای به واقعیت مجازی ندارند. هرچند فکر می‌کنم با توجه به استقبالی که منتقدان تاکنون از دموهای واقعیت مجازی کرده‌اند، هر اتفاقی هم بیافتد عرضه‌ی پلی‌استیشن VR با توجه به قدرت تبلیغاتی سونی و دسترسی آسان‌تر و سرراست‌تر آن نسبت به دیگر گزینه‌ها می‌تواند به جرقه‌زننده‌ی واقعی انقلاب واقعیت مجازی تبدیل شود. اما اینکه آتش این انقلاب ادامه‌دار خواهد بود، فعلا قابل‌پیش‌بینی نیست.
اما بگذارید به سوالی که مقاله را با آن شروع کردیم برگردیم: آیا تصمیم سونی برای عرضه‌ی همزمان پلی‌استیشن 4 پرو و پلی‌استیشن VR اشتباه است؟ خب، بحث من این نیست که سونی با این تصمیمش دو سیستم آینده‌اش را محکوم به شکست کرده است، بلکه حرفم این است که مطمئنا در این رقابت داخلی یکی از این دستگاه‌ها (پلی‌استیشن VR) به یک موفقیت عظیم تبدیل می‌شود، اما دیگری نه. هرچند سونی برای اینکه از نینتندو NX و اسکورپیو جلو بیافتد، چاره‌ای جز عرضه‌ی زودتر پرو نداشت. بنابراین شاید بتوان گفت سونی به سادگی چنین تصمیمی نگرفته است، بلکه راهی به جز این نداشته است. هرچند عده‌ای نیز در این میان فکر می‌کنند که سونی با دادن دو حق انتخاب برای تعطیلات امسال به مصرف‌کنندگان تصمیم فوق‌العاده‌ای گرفته است. چرا؟ چون پولی که خرج خرید این دو دستگاه می‌شود در جیب سونی میرود. حالا می‌خواهد پلی‌استیشن 4 پرو باشد یا پلی‌استیشن VR. بنابراین سونی یک‌جورهایی کاری کرده که همه‌ی طرفدارانش در ماه‌های پیش‌رو دلیلی برای دست کردن در جیبشان داشته باشند. این یعنی حتی کسانی که تاکنون علاقه‌ای به VR نداشته‌اند، ناگهان با یک پلی‌استیشن قدرتمندتر روبه‌رو می‌شوند و به فکر خرج کردن پس‌اندازشان می‌افتند. این‌طوری سونی یک معامله‌‌ی برد-برد برای خودش ترتیب داده است. اما تضمینی هم نیست که همه‌چیز این‌قدر تمیز از آب دربیاید. مثلا شاید علاقه‌ی بیشتر مردم به پلی‌استیشن 4 پرو و عدم استقبال کافی از VR باعث شود که پروژه‌ی اصلی سونی کارش را طوفانی آغاز نکند و این روی ادامه‌ی کارش تاثیر منفی بگذارد. بله، شرایط واقعا پیچیده‌ای است!
خیلی خب، شما چه فکر می‌کنید؟ آیا عرضه‌ی این دو دستگاه در کنار هم را به معنای شکست یکی از آنها می‌دانید یا فکر می‌کنید هر دو پتانسیل و مشتری لازم برای موفقیت را دارند؟
